Жылагъуэ

Гъатхэпэм и 1-р Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ органхэм я эксперт-криминалист IэнатIэр къыщызэрагъэпэща махуэщ. Ди тхыгъэр зытеухуар КъБР-м щыIэ МВД-м и апхуэдэ IэнатIэм и ветеран, зи къалэныр щIыхь пылъу, хуэпэжу езыхьэкIа Щоджэн Нурбийщ.

Адыгэ жьэгум и мафIэр Тыркум щигъаблэу, къызыхэкIа лъэпкъым щхьэкIэ и псэр итыну хьэзыру псэуащ тхыдэдж, хеттолог Чурей Алий. Ар иджыблагъэ дунейм ехыжащ илъэс 86-м иту. Куэдым къызэкъуамыхыфын къарурэ гулъытэрэ хэлъащ Алий, ныбжьэгъугъэм, къуэшыгъэм япэ иригъэщ зы Iуэхуи щымыIэу. Алий адыгэ тхыдэм хэлъхьэныгъэ куэд хуищIащ, хьетхэм я деж щегъэжьауэ къэхутэныгъэ куэд иригъэкIуэкIри, и лэжьыгъэхэр зэрыт тхылъ зыбжани къыдигъэкIащ. Тыркум ис адыгэхэм ящыщу абы и закъуэщ хьэттхэм тетхыхьыр, хеттологыу щыIэр.

Япэ дыдэу цIыхухэм ятеухуа хъыбархэр зэхуахьэсын щIадзауэ щытащ тэтэрхэмрэ монголхэмрэ тепщэу щыщытам. Абы и щхьэусыгъуэри налог къыхэхынырт.

ЗэгурымыIуэныгъэмрэ зэныкъуэкъумрэ пщызыгъэгъупщэ нэщIэбжьэ къыщыхъуащ Тыркум. Дуней псор щыхьэт техъуащ щIыуэпсыр дэ нэхърэ куэдкIэ зэрынэхъ лъэщым, цIыху цIыкIур зэрымахэм. ЩIыхъейр мыужьыхауэ, къытрегъазэ, мин бжыгъэкIэ абы ихьа гъащIэм къыхигъахъуэу. ЩIэныгъэлIхэр хуэхьэзырщ щIыхъейм кърикIуэнкIэ хъуну псыдзэм, ауэ сыт епщIэнур щIыпIэ-щIыпIэкIэ Тыркум и щIыр зэрыщыпхыщэтым?

Адыгей журналист, усакIуэ цIэрыIуэ, зауэлI хахуэ Андырхъуей Хъусен Хэку зауэшхуэм хэкIуэдащ, абы и цIэр ноби ящыгъупщакъым къыдэкIуэтей щIэблэм. Ар псэ зэпылъхьэпIэ щихуам жиIа псалъэхэр и щапхъэщ цIыхум хэлъыфынкIэ хъуну хахуагъэм, хэкупсагъэм, лIыхъужьыгъэм.

НыбжьыщIэхэм я республикэ библиотекэ Мечиев Кязым и цIэр зезыхьэм щекIуэкIащ усэ къеджэнымкIэ «Сегодня славим мы учителей» зэпеуэр. Ар къызэрагъэпэщащ КъБР-м ЩэнхабзэмкIэ и министерствэм и нэIэм щIэту, егъэджакIуэхэмрэ гъэсакIуэхэмрэ я илъэсым и щIыхькIэ.
 Я ныбжькIэ зэхуэмыдэу еджакIуэ 45-р мы зэхьэзэхуэм я зэфIэкI щеплъыжащ. Ахэр къеджащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и иджырей усакIуэ пажэхэм, лъэпкъ литературэхэм я классикхэм адыгэбзэкIэ, балъкъэрыбзэкIэ, урысыбзэкIэ ятха усэхэм.

Иужьрей махуэхэм дуней псор зыгъэгумэщIыр Тыркумрэ Сириемрэ щIыр шынагъуэу зэрыщыхъеярщ, абы кърикIуа насыпыншагъэхэрщ. Тыркум щIыр щыхъеям хиубыдащ Мараш къалэм къегъэщIылIа адыгэ къуажэ 40-м нэблагъэ. Кахраманмараш къегъэщIылIа Къаншыуей, Инаркъуей, Ендэрей, Анзорей, Маргъущей, Къамшыкъей адыгэ жылэхэм, нэгъуэщIхэми лъапсэхэр щызэтекъутащ, унэ куэд щIым щыщ хъужащ. НобэкIэ къызэрабжам тепщIыхьмэ, унэ къэуахэм щIипIытIауэ къагъуэтыжащ адыгэу I50-м щхьэдэх. Абыхэм яхэтщ зэрыунагъуэу хэкIуэдахэр. И щхьэр ерагъыу зыхъумэж адыгэ лъэпкъым аргуэру хэщIыныгъэшхуэ къылъыкъуэкIащ.

 ФIагъ лъагэ зиIэ ерыскъыхэкIхэр цIыхухэм зыIэрагъэхьэн папщIэ, абыхэм фермерхэр яIугъэщIэн хуейщ. Сыту жыпIэмэ. гъавэхэкI е IэщхэкI ирехъу, дапхуэдизу ахэр мыгурыхьми, здэщыIэр зымыщIэм дауэ ахэр зэрызыIэригъэхьэнур?
А къалэным зэрыпэлъэщ щIыкIэм топсэлъыхь Урысей мэкъумэш банкым и Къэбэрдей-Балъкъэр къудамэм и унафэщI Сокъур Алим.

Китайм къыщагупсысащ игъащIэкIэ узрикъу сабын. Пэжщ, ар жырым къыхэщIыкIащ икIи игъэкIуэдыр фIейракъым, атIэ мэрщ. Сабыныр къахуэсэбэпыну жаIэ мэ гурымыхь кIуэдыгъуейхэм зэпымыууэ хэтхэм. Псалъэм папщIэ, бжьыныхумэр зэуэзэпсэу егъэкIуэдыф.
Израилым къыщагупсысащ хьэуам псы къыхэзыш Iэмэпсымэ. Iэмэпсымэм и фIыгъэкIэ, хьэуа щыIэхуи псыи щыIэнущ. ЩIэныгъэлIхэм къагупсыса Iэмэпсымэм хьэуар щIыIэ ищIурэ кърехуэкI, апщIондэхункIэ игъэкъабзэурэ и псыIагъэр къыщIеш. Хэт емыфэнрэт хьэуам къабзэу къыщIакъузыкIа псы!