ЩIалэгъуэ

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым ЩIэныгъэ-техникэ къэхутэныгъэхэмрэ егъэджэныгъэр зэпымыууэ зэтеублэнымкIэ и къудамэм и унафэщI Махиевэ Танзиля «КъэкIуэну лъэхъэнэхэм я IункIыбзэIухыр» зи фIэщыгъэ жэрдэмыщIэр щызэпкърах зэIущIэм иджыблагъэ хэтащ. Ар къызэзыгъэпэщари езыгъэкIуэкIари УФ-м бжыгъэрылъанэ зыужьыныгъэмкIэ, зэпыщIэныгъэхэмрэ хъыбарегъащIэ IэнатIэхэмкIэ и министр Шадаев Максутщ.

Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым щIэныгъэ къэхутэныгъэхэмрэ инновацэ лэжьыгъэхэмкIэ саугъэтхэм и къудамэм мы зэманым и зэдзэкIакIуэ Ащхъуэт Алинэ а IэщIагъэм хуэкIуэн и пэ, лэжьыгъэ купщIафIэ зэфIигъэкIынуи хунэсащ. 

Налшык къалэм дэт Сабий, ныбжьыщIэ творчествэмкIэ центрым и лэжьакIуэ Щоджэн СэIихьэт Май къалэм къыщалъхуащ, щеджащ. ГъуазджэхэмкIэ сабий школым фортепианэ еуэным зыщыхуигъэсащ, апхуэдэ дыдэуи Май къалэм дэт ЩэнхабзэмкIэ унэм епхауэ лажьэ «Феникс» студием уэрэд жыIэным зыщыхигъэгъуэзащ.

    МахуитI енкIэ, къуакIи-бгыкIи къызэднэкIыу, дызыхуэкIуэм зызэрихъуэкIыу, дыздынэс къыдэIэфIэкIыу, джабэ бгъуэщIкIэ цIыху зэрымыс губгъуэ дыпхрыкIри, бгыщхьэ аранэхэр зи плъапIэ, абыхэм я щIыб къыдыхьэныр зи гуращэ гупыр ещанэ махуэм сэнтх гуэрым дыщхьэщыхьащ.
Фышт бгыжьым дыхуэкIуэу
Iуащхьэ лъащIэ бгыщIэри, адэкIэ къыщылъ хуейри пхуэмыIуэтэщIын хуэдизу дахащэт, узыIэпызышэт. Щыгъуазэ зызыхуэтщIа гъуэгугъэлъагъуэ картэхэм къыдагъэлъэгъуат, зекIуэ лъагъуэм дыкъытемыкIмэ, Щхьэгуащэ псыхъуэм и пщэдыкъ аргуэру зэ бгыщхьэхэмкIэ дызэрыщыдыхьэжынур.

Мывэ скъар абрагъуэу ЩIым къыхуэблагъэм, къызыхэкIар къахуэмыщIэу, лъэныкъуэкIэ зигъэзащ.

1974 гъэм Венгрием щыщ инженер, дизайнер егъэджакIуэ Рубик Эрно и студентхэм къагуригъаIуэрт математикэ нэхъыщхьэм и зы Iыхьэ. Студентхэм дерсыр къайгугъуэкIырт. Рубик мурад ищIащ зытепсэлъыхьыр щапхъэкIэ яригъэлъэгъуну: кубым и модель, куб цIыкIухэр кIэрахъуэу хэту ищIыну и ужь ихьащ. Ауэ ар кIэрахъуэу къэбгупсысыныр гугъуу къыщIэкIащ. 

Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ министру КъБР-м щыIэм и къуэдзэ Бахъуэ Аслъэн «Нэхъыжьхэм я чэнджэщхэр» хэкупсэ Iуэхум хыхьэу яхуэзащ Налшык къалэ дэт курыт еджапIэ №7-м полицэм щиIэ кадет классхэм щеджэхэм.

Къэрал ныпыр школ пщIантIэм щаIэту зыщIадза зэIущIэр зэIухауэ екIуэкIащ. КъулыкъущIэр ныбжьыщIэхэм яхутепсэлъыхьащ IэщIагъэр къызэрыхихамрэ абы пыщIауэ къикIуа гъуэгуанэмрэ. АдэкIэ абы кадетхэм яфIэгъэщIэгъуэн упщIэхэм жэуапхэр яритащ.

Апхуэдэ фIэщыгъэ иIэу иджыблагъэ зэIущIэ-зэпеуэ хьэлэмэт щекIуэкIащ Бахъсэненкэ (Къэсейхьэблэ) и курыт еджапIэ №3-м хэт сабий садым.
ЗэIущIэр къызэригъэпэщащ илъэс куэд хъуауэ мыбы щылажьэ егъэджакIуэ-гъэсакIуэ Къущхьэкъан Тоня. Зэпеуэр теухуат адыгэ бзылъхугъэм и хьэл-щэныр, нэмысыр, цIыху хэтыкIэр, зэфIэкIхэр къэгъэлъэгъуэным.

ЩэкIуэгъуэм и 9-м Адыгэ республикэм щызэхэт «Шу Хасэ» зэгухьэныгъэм, Адыгэ республикэм и гуманитар къэхутэныгъэхэмкIэ институтым, «Адыгэ Хасэ – Черкесский парламент» зэгухьэныгъэм я нэIэ щIэту, Мейкъуапэ щызэхэтащ «Адыгэшыр – дунейпсо хъугъуэфыгъуэщ» стIол хъурейр.
 ЩIэджыкIакIуэхэм гу лъатэну дыхуейщ зэIущIэм и цIэм: «Адыгэшыр – дунейпсо хъугъуэфIыгъуэщ». Иджыри къэс лъэпкъыцIэр зезыхьэ псущхьэр хъумэныр къэралкIуэцI Iуэху къудейуэ щытамэ, иджы абы и фIагъым зэрызиубгъум къыхэкIыу, къару нэхъыбэ ирахьэлIэ щIэныгъэлIхэм.

Уахэ жыжьэм увыIэгъуэ зимыIэу кIэлъыплъ астрономхэм къызэралъагъурэ куэд щIакъым «мащэ кIыфIым» (чёрная дыра) гъунэгъу зыхуэзыщI вагъуэм и зэпкърыхукIэр зыхуэдэр.