ЩIалэгъуэ

ЩэкIуэгъуэм и 9-м Адыгэ республикэм щызэхэт «Шу Хасэ» зэгухьэныгъэм, Адыгэ республикэм и гуманитар къэхутэныгъэхэмкIэ институтым, «Адыгэ Хасэ – Черкесский парламент» зэгухьэныгъэм я нэIэ щIэту, Мейкъуапэ щызэхэтащ «Адыгэшыр – дунейпсо хъугъуэфыгъуэщ» стIол хъурейр.
 ЩIэджыкIакIуэхэм гу лъатэну дыхуейщ зэIущIэм и цIэм: «Адыгэшыр – дунейпсо хъугъуэфIыгъуэщ». Иджыри къэс лъэпкъыцIэр зезыхьэ псущхьэр хъумэныр къэралкIуэцI Iуэху къудейуэ щытамэ, иджы абы и фIагъым зэрызиубгъум къыхэкIыу, къару нэхъыбэ ирахьэлIэ щIэныгъэлIхэм.

Уахэ жыжьэм увыIэгъуэ зимыIэу кIэлъыплъ астрономхэм къызэралъагъурэ куэд щIакъым «мащэ кIыфIым» (чёрная дыра) гъунэгъу зыхуэзыщI вагъуэм и зэпкърыхукIэр зыхуэдэр.

КъБР-м и ЩIалэгъуалэ Правительствэм щэнхабзэмкIэ и министр, Къалэн куэд щагъэзащIэ центрым и лэжьакIуэ Хьэгъэжей Иринэ диплом плъыжькIэ къиухащ КъБКъУ-м и Инженер-техническэ факультетыр (иджы АрхитектурэмкIэ, ухуэныгъэмрэ дизайнымкIэ институтыр). 

    ЗэщIэузэдарэ теплъаджэу

         Дызэрыщыгъуазэщи, Сатурн уахэм къыщыдогъуэгурыкIуэ езым нэхърэ куэдкIэ нэхъ цIыкIу планетэхэр. Абыхэм ящыщ зыр, Гиперион, и теплъэкIэ адрейхэм ещхькъым. Ар плъагъунущ и джабэхэр зэхуэмыдэрэ езыр джэдыкIэм хуэдэу хэшауэ, кумб цIыкIухэр и бащэрэ и щхьэфэр къуабэбжьабэу.

Ди зэманым къэралым щIалэгъуалэм яхуищI гулъытэр мащIэкъым. Заужьын, я къэухьым хагъэхъуэн, щIэныгъэ зрагъэгъуэтын жыпIэмэ, зыхуейр гукъыдэжым и закъуэу къыщIэкIынщ. Куэд и уасэщ абыхэм я еплъыкIэхэр къэлъытэным хуэгъэза Iуэхугъуэ зэмылIэужьыгъуэхэр, зэхьэзэхуэхэр зэрекIуэкIми, зэфIэкI къэзыгъэлъагъуэхэм ахъшэ саугъэтхэмкIэ зэрызыщIагъакъуэми.

ЦIыхур здыщыпсэум пэмыжыжьэу езым имыщIэ, зэи зытемыплъа щIыпIэ телъыджэ гуэрхэр зэрыщыIэм гу лъезгъэтэн сфIэфIщ. ИкIи ар инэхъыбэм къызохъулIэ.

Си анэшыр зыдэс Хьэтуей къуажэм мэрем махуэм и пщыхьэщхьэу секIуэлIэжат. Зи ныбжьыр илъэс 97-м щхьэдэха Бэрау Хьэсэнрэ си анэмрэ зэкъуэшитIым я бынщ. Пхъурылъхум къыхуащта Iэнэм дыпэрысу, зыкъызэкъуэсхри Хьэсэн и къуэ нэхъыщIэ Заурбий есIуэкIащ Хьэтуей къуажапщэм адэкIэ щыIэ ныджэ нэщI кIыхьышхуэм и къуапэ дыдэм, иджырей Осетие Ищхъэрэ - Аланием и гъунапкъэр къызэкIуалIэм, зыщысплъыхьыну си нэ къызэрыхуикIыр.

Kavkaz Musik проектым хыхьэу, уэрэджыIакIуэ Сабуни Мажд Альдин япэу утыку кърихьащ лъэпкъ тхыдэ дахэ къызыдекIуэкI, XIX-нэ лIэщIыгъуэм, зэрыхуагъэфащэмкIэ, 1810 гъэм ятха «Бабыгу Жанхъуэт» адыгэ уэрэдыр. 

Налшык дэт Музыкэ театрым и артист Теунэ Джэмал ныбжькIэ щIалэми, и зэфIэкIхэмкIэ цIэрыIуэ хъуащ. ГИТИС-м артистхэр щагъэхьэзыр и къудамэр къиухри зы зэманкIэ Теунэр щылэжьащ Москва дэт «Кураж» театрым. 
Нарткъалэ къыщалъхуа щIалэщIэр зэрыадыгэпсэр и утыку итыкIэм, игъэзащIэ уэрэдхэм къыбжаIэ. Джэмал ящыщщ адыгэ хьэгъуэлIыгъуэр хабзэм тету езыгъэкIуэкIхэм, жыпIэнурамэ, иджырей джэгуакIуэхэм. 
Теунэм иджыблагъэ упщIэ зыбжанэкIэ зыхуэдгъэзати, къыджиIахэр ди гуапэу фи пащхьэ идолъхьэ.

Мы тхыгъэм ипэ къихуэу сытетхыхьат Адыгэ Республикэм хыхьэ Еджэрыкъуей къуажэм пщэдджыжьым жьыуэ лъакъуэрыгъажэм сытесу сыкъыдэшэсыкIыу а жылэр зыбгъэдэс Лабэ псы абрагъуэм сыбгъурыту ипщэкIэ, къуршхэр здэщыIэ лъэныкъуэмкIэ, зэрыдэзгъэзеяуэ щытам.

КIуэ пэтми я щIэупщIэр хохъуэ ятIагъуэ гъэжьам (керамикэм) къыхэщIыкIа хьэпшыпхэм. КъызэрыщIэкIымкIэ, куэди щIэхъуэпсырт а IэщIэгъэр зрагъэгуъэтыну. Ар къилъытауэ арагъэнщ апхуэдэ школ ди республикэм япэу къыщызэIузыха ХьэцIыкIу Миланэ.