Зыхуэмейм «гу лъитэркъым»

    Спортым политик хэлъкъым  щыжаIэу щыта зэманыр блэкIащ. Зэгуэр къигъэзэжынуи къыщIэкIынщ, ауэ,  сыт хуэдэу щымытами, ар къыщыхъунур тщIэркъым. ЗэкIэ олимп зэщIэхъееныгъэм къыхагъэкIащ ди Урысейри абы къыкъуэт Белоруссиери. Иджы ди спортсменхэр олимп зэпеуэхэм хэт хъунукъым ди къэралым и цIэкIэ. Абыи къыщынэркъым: ятхын хуейщ УФ-м Украинэм щригъэкIуэкI зауэ Iуэху хахар дамыIыгъыу, ямыдэу. НэгъуэщIу жыпIэмэ, езыхэм я Хэкур бзаджащIэу къыщIрагъэдзын хуейщ. Арыншамэ, пыкIащ.

 АтIэ аракъэ политикэ дыдэ хъужыр?! Абы щыгъуэми, иджырей Олимп джэгухэр зэтезыгъэувэжа франджы Кубертен Пьер  игъэуват зи гугъу тщIа зэщIэхъееныгъэр мамырыгъэмрэ къэралхэм я зэгурыIуэныгъэмрэ я джэлэсу, лъэпкъхэр, зи фэкIэ зэмыщхь цIыхухэр зэхуэзыгъадэ утыкуу увын хуейуэ. АрщхьэкIэ, ди жагъуэ зэрыхъунщи, ар а хабзэм къытекIащ, уеблэмэ, зэи тетакъым. Абы щыхьэт тохъуэ тхыдэр.

…1936 гъэр фашист Германием и IутIыжыгъуэу къыщIэкIащ. Абы зэуэ олимпиадитI щекIуэкIащ: щIымахуэри гъэмахуэри. Телъыджэщ, ауэ Дунейсо  олимп комитетым хэтхэм ялъэгъуакъым» Берлин и гъунэгъуу «лэжьэн щыщIэзыдза Ориенобург нэмыцэIуэр  (концлагерыр).

… Япэ дунейпсо зауэм Германиер къыхэкIыжат къагъэпудауэ икIи зэхафыщIауэ. Абы ахъшэшхуэ яритын хуейт а зауэм къыщытекIуахэм, IэщэкIэ зэщIэузэда къарухэр иIэ хъунутэкъым. АрщхьэкIэ къухьэпIэ мелардырыбжэхэм псынщIэу къызэфIигъэувэжащ. Инджылызымрэ США-мрэ тетыгъуэр щызыIыгъхэм къалъытэрт ар  езыхэр зытеплъэ мыхъу СССР-м занщIэу къыпэщIагъэувэфыну. Ахъшэ щысхьакъым, куэд худачыхащ. ИкIэм-икIэжым 1931 гъэм дзыхь хуащIащ зэуэ ОлимпиадитIри иригъэкIуэкIыну. ГъэщIэгъуэнщ, апхуэдэ щIыхь къалъысыным хущIэкъуа къэрал   куэдыкIейм Германиер зэрытрагъэкIуари. Ар апхуэдэу щIэхъуам и гугъу тщIынкъым, ауэ I933 гъэм мыбы властыр фашистхэм щаIэрыхьа иужь лъэпощхьэпо къыкъуэкIащ: лъэпкъ псохэр гъэкIуэдыным, зэхэгъэж щIыным хуэгъэпса нацист идеологиер олимп зэщIэхъееныгъэм и мурадхэм япэщIэувэрт. I935 гъэм и фокIадэм Берлин къищтакIэт журтхэмрэ цыджанхэмрэ я хуитыныгъэхэр хэзыутэ хабзэхэр. Политикэ, жылагъуэ лэжьакIуэ куэдыкIей къэуващ олимп джэгухэр абы щрагъэкIуэкIыну ямыдэу. Абыхэм зыдрагъэкIуу США-м, Инджылызым, Франджым, Чехословакием, Швецием жаIащ я спортсменхэр а зэхьзэхуэхэм зэрыхэмытынур.

Пэжу, езы Гитлери япэщIыкIэ хуеятэкъым апхуэдэ «зэхэвэзэхэжьэхэм» мылъку тригъэкIуэдэну. Абы  фэрыщIыгъэ купщIэншэхэр зэи фIэфIакъым. Фигу къэдгъэкIыжынщи, 1942 гъэм и бжьыхьэм фашист нып ди Iуащхьэмахуэ и щыгум щыфIадзауэ щыжраIам къахуилъат: «Фэ фи къалэныр Iуащхьэхэм фыдэкIуеиныркъым, атIэ  Баку къэфщтэнырщ». АрщхьэкIэ Олимпиадэм пыщIа Iуэхум Германием и дежкIэ иIэну мыхьэнэр зыхуэдизыр и лэжьэгъухэм, псом хуэмыдэу Геббельс, гурагъэIуа иужь фюрерым  занщIэу зыкъызэщIиIэтащ.

Мыарэзыхэр къыжьэдакъуащ. Дунейпсо олимп  комитетым              Берлин диIыгъащ. Абы и телъхьэу къэуващ Гитлер фIыуэ зыхущыт езы Кубертен Пьери. Олимпиадэхэр Германием щрагъэкIуэкIыу имыдэу  Комитетым щыщу зы къэувати, ар  хагъэкIри, псори я пIэ ирагъэзэгъащ. Берлин ягъэкIуа комиссэм «илъэгъуакъым» цIыхум и хуитыныгъэхэр пэзыубыд  гуэри. ИужькIэ я Iуэху еплъыкIэхэр яхъуэжащ ипэIуэкIэ зи гугъу тщIа къэралхэми. 1936 гъэм и мазаем Баварием и Альпхэм щекIуэкIа щIымахуэ Олимп джэгухэм къэрал 28-рэ хэтащ. Абы щытекIуащ Норвегиер. Германием етIуанэ увыпIэр иубыдащ. Ауэ ар щIэдзапIэ къудейщ.

 Ещанэ рейхым и унафэщIхэм яхузэфIэкI къагъэнакъым гъэмахуэ зэхьэзэхуэхэм ипэкIэ щыIэ апхуэдэ зэпеуэ псори дигуэн папщIэ. Гитлер занщIэу хигъэхъуащ абыхэм хухаха ахъшэм (маркэ мелуани 3-м и пIэкIэ мелуан 20!). Стадионхэр къагъэщIэрэщIащ, щIэхэр куэду яухуащ, зым тIысыпIэ мин 96-рэ иIэт. Ар мывэхэм къыхащIыкIат Пасэрей Римым щыIахэр уигу къагъэкIыжу.

Фашист идеологием и Iэужь псори щIиуфащ,  гомосексулизмэр зымыдэ законым и къарур пIалъэкIэ ягъэувыIащ.. ШыщхьэуIу мазэм зэщIэцIууэу ягъэкъэбза Берлин щызэхуэсащ къэрал 49-м я спортсмен мини 4-м щIигъу, зэпеуэхэм еплъыну цIыху мелуани 4-м нэс. Германием къигъэува щIалэ, хъыджэбз 400-р  ятекIуащ   я ныкъуэкъуэгъухэм. АрщхьэкIэ зэкIэ къыхагъэщакъым нэмыцэхэр зыщыщу фашистхэм ябж арий лъэпкъыр. Нэмыцэ гупым хэтащ журтхэри.  Абыхэм ящыщ Майер Хелен дыжьын медаль къихьащ. Абдеж щиухащ и ехъулIэныгъэр:  олимпиадэм   и ужькIэ США-м Iэпхъуэн хуей  хъуащ, и адэшхуэр нэмыцэIуэм илIыхьащ…

 Езы Гитлери щIэщхъушхуэ къыщыщIащ: абы и Iэр иубыдын хуей хъуащ ХI Гъэмахуэ  олимпиадэм  и спортсмен нэхъыфу къалъыта,, жэнымкIэ дыщэ медали 4 къэзыхьа американ                  Оуэнс Джесси. Псори хъарзынэт, ар цIыху фIыцIэу щымытамэ.  ИужькIэ фюрерым и Iэхэр куэдрэ итхьэщIыжауэ жаIэ, ауэ, сыт хуэдэу щымытами, ар текIуахэр гъэпэжэным пыщIа Iуэхухэм афIэкIа хэтыжакъым.

 Олимп джэгухэр Берлин зыхьахэми, ахэр езыгъэкIуэкIахэми я мурадхэр къайхъулIащ: фашистхэр щынэ IэрыпIым хуэдэу Iэсэу, зэхэгъэж зымыщIу, хьэлэлу къыщIрагъэдзащ. Ахэр нэсри къэсыжауэ бзаджэнаджэ дыдэу зэрыщытыр наIуэ къыщыхъуар иужькIэщ.

 Абдежи белджылы  щыъуат спортымрэ политикэмрэ зэрызэпыщIари, нэгъуэщIу жыпIэмэ, я политикэ мурадхэр зрагъэхъулIэн  папщIэ япэрейр къызэрагъэсэбэпыр. КIуэ пэтми, а хабзэм нэхъри зрагъэужьащ: спортыр уващ ягу иримыхьхэм зэрытракъузэ, ахэр дунейпсо утыкум зэрырагъэкI Iэщэу. Украинэм щекIуэкIхэр къагъэсэбэпу Урысейр  Олимпиадэхэмрэ нэгъуэщI дунейпсо зэпеуэхэмрэ зэрыпагъэкIам къигъэлъэгъуащ иджырей МОК-р КъухьэпIэм и жыIэм быдэу  зэрыщIэтыр. Абы теухуауэ куэд пхужыIэнущ, ауэ зы щапхъэ закъуэри ирикъунущ пэжыр сэтей къэпщIын  папщIэ: мы зэманым ди нэгу щIокI Израилым лажьэ зимыIэ цIыху мамырхэм ялъ гущIэгъуншэу зэригъажэр. ЦIыхубз, сабий, лIыжь-фызыжь минхэр хэкIуэдакIэщ, ауэ Тель-Авив увыIэну и мурадкъым. Абы щыгъуэми апхуэдиз лей зезыхьэр Iумпэм щIыны, олимп зэщIэхъееныгъэм  хэгъэкIын Iуэху гуэри зэрахуэркъым. Псори гурыIуэгъуэщ: Израилыр Вашингтон и ныбжьэгъуфIщ, и жыIэми щIэтщ Дунейпсо  олимп комитетым хуэдэ дыдэу. 

                     Шал Мухьэмэд.