Илъэс псом екIуэкIынущ

СурэтыщI-модельер, дизайнер, Адыгейм щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, Адыгэ Республикэм и Къэрал саугъэтыр зыхуагъэфэща, «Лиги мира» республикэ жылагъуэ зэгухьэныгъэм и саугъэтыр зрата СтIащ Юрэ Мэхьмуд и къуэм и IэдакъэщIэкIхэм я гъэлъэгъуэныгъэ къыщызэIуахащ КъуэкIыпIэ къэрал музейм и Кавказ Ищхъэрэ къудамэу Мейкъуапэ дэтым.

УФ-м и Президент Путин Владимир и унафэкIэ, 2024 гъэр Унагъуэм и илъэсу зэрагъэувар и щхьэусыгъуэу, мы зы гъуэгум выставкэр траухуащ унагъуэм. «Уи унагъуэм – мамырыгъэ» гъэлъэгъуэныгъэм СтIащым и гъэтIылъыгъэхэм ящыщу 200 щызэхуахьэсащ, ахэр псори адыгэ унагъуэм, абы щIэсхэм, щызекIуэ хабзэхэм епхащ.

Музейм и пресс-IуэхущIапIэм къызэритамкIэ, абы екIуалIэ цIыхухэм щалъагъунущ адыгэ унагъуэм и щхьэхуэныгъэхэр, лъапIэныгъэхэр къызытещ, сабиигъуэмрэ анэм и щэн дахэхэмрэ зыдэплъагъу хьэпшыпхэр.

ЖыпIэнуракъэ, лъэпкъым дежкIэ щхьэпэ лэжьыгъэ дахэ куэд и Iэдакъэ къыщIэкIащ СтIащым. Дуней псом къыщацIыху ди лъэпкъэгъу дэрбзэрыр. Абы и гъэлъэгъуэныгъэхэр Мейкъуапэ, Краснодар, Налшык, Псыхуабэ, Черкесск, Кисловодск, Ставрополь къалэхэм къыщызэрагъэпэщащ, апхуэдэуи, Сирием, Иорданием, Тыркум, США-м, Германием, Израилым, Эстонием, нэгъуэщI къэралхэми щигъэлъэгъуащ.

Дэныр зи щIэщыгъуэ щIалэм хуэдэщ ар иджыпстуи, нэгъуджэ къудеи Iумылъу Iэрыгъадэ машинэм махуэ къэс пэрысщ. Илъэс 70 лъандэрэ зыпэрыт Iуэхур лэжьыгъэу зэи къилъытакъым, творчествэу фIэкIа. Пщэдджыжьым жьыуэ лъэщапIэм макIуэри, мадэ, мабзэ, и IэдакъэщIэкIхэр зрагъэлъэгъуну хуейуэ музейм екIуалIэхэм яхуозэ, йопсалъэ.

Юрэ сытым дежи щIэ гуэр къелъыхъуэ. ЩIэ гуэр къигъэщIыну, щIэ гуэр къищIэу ар цIыхухэм яхуиIуэтэну, я пащхьэ ирилъхьэну фIэфIщ. Абы зэи хуэщхьэхыркъым дэрбзэрыр. Ар зэи тезашэркъым и Iуэхум, иужэгъунуи игу къэкIыхакъым. Лъэпкъ фащэ къызэрыгуэкIым къыщымынэу, дунейпсо гугъуехьхэм топсэлъыхьыф ар и IэдакъэщIэкIхэмкIэ. Зэманым зыкъыкIэримыгъэхуу къыдогъуэгурыкIуэ. БлэкIар къегъэщIэрэщIэж, щыIэр утыку кърехьэ, къэкIуэнум хуолажьэ.

Юрэ и IэдакъэщIэкIхэр, къанэ щымыIэу, и псалъэхэм щыхьэт ятохъуэ, ахэр дахэ къудейкъым, атIэ Iуэхугъуэ гуэр къаIуатэ. Тхылъ, газет укъеджэм хуэдэу, дэтхэнэми зыгуэр къыбжеIэ. Куэд щIащ СтIащым и лэжьыгъэхэр «псалъэу» журналистхэм зэрытрагъэIукIрэ. ИкIи пэж дыдэщ ар.

Абы сытым дежи къыхегъэщ: фащэхэмкIэ къигъэщIыр дахагъэм и закъуэкъым, атIэ зыгуэр жеIэ. Философие гупсысэ зыщIэмылъ куэд яхэткъым. И IэдакъэщIэкIхэр къигъэсэбэпурэ цIыхухэм, дунейм яхуеIуатэ гуапагъэм, дахагъэм, мамырыгъэм, зэгурыIуэныгъэм, дыкъэзыухъуреихь дунейр хъумэным, цIыху зэхущытыкIэм, нэгъуэщIхэми ятеухуа чэнджэщхэр. Ди лIыхъужьхэм, бзылъхугъэ щIыкIафIэхэм я теплъэхэр дахэу къегъэлъагъуэ. Ди къэралым и къекIуэкIыкIам и пIалъэ гуэрхэм, Хэку зауэшхуэм, зэхъуэкIыныгъэхэм я гугъу фащэхэмкIэ ещIыф.

Дунейр лъэныкъуэ куэду зэхэлъщ, зэмылIэужьыгъуэ куэди щызокIуэ. ФIыи, Iеи, сэбэпи, мыхъумыщIи къыщохъу, дрохьэлIэ. Юрэ и лэжьыгъэмкIэ нэхъ игъэбелджылыр фIыращ, цIыху зэхущытыкIэм куэд зэрелъытарщ.

Дэрбзэр цIэрыIуэр куэдрэ лэжьэн хуей хъуащ адыгэ фащэр тыкуэнхэм къыщIалъхьэжын папщIэ, нобэрей щIалэгъуалэм щатIэгъэжын щхьэкIэ. ЗэманкIэ узэIэбэкIыжмэ, абы хуей щIагъуэ щыIэу щытакъым.

Сыт хуэдэ лъэпкъми и псэр зыхэлъыр и щэнхабзэмрэ гъуазджэмрэщ, и анэдэлъхубзэрщ. Нобэ дунейм тетщ абыхэмкIэ бей лъэпкъ куэд, адыгэхэри абыхэм язщ. Лъэпкъ республикэхэм япэ къакIуэхэм ялъэгъуну нэхъ къащтэр щыпсэу лъэпкъым и хабзэрщ, бгъэдэлъ хъугъуэфIыгъуэрщ, адрей псори Москва, Санкт-Петербург е нэгъуэщI щIыпIэхэм щалъагъу. «Мис абы и лъэныкъуэкIэ лъэпкъ щэнхабзэм мыхьэнэшхуэ иIэщ. Апхуэдэ дыдэщ бзэр хъумэным дызэрыхуэсакъын хуейри. Дэтхэнэ хьэпшыпми адыгэцIэ иIэщ, атIэ а бзэр хъумэн щхьэ хуэмейрэ?!», - жеIэ Юрэ.

СтIащым и гъэлъэгъуэныгъэхэм ирихьэлIэ куэдым ягъэщIагъуэ ди лъэпкъыр IуэрыIуатэкIэ, тхыдэкIэ, хабзэкIэ зэрыкъулейр. Псалъэм къыдэкIуэу жыпIэмэ, Iэдииху, Лашын, Сосрыкъуэ, Нарт, нэгъуэщI цIэхэр зиIэ фащэхэр щалъагъукIэ, щIоупщIэ. Юрэ абыхэм я хъыбархэр яжреIэж хьэщIэхэм. Зы фащэм и теплъэмрэ ар зезыхьа лIыхъужьым и хъыбарымрэ уи нэгу къыщIигъэхьэфынущ зэбгъэцIыхуа лъэпкъым и шыфэлIыфэр.

«Нобэ тынш хъуащ фащэр бдыныр, ар зыщэхун зэрыщыIэми ущогуфIыкI. Иджыпсту абы епхьэлIэну псори хьэзыру къыпхуощэху. Сэ а псори си IэкIэ сщIыжырт. Уеблэмэ гъущIым къыхэщIыкIа ету иным илъ фIамыщIыр зэщIэплъэн папщIэ си Iэр игъэузауэ щIэзупскIэу зэрыщытар иджыри сощIэж. Ауэ а узыхуэныкъуэу умыгъуэтым уи акъылыр игъэлажьэрт, хэкIыпIэ гуэрхэр къуигъэгупсысырти, уи лэжьыгъэр нэхъри щIэщыгъуэ ищIырт», - жеIэ СтIащ Юрэ.

 Юрэ, зэрытцIыхур фащэхэрами, панно щхъуэкIэплъыкIэ дахэхэр и Iэдакъэ къыщIэкIащ. Декоративно-прикладной гъуазджэкIэ зэджэу иужьрей лIэщIыгъуэм къежьа а Iуэхум адыгэмэ щигъэуащ.

- Дауи, ухуитщ мыпхуэдэ адыгэм иIакъым жыпIэну, ауэ уи нэгу къыщIэгъыхьэт, блыным фIадзэу щыта арджэнхэр, пщащэхэм фащэ щащыгъым и деж яIыгъыу щыта жьыхур, дыщэидэкIэ хадыкIыу щыта щэкI кIапэхэр. Ахэракъэ панно хъужыр, жеIэ СтIащым. - Сэ сытым дежи жьымрэ щIэмрэ зы Iуданэ псыгъуэкIэ зэспхыну сыхэтщ. Мис мы лэжьыгъэхэм къагъэлъагъуэ а тIур къызэдэгъуэгурыкIуэну Iэмал зэрыщыIэр.

Гъунэншэщ СтIащ Юрэ бгъэдэлъ зэфIэкIым и инагъымрэ адыгэ лъэпкъым хуищIамрэ. КъуэкIыпIэ къэрал музейм и Кавказ Ищхъэрэ къудамэу Мейкъуапэ дэтым къыщызэIуаха «Уи унагъуэм – мамырыгъэ» гъэлъэгъуэныгъэр илъэсым и кIэ хъуху екIуэкIынущ.