«Гугъу дехьами, а гугъуехьыр абы хуэфащэт»

Уи IэщIагъэм и щэхухэр къыщыбгурыIуэр зы лъагапIэ гуэрым унэса нэужьу къыщIэкIынщ. А гъуэгуанэм щыщIэбдзэм лъэпощхьэпо ухуэзэнкIи хъунщ, зыгуэри пфIэмыхьэнэншэ хъужынри хэлъщ, ауэ укъэмыувыIэу уи мурадым ухуэкIуэныр зэрынэхъыщхьэр зэхэщIыкIыгъуэу къыдгурагъаIуэ цIыхубэм фIыуэ ялъэгъуа, Урысей Федерацэм, КъБР-м, КъШР-м щIыхь зиIэ я артист, оперэ уэрэджыIакIуэ Ташло Алий и гупсысэхэм.

- Тхьэр макъкIэ къызыхуэупсэ дэтхэнэри абы елэжьыжын хуейуэ къызолъытэ. Дыщысабийм нэхъ зэхэтхыу щытар урыс уэрэджыIакIуэ нэхъ пажэхэм ящыщу Лемешев Сергей, Магомаев Муслъим сымэ я макъырти, сащедаIуэкIэ сехъуапсэрт, «мыбыхэм хуэдэу уэрэд схужыIарэт», жысIэу. Къыхэзгъэщынщи, къуажэ щIалэ цIыкIум а зэманхэм иджыри сцIыхуртэкъым дунейпсо оперэм щыцIэрыIуэ Паваротти Лучанэ хуэдэ уэрэджыIакIуэхэр. Арами, уэрэд жыIэным пасэу си гур къыхуэушат, - жеIэ Алий. - Абы щыгъуэм бгым къыщыджыхьу, жьы къабзэкIэ дыбауэу зэрыщытар си нэгу къыщIохьэж. Куэдрэ сигу къихьэр Балъкъ псырщ. Ди адэм жиIэрейт абы и зэхуэдитIыр зэнзэныпсу. Ар езыр игъащIэм Iэщым хэту къекIуэкIащ. Былымыр къущхьэхъу дахуу щыщыта зэманрати, зэнзэныпс  аузхэмкIэ ар щIэх-щIэхыурэ екIуэкIырт, къэкIуэжа нэужьи жиIэрт: «Абы псы къыщIэжым щыщ ди Балъкъ къыхолъадэ, зыщывгъэпскI, фефэ - ар сэбэпщ». Сэбэп схуэхъуауэ пIэрэ Балъкъыпс, жызоIэ!

Школ нэужьым си хъуэпсапIэм нэхъ селэжьу, гугъу зыдезгъэхьу щIэздзащ. Музыкэ училищэм дыщIэтIысхьэри, деджащ, зыдгъэсащ, ди егъэджакIуэфIхэм зэрахузэфIэкIкIэ щIэныгъэ къытхалъхьащ. Амщыкъуэ Хьэбыж, Къуэдзокъуэ Владимир сымэ я чэнджэщ куэд къэзгъэсэбэпащ, зыхэслъхьащ, икъукIэ сахуэарэзыщ абыхэм. Мыри сигу къинэжащ: Къуэдзокъуэм зыхуэзгъазэу (абы и классрат сыщеджар), консерваторэм сыкIуэну сызэрыхуейр щыжесIэм: «Сыт зэрыпщIынур, Алыхьым макъ къуитауэ уиIэщи, училищэр къэухи филармонием уэрэд щыжыпIэнщ», - къызжиIауэ щытащ. Зыри пэздзыжатэкъым, ауэ си жагъуэ хъуари хэлът...

         Санкт-Петербург дэт консерваторэм занщIэуи сыкъащтакъым. Илъэс 19 фIэкIа сыхъуртэкъым, сыщIалэIуэт, си макъыр ягу ирихьами, иджыри пасэт, зэрыжаIамкIэ, оперэ гъуазджэм сыхыхьэныр. Ахэрт щхьэусыгъуэу къысхуагъэлъэгъуар. ЕтIуанэу щытезгъазэм, экзамен стын и пэкIэ, дохутырыр си тэмакъым къеплъри, сысымаджэу къызжиIащ, илъэскIэ уэрэд жызмыIэу згъэхъужмэ нэхъыфIу чэнджэщ къызитащ. Илъэс нэужьым, аргуэру, сежьащ консерваторэм сыщIэтIысхьэну, Iэнэр лъакъуищ иригъэкъун хуейтэкъэ?! Арати, дохутырыр къызэплъри сыкъицIыхужауэ: «Аргуэру укъэкIуа?» - жиIэри зыкъысхуигъэзащ. ЗгъэщIэгъуат ар, апхуэдиз цIыхум, зэмани дэкIауэ, абы сакъызэрыхицIыхукIыжар. Ар къызэплъри, си макъым сэкъат имыIэжу къызжиIэри сигъэгуфIат. Абы щыгъуэм Оперэмрэ балетымкIэ Мариинскэ театрым щылажьэрт  Ставрополь щыщ урыс щIалэ, УФ-м и цIыхубэ артист Стеблянкэ Алексей. Театрым роль нэхъыщхьэ дыдэхэр щызыгъэзащIэр арат. Ар къызэдаIуэри, игу срихьащ, адэкIэ илъэситхукIи дызэдэлэжьащ.

         ЦIыху къэсыху щхьэж и макъ иIэжщ. Ахэр зэщхьэщокI: баритон, тенор, сопрано, бас, нэгъуэщI лIэужьыгъуэуи. Сэ сызэхъуапсэри си макъыр нэхъ зыхуэгъэпсауэ щытри оперэрат. Къапщтэмэ, консерваторэм сыщымыкIуэми, сэ адыгэ уэрэдхэри згъэзащIэу, хъарзынэуи къызэхъулIэу жысIэрт, ауэ си зэфIэкIым хэзгъэхъуэну сыхуейуэ, классикэр къыщIыхэсхари аращ. ТIэкIу гугъу сехьами, къызэрыхэсхам сыхущIегъуэжкъым. Дахагъэ плъагъуху, абы удихьэхыу, ухуэпабгъэу укIуэ хабзэщ. Сэри аращ сщIар. Консерваторэм сыщыщIэсахэм Санкт-Петербург и театрхэмрэ филармониемрэ музыкант цIэрыIуэхэм, уэрэджыIакIуэ Iэзэхэм, оркестрыфIхэм дащедаIуэрт, абыхэм дадэплъейрт. А псор лъабжьэ хуэхъуащ ди щIэныгъэм. Пэжыр жысIэнщи, занщIэу къызэхъулIакъым оперэр. Классикэм и лъагапIэр икIи нэхъ гугъу дыдэхэр оперэ, балет, симфоние макъамэ сытхэрщ. Гугъу дехьами, къытезгъэзэжынщи, а гугъуехьыр хуэфащэт абы.

         ИкъукIэ лэжьыгъэшхуэ къыздригъэкIуэкIащ Стеблянкэм. ИтIанэ, ар езыр езыгъэджа профессор цIыхубз Серваль Нини, си насып кърихьэкIри, срихьэлIащ, сригъэджащ. Алексей щIэх-щIэхыурэ хамэ къэралхэм кIуэн хуей хъурти, арат Нинэм къыщIыздэлажьэр. Абы фIэфIт нотэ лъагэхэр щыпIэтыфым деж... сэ ар къызэхъулIэрти, езым иригъаджэхэм щапхъэу сахуигъэлъагъуэрт. Макъыр хуиту утIыпщауэ бгъэIуфын щхьэкIэ, сэбэп къыпхуэхъу Iэмал Iэджэ къызжиIэу щытащ а цIыхубзым. Ди егъэджакIуэ нэхъыжьым Пуччини Джакомэ и «Богема» оперэр зыпищI щыIэтэкъым. А оперэм хэт Родольфэ и ариер Нинэ жызигъэIэрти, «Феплъ, федаIуэ мы щIалэм. Мыбы ептыр занщIэу ирегъэнэх, зыхелъхьэ, щапхъэ тефх», - жиIэурэ елъэIурт ар и студентхэм. Апхуэдэу гуапэу къысхущыта профессорыр сэри куэдрэ сигу къокIыж сыхуэарэзыуэ…

Гу зылъытапхъэ: Алий  Санкт-Петербург дэт консерваторэр 1992 гъэм къиухащ, Налшык  дэт Музыкэ театрым лэжьэн щыщIидзащ къыкIэлъыкIуэ илъэсым. Апхуэдэуи Ташлор Дагъыстэным оперэмрэ балетымкIэ и театрым, Пятигорск опереттэм и театрым ядэлэжьащ.

1995-1996 гъэхэм Ташлор хэтащ Карузэ Энрикэ, Пуччини Джакомэ сымэ я щIыхькIэ Милан къыщызэрагъэпэща дунейпсо зэпеуэхэм. КъищынэмыщIауэ, Ла Скала оперэ театрым и режиссер нэхъыщхьэ Негри Робертэ уэрэджыIакIуэр иригъэблагъэри, и Iэзагъэм и деж щыхри­гъэхъуащ.

 Алий фIы дыдэу къехъулIахэм ящыщщ Верди Джузеппе и «Травиата», «Риголетто», Чайковский Петр и «Евгений Онегин», «Иоланта», Леонкаваллэ Руджерэ и «Паяцы», Пуччини Джакомэ и «Тоска» оперэхэм щигъэзэщIа роль нэхъыщхьэхэр.

Ташлом КъБР-м и Парламентым и ЩIыхь тхылъыр къыхуагъэфэщащ, ар Шэджэм къалэм щIыхь зиIэ и цIыхущ.

БАГЪЭТЫР Луизэ.