Куркъуэ и лIыгъэр

Куркъуэ губжьащ. Абы ищIэрт Тхьэм тыхь хуищIа нарт-цIыхушхыр яужьрейуэ зэрыщытыр, абы къыхэкIыуи езыхэм ящыщ гуэр яукIын хуей зэрыхъунур. 

 Пщыхьэщхьэм нартхэр Сосрыкъуэ и бгъуэнщIагъым щызэхуэсащ, пхъэидзэ ящIу яукIынур зэхагъэкIыну. 

Арати, Куркъуэ нартхэм захуегъазэ: 

- Нартхэ, си адэр щIэмычэу зытепсэлъыхь Тхьэм дыщыгъупщэжащ. Дэ Тхьэм и арэзыныгъэ къэдлэжьыну зыдогъэмэжалIэ, тщыщ доукIыж, езым мэл гуартэрэ къамылым къыхэщIыкIа унэрэ иIэщ. АбыхэмкIэ къыддэгуашэ мыхъуну пIэрэт? Ди гугъуехьхэр щимылъагъукIэ, ди лъэIухэр щызэхимыхкIэ дыкъыфIэмыIуэхуу аракъэ?.. 

 А напIэзыпIэм уафэгъуагъуэшхуэ къэхъущ, мывэ абрагъуэ къехуэхри, Куркъуэ иукI пэтащ. 

 Гыбзэ минхэр иутIыпщурэ Куркъуэ лъэныкъуэкIэ Iужащ. 

 Сосрыкъуэ бгъуэнщIагъым мыпIащIэурэ къыщIэкIри: 

- Фыкъеблагъэ, нартхэ! Нобэ Тхьэшхуэм тыхь зэрыхуэдмыщIам щхьэкIэ и губгъэн къыдохь. Къагъэзэжауэ пIэрэ зауэлIхэм? - захуигъэзащ абы къызэхуэсахэм. 

- Къагъэзэжащ, ауэ нарт-цIыхушх къахуэгъуэтакъым. 

 - Апхуэдэу щыхъукIэ, пхъэидзэ тщIынщ. Тхьэр зэрытщыгъупщам ирогубжь. 

- Езыракъэ дызыщыгъупщар? - къыхокIиикI Куркъуэ. 

 ЛIыжьыр нэбгъузкIэ щIалэм хуоплъэкIри: 

 - Уи жьэр гъэувыIэ, - жеIэ. 

- Сэ абы сыщышынэркъым, - жэуап етыж Куркъуэ. 

- Хъийм уимыкI, фIы щIэпхынкъым, щIалэ, - зыхуегъазэ адэм къуэм. 

 Куркъуэ гупым къахыхьэжри, пхъэидзэм щIадзащ. 

 Хъурейуэ къетIысэкIа нартхэм ящыщ зы лъагапIэм дэпщейуэ Iэ щIыбкIэ къридзыха мывэр Куркъуэ и пащхьэ дыдэм щехуэхащ. 

 - Си щIалэращ, - жиIащ Сосрыкъуэ нэщхъейуэ. - БжесIати Тхьэм и губгъэн къыумыхьыну. Сэ афIэкIа зэи уи макъ зэхэсхыжынукъым, услъагъужынукъым… ФыкIуи мафIэ фщIы, - захуигъэзащ абы нартхэм. 

- СыкIуэнщи си бгъуэнщIагъым щызгъэтIылъа гъурцхэр къэсхьынщ, - жиIэри Куркъуэ лъэныкъуэ зригъэзащ. 

 Ар псыхъуэм дыхьэри, езым фIэкIа зыми имыцIыху бгъуэнщIагъым зыщигъэпщкIуащ. 

- Сэ зырат къыпщымышынэу къахэкIари сэри сыкъэзылъхуам себгъэукIыжыну ара уи мурадыр? Абы къикIыр сыт? Абы къикIращи, уэ сэ укъысщошынэ. Аращ саукIыну ущIыхуейри. Ауэ сэ сыпщышынэркъыми, сынозэуэну сыхьэзырщ, - къиIущэщырт щIалэм. 

 ЗыщIэдэIукIмэ, макъ гуэрхэр зэхех, ар нартхэм къалъыхъуэу арат. Иджыри къыздэсым апхуэдэу зыщIа къэхъуатэкъыми, абыхэм щIалэм зэрызигъэпщкIуар ягъэщIагъуэрт. 

Псори щым хъужыхукIэ щIэсащ щIалэр и бгъуэнщIагъым. Уафэгъуагъуэшхуэ къызэрыхъунур къапщIэу уафэр пшэхэм къызэщIащIэрт, жьыр апхуэдизкIэ ин хъуати, бгым мывэхэр къыгуищIыкIыурэ нарт къуажэм къыдидзэрт. Куркъуэ езыри къэшынэжат, ауэ икIуэтыжыпIэ иIэтэкъым. Ар пIащIэу бгы лъапэм хуэкIуэри, банэ инхэр къыщыкI Iуащхьэм дэкIуеин щIидзащ. Банэр здимыт щIыпIэм нэса иужькIи и Iуэхур нэхъ тынш хъуакъым щIалэм. Уэс цIэнтхъуэрыгъуэм и лъабжьэм щIэлъ мывэ къырхэр лъэгум гуузу къыхыхьэрт. АрщхьэкIэ, нарт щIалэр ипэкIэ кIуэ фIэкIа къикIуэтыртэкъым. Абдежым и щхьэщыгу дыдэм къуршыбгъэ абрагъуэ щхьэщылъэтащ. Нарт щIалэм апхуэдиз зи инагъ бзу зэи илъэгъуатэкъыми Тхьэм и хэщIапIэм къэса фIэщIащ. Плъэмэ, апхуэдизрэ зыщIэхъуэпса мэл хъушэри илъагъуу къыфIощI. АрщхьэкIэ, къуршыбгъэр блэлъэтри, псори кIуэдыжащ. ИтIанэ абы игу къэкIыжащ щыцIыкIум нарт лIыжьхэм жаIэжу зэхихыжа хъыбарыр. Нартхэм япэкIэ Тхьэшхуэм иныжь нэ закъуэхэр къигъэщIри, езымрэ цIыхухэмрэ яку дигъэтIысхьауэ щытащ. Тхьэм ахэр къарууфIэ дыдэу къыIэщIэщIати, езы дыдэри ящышынэжырт. Абы къыхэкIыу езым и хъушэм щыщ псэущхьэ зыбжанэ абыхэм яритын хуей хъуат. И щыуагъэр зэригъэзэхуэжын папщIэ, абы нартхэр къигъэщIри, зыри яритакъым, ауэ щыхъукIи, езыхэм тыхь къыхуащIын хуейуи игъэуват. 

 Бгы зэхуакухэм иныжь нэ закъуэхэм я къуажэ зыбжанэ дэст. Куркъуэ фIэгъэщIэгъуэну щIыпIэр зэпиплъыхьырт. Абы дэнэ щищIэнт Тхьэм нэхъ пэгъунэгъуу иныжьхэр зэрыщыIэр?! 

ПсэупIэхэм языхэзым и бжэщхьэIум щыжей иныжьыр къилъэгъуащ щIалэм. ИпэкIэ кIуэн щхьэкIэ абы ебэкъуэн хуейти, лъэбакъуэ щичым, иныжьым и нэ закъуэр къызэтрихри: 

 - Ухэт уэ? - жиIэри щIэупщIащ. 

 - Сэ псыхъуэм дэс нартхэм сащыщщ, - ет жэуап щIалэм. 

 - Дэнэ уздэкIуэр? 

 - Тхьэшхуэм деж. 

- Сыт щхьэкIэ? 

- Абы уи Iуэху хэлъкъым. 

- Си Iуэху хэмылъмэ, уи гъуэгу теувэж, сэ нобэрей махуэм щакIуэ сыщыIащ. 

- Тхьэм и хэщIапIэр сыгъэлъагъу. 

- Захуэу кIуэи Тхьэм и къуиблым я хэщIапIэ мылылъэ губгъуэр къэплъагъунущ. Абыхэм гъуэгур уагъэлъагъунщ. КIуэ, зегъэхь, армыхъумэ укъызэрыдэкIуея дыдэмкIэ уджэрэзу уездзыхыжынщ. 

  Куэд дэмыкIыу иныжьым жыхуиIам Куркъуэ нэсащ, кIыфIыгъэмрэ щIыIэ уаемрэ щытепщэ дунейт ар. ЩIалэм и лъакъуэхэр зэрыдияри, зэрешари, и жеин къызэрыкIуэри зыхищIэртэкъым - и хъуэпсапIэм псэемыблэжу хуэкIуэрт.