ХадэхэкIхэм я нэхъыжьщ

Хадэ зиIэхэм иджыпсту бжьыхьэр здынэсам бжьыныхур хасэ. Ар цIыхухэм пэрыхьэту ягъуэт, и уасэм полъэщ, шхыныгъуэ куэдми халъхьэ. Ижь-ижьыж лъандэрэ къыддекIуэкI а хадэхэкI телъыджэм узыфэ псоми я хущхъуэкIэ  йоджэ.

Ди щIыналъэм къыщыкI бжьыныху лIэужьыгъуэр инкъым, сырагъышхуэ зэрыщIэмылъым къыхэкIыу гуакIуэщ икIи шхыгъуафIэщ. Иджыпсту ди тыкуэнхэм фыщрихьэлIэнущ нэгъуэщI къэралхэм къраш бжьыныхущхьэ ин дыдэхэми. Ахэр, зэрыфщIэщи, егъэлеяуэ сырщ,уеблэмэ дыдж мащIэ къызыщIыхьи яхэту. Апхуэдэхэр нэхъыбэу зыхалъхьэр щIымахуэм щытыну ягъэув фIэIугъэхэрщ. Я теплъэми я IэфIагъми емылъытауэ, сыт хуэдэ бжьыныхури узыфэ куэдым я хущхъуэщ.

«ГъавэхэкIхэм я фIагъыр къыщапщытэ» ФГБУ-м и Къэбэрдей- Балъкъэр къудамэм и IэщIагъэлIхэм дызэрыщагъэгъуэзамкIэ, бжьыныхур щIыIэ узхэмкIи сэбэпщ, бактерие зэранхэми ущахъумэ, жьыгъэм пэщIэтщ. Белокхэмрэ углеводхэмрэ къищынэмыщIауэ, абы хэлъщ натрий, кальций, калий, магний, гъущI, фосфор, марганец, цинк, йод, фитонцид пкъыгъуэхэр, эфир дагъэхэр. БжьыныхумкIэ ягъэхъуж шхалъэм игъуэт ныкъусаныгъэхэр - шхыныр тыншу егъэткIу, абы хэлъ аллицин пкъыгъуэм микроб зэранхэр еукI. Абы къыхэкIыу ар ирагъэшх уз зэрыцIалэ зэуэлIахэм, маркуэ зиIэхэм. Бжьыныхум лъынтхуэхэр хуиту зэлъыIуех, нэхъ лантIэ, нэхъ быдэ ещI. Аращ зи лъыр дэуейхэмкIи щIэсэбэпыр. ЗэрыфщIэщи, мы зэманым нэхъ узыфэ етахэм хабжэ атеросклерозыр. Абы и зэранкIэ лъынтхуэхэм кIэрищIэ къыркуэхэр бжьыныхум егъэткIу, лъым хэлъ фошыгъур ирегъэх, цинк, селен, германий пкъыгъуэхэм лышх узым зрагъэубгъуркъым. А хадэхэкI телъыджэмкIэ йоIэзэ техьэгъуэ зиIэхэм, зи зэзым, жьэжьейм мывэ илъхэм, зи жейр къутахэм.

Тхыдэм къыхэна тхыгъэ жыжьэхэм къызэрыхэщыжымкIэ, бжьыныхур япэу цIыхум къигъэсэбэпын щIидзащ илъэс мини 6 ипэкIэ. Япэ дыдэу ар къагъэкIын щыщIадзар Тянь-Шань бгым и Iэхэлъахэхэрщ. Китайм къыщыщIидзэри, абы дуней псор зэлъищIысащ. Урысейм и тхыдэм бжьыныхур къыщыхыхьар  XVII - XVIII лIэщIыгъуэхэрщ. ЦIыхухэм еIэзэхэм я тхыгъэхэм къызэрыхагъуэтамкIэ, абыкIэ ягъэхъужырт тэмакъ, цинга узыфэхэр, хьэмцIыракIэхэр трагъэхурт.

Шэрэдж Дисэ.