ДжэдыкIэм и уасэм щIыхэхъуэр

    ЕрыскъыхэкIхэм я уасэм зэрыхэхъуэм гу лъамытэу къанэркъым щэхуакIуэхэм. Зэм зы лIэужьыгъуэр, зэм адрейр нэхъ лъапIэ хъуауэ къыщIохутэ ди тыкуэнхэм. Ахэр зыгъэлажьэхэм щхьэусыгъуэншэу, щхьэзыфIэфIу уасэхэр дэзыгъэуей зырызхэр яхэтми, къэралым и нэIэ щIэтщ а IэнатIэр.

Апхуэдэу, джэдыкIэм и уасэм иужьрей зэманым хэпщIыкIыу щIыхэхъуэм и щхьэусыгъуэхэр зэхигъэкIын мурадкIэ, УФ-м и Федеральнэ антимонопольнэ къулыкъум (ФАС) иджыблагъэ захуигъэзащ къэралым джэдыкIэ къыщалэжь и IуэхущIапIэшхуэхэм. ИужькIэ, абыхэм къратыж жэуапым тещIыхьауэ джэдыкIэм опт-розницэ уасэр зэрыхуагъэувым, а ерыскъы лIэужьыгъуэр лъапIэ щIэхъум теухуа унафэ къищтэнущ. Иджыпсту абы ехьэлIауэ лэжьыгъэ щхьэхуэхэр щIыналъэ зыбжанэм щокIуэкI.  

Абы нэмыщI, ФАС-м зыхуигъэзащ къэралым и сатущIапIэ нэхъ ин дыдэхэм ящыщу 10-м, абыхэм джэдыкIэр къызэрыIах уасэмрэ иужькIэ ар зэращэжыну хуагъэувымрэ зы тхьэмахуэ кIуэцIым къриубыдэу зэрызэщхьэщыкIыр зригъэщIэну. Апхуэдэ лэжьыгъэхэр иригъэкIуэкIыну ФАС-м унафэ хуэзыщIар УФ-м и Правительствэм и УнафэщIым и япэ къуэдзэ Белоусов Андрейщ. Апхуэдэуи УФ-м Мэкъумэш хозяйствэмкIэ и министерствэм абы и пщэ ирилъхьащ нэгъуэщI къэралхэм къыщащэху джэдыкIэм и куэдагъым хигъэхъуэну.

УФ-м Мэкъумэш хозяйствэмкIэ и министерствэм къызэритамкIэ, 2023 гъэм джэдыкIэм и уасэм хэхъуэ зэпытщ, абы щIэупщIэшхуэ зэриIэм къыхэкIыу. Къэралым  СтатистикэмкIэ и къэрал IуэхущIапIэм къита хъыбархэм ятепщIыхьмэ, Урысей Федерацэм и щIыналъэхэм ящыщу 18-м джэдыкIэ уасэм процент 1,5-м къыщыщIэдзауэ 10-м нэскIэ щыхэхъуащ, щIыналъэ 52-м – проценти 10,1 - 20-кIэ, щIыналъэ 14-м – процент 20,1 - 39,9-кIэ. Илъэсым зэрыщIидзэрэ джэдыкIэм и уасэм зэхъуэкIыныгъэ  щызымыгъуэтар Камчатскэ щIыналъэм и закъуэщ.

2023 гъэм псори зэхэту ику иту джэдыкIэм и уасэм процент 13,1-кIэ хэхъуащ, илъэс пIалъэкIэ къэбгъэлъагъуэмэ - процент 23,9-кIэ.

         Къыхэдгъэщынщи, иужьрей тхьэмахуэм къриубыдэу джэдыкIэм и уасэм фIыуэ щыхэхъуащ Астрахань, Волгоград, Свердловск, Новосибирск, Оренбург, Омск, Ростов, Калининград, Кострома, Ульяновск, Чита, Ярославль, Владимир, Сахалин щIыналъэхэм.

         Сахалин къалэм и «Островная» джэдкъаз фабрикэм къыщрах джэдыкIэхэм я уасэм процент 26-кIэ мы махуэхэм хигъэхъуэнущ, Приморскэ крайм процент 35-кIэ щаIэтынущ абы и уасэр. Апхуэдэу щIащIым и щхьэусыгъуэу абыхэм къагъэлъагъуэр джэдхэм ирагъэшх Iусым и уасэм зэрыхэхъуарщ, электрокъарум, гъуэгупщIэм ахъшэ нэхъыбэ зэрытекIуадэрщ, нэгъуэщI-къинэмыщIщ.

Ауэ Iуэхум хэзыщIыкIхэм, абы нэхъ куууэ кIуэцIрыплъыфхэм зэрыжаIэмкIэ, псоми я лъабжьэр здэщыIэр лыращ. Абы и уасэми хэхъуэ зэпытщ икIи унагъуэ псоми ирикъуу нобэ ар къахуэщэхуркъым. Аращи, цIыху Iэпкълъэпкъыр, зэрыжаIэу, махуэ къэс зыхуэныкъуэ белокыр лым нэмыщI куэду зыхэлъ джэдыкIэм зрат хъуащ, ар зэрынэхъ пудым къыхэкIыу.

 А псом къадэкIуэу, апхуэдэ щытыкIэм къэралыр хуишащ джэдхэм къеуалIэ пыхусыху узыфэми. Иужьрей илъэсхэм абы илIыкIа джэд щхьэ бжыгъэр нобэр къыздэсым яхузэтегъэувэжыркъым. Илъэс куэд иджыри хуейщ щытыкIэр ягъэзэкIуэжыным - джэдыкIэм иIэ щIэупщIэм хэхъуэ зэпытщ, цIыхур зыхуэныкъуэнум хуэдиз апхуэдэ ерыскъыпхъэ къезытын джэд  бжыгъэр яхурикъуркъым.

         Къыхэдгъэщынщи, джэд пыхусыху узыфэм и зэранкIэ, щытыкIэ гугъум ихуащ, ди къэралым  и мызакъуэу, европей къэралхэри Япониери.  Нобэр къыздэсым джэд щхьэ бжыгъэм абыхэми яхухэгъэхъуэжыфыркъым, абы и Iэужьуи джэдыкIэми и уасэм яфIыхохъуэ.

                                                                         ХЬЭЩЫКЪУЕЙ Олег.