Фэеплъ
Хэку зауэшхуэр зэриухрэ илъэс 80 зэрырикъумрэ Кавказым щхьэкIэ екIуэкIа зэхэуэхэр зэриухрэ илъэс 78-рэ зэрыхъумрэ я щIыхькIэ Iуащхьэмахуэ лъапэ къыщызэрагъэпэщащ «Заоблачный фронт» зыфIаща дзэ-тхыдэ фестивалыр.
Абы хыхьэу, шыщхьэуIум и 8-м къыщыщIэдзауэ 20 пщIондэ республикэм щрагъэкIуэкI гъэлъэгъуэныгъэхэмрэ лIыхъужьхэм я фэеплъхэр хъумэным ехьэлIа лэжьыгъэхэмрэ. Апхуэдэуи 1942 гъэм и шыщхьэуIу-фокIадэ мазэхэм Iуащхьэмахуэ и Iэгъуэблагъэхэм щыхэкIуэдахэм я къупщхьэлъапщхьэхэр къэлъыхъуэжыным къызэрагъэпэща йолэжь.
Фестивалыр къызэIуихащ «Урысейм и лъыхъуакIуэ зэщIэхъееныгъэм» Башкортостан республикэм щиIэ щIыналъэ къудамэм и советым и унафэщI Волков Владимир. Iуэхум хэтащ Iуащхьэмахуэ районым и щIыпIэ администрацэм Iэтащхьэм и къуэдзэ Улымбащ Арслан, Урысейм и лъыхъуакIуэ зэщIэхъееныгъэр къызэзыгъэпэща, Къэрал Думэм и депутат Бикбаев Ильдар, «Полк уахътыншэм» и Къэбэрдей-Балъкъэр щIыналъэ къудамэм и гъэзэщIакIуэ комитетым и унафэщI Битокъу Маринэ, лъыхъуакIуэ зэщIэхъееныгъэм и Iуэхухэр Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэхэм щызэзыгъэуIу Клименкэ Андрей, нэгъуэщIхэри.
Фестивалым хэтхэм Iуащхьэмахуэ бгым шыщхьэуIум и I4-м кърахьэхащ 242-нэ бгы фочауэ гупым щыщу 1942 гъэм фокIадэм и 29-м абдеж щыхэкIуэдахэм я къупщхьэлъапщхьэхэр икIи ахэр Терскол жылэм дэт мемориалым щыщIалъхьэжащ. Апхуэдэуи лIыхъужьхэм яIыгъа хьэпшыпхэм щыщу къагъуэтыжахэр КъБР-м и «Полк уахътыншэм» и лIыкIуэхэм иратащ, благъэ-Iыхьлыхэм Iэрагъэхьэжын папщIэ. А Iуэхухэр щрагъэкIуэкIащ Тырныауз къалэм дэт район лъахэхутэ музейм.
Волков Владимир зэрыжиIамкIэ, фестивалым къызэщIекъуэж илъэсищ хъуауэ ирагъэкIуэкI лэжьыгъэхэр Iуащхьэмахуэ щIыналъэм щекIуэкIа зэхэуэхэм щыхэкIуэдахэр къэлъыхъуэжыным теухуахэр. ИрагъэкIуэкIа къэхутэныгъэ япкъ иткIэ, бгы Iуащхьэхэм сэлэти 10-м я къупщхьэлъапщхьэхэр къыщагъуэтыжащ. Ауэ мылым ахэр зэхикъутащи, цIыхуиплIым я цIэ-унэцIэрщ къахутэжыфар. ЛIыхъужьищым я хьэпшыпхэр я благъэхэм иратыжынущ. ЛъыхъуакIуэ гупым хэтхэм иджыри цIыхуитхум я къупщхьэлъапщхьэхэр къыщIагъэщыжащ 2021 гъэм. Ахэри 1942 гъэм фокIадэм и 29-м хэкIуэдат, зэрыпхъуакIуэхэм япэщIэту.
Бикбаев Ильдар къыхигъэщащ Iуащхьэмахуэ районым и унафэщIхэм илъэситху хъуауэ зэрадэлажьэр икIи сыт хуэдэ IуэхукIэ щIыпIэ администрацэм зыхуамыгъэзами зэрызэгурыIуэр.
- Мыпхуэдэ щекIуэкIыу нэгъуэщI зы лъагапIи щекIуэкIыркъым ди экспедицэм хуэдэ. Ар иджыри зыми емыщхь зыщIыр мылылъэм ущылэжьэным пылъ гугъуехьырщ. АрщхьэкIэ ди лъыхъуакIуэ гупым хэт щIалэгъуалэм я фIыгъэкIэ, лIыхъужьхэр къэдгъуэтыжынымкIэ Iэмал нэхъыбэ диIэ хъуащ. ЦIыхуиплIым я цIэ-унэцIэхэр къызэрыдгъэнэхуфар ди экспедицэм хуэдэм дежкIэ ехъулIэныгъэшхуэщ. Сыщогугъ адэкIи дызэдэлажьэмэ, дуней псом едгъэлъагъуфыну Кавказыр ди лIыхъужьхэм зэрахъумар, абы щIата уасэр зыхуэдизыр, - жиIащ Бикбаевым.
Къагъуэтыжа хьэпшыпхэм я гугъу щищIым Волковым жиIащ дэфтэрхэмкIэ цIыхуитIыр Куржым щыщу къызэрыщIэкIар - Хицуриани Александр Виссарион и къуэмрэ Иремашвили Каабу Сос и къуэмрэ. Абыхэм къащIэна хьэпшыпхэр - дэфтэрхэр, тхыгъэхэр, уIэгъэ зэрыхъуар зэрыт тхылъымпIэр, бжэмышхрэ сэрэ - я щIэблэм Iэрагъэхьэжыныр КъБР-м и «Полк уахътыншэм» пщэрылъ щащIащ.
КъищынэмыщIауэ, Ростов щIыналъэм къыщалъхуа, ауэ Краснодар къулыкъу щищIэу зауэ IэнатIэм ираджа совет зауэлI Петров Макар Михаил и къуэм и зы медальонрэ псылъэрэ лъыхъуакIуэхэм къагъуэтыжащ 2020 гъэм ирагъэкIуэкIа гъэмахуэ экспедицэм щыгъуэ. Хэку зауэшхуэм и зэманым ари 242-нэ фочауэ гупым хэту зэуат. ЛIыхъужьым и Iыхьлыхэм Урысейм и «Полк уахътыншэм» хэтхэр лъыхъуащ икIи абы и къуэрылъхухэр Краснодар щIыналъэм щыпсэууэ къагъуэтащ, хьэпшыпхэр абыхэм Iэрагъэхьэжынущ. Шэч хэлъкъым мыпхуэдэ Iуэхугъуэхэм мыхьэнэшхуэ зэраIэм, псом хуэмыдэу зи Iыхьлы зауэм къимыкIыжам дежкIэ уасэ зимыIэщ, апхуэдиз зэман дэкIами, я лIыхъужьым и цIэ къраIуэжыным, и хьэпшып гуэр къыIэрыхьэжыным. А Iуэхум елэжьхэми ар псапэу яIэнущ.
