Марем пшыхь

ЦIыху цIэрыIуэхэр

НыбжьэгъуфI, тхылъыфI, напэ къабзэ

Твен Марк (и цIэ дыдэр Клеменс Самюэл Ленгхорнщ) америкэ тхакIуэ цIэрыIуэщ. Ар 1835 гъэм Миссури штатым хыхьэ Флоридэ къалэм къыщалъхуащ. И сабиигъуэр Миссури псым и Iуфэм Iус Ханнибал къалэ цIыкIум щигъэкIуащ. И адэр дунейм ехыжа нэужь, школым къыщIэкIри, а щIыпIэм къыщыдэкI газетым уващ, тхыгъэхэр тридзэу.
Илъэс 18 - 22 ныбжьым щитым къэралым къыщикIухьащ, иужькIэ Миссисипи псым лоцману тетащ. 1861 гъэм Твен Марк КъухьэпIэ Жыжьэм лэжьакIуэ макIуэ. А лъэхъэнэм абы и Iэзагъыр здынэсыр игъэунэхуну Iэмал иIащ Виргиния-Сити къыщыдэкI газетым репортёру уври. Абы Марк къытрыригъэдзащ гушыIэ хъыбар зыбжанэрэ рассказхэмрэ. 1865 гъэм Европэмрэ Палестинэмрэ зыщиплъыхьыну ежьащ. Абы щыгъуэми гъуэгум щилъагъу гъэщIэгъуэнхэм ятеухуа репортажхэр газетым къригъэхьырт. Твен и IэдакъэщIэкI нэхъ цIэрыIуэ дыдэ хъуар 1865 гъэм итха, IуэрыIуатэ лъабжьэ зиIэ «Знаменитая скачущая лягушка из Калавераса» рассказырщ.
Франджым, Италием, Алыджым, Тыркум, Кърымым щыIа нэужь, США-м къигъэзэжащ. 1869 гъэм абы къыдигъэкIащ «Простаки за границей» зыфIища, очеркхэр щызэхуэхьэса сборникыр.
1872 гъэм «Закаленные» тхылъыр къыдэкIащ. Илъэсищ дэкIа нэужь, и рассказ нэхъыфIхэр щызэхуэхьэса тхылъ дунейм къытохьэ – «Старые и новые очерки», мис абы иужькIи нэхъыбэжым къацIыху мэхъу. А лъэхъэнэм тхыгъэ гъэщIэгъуэн куэд и Iэдакъэ къыщIэкIащ тхакIуэм.
1890 гъэхэм я пэщIэдзэм Твен Марк  и тхылъ тедзапIэр фейдэншэ хъуа нэужь, лекцэ къеджэу илъэс псокIэ дунейр къызэхикIухьащ.
Абы и ужькIэ удынышхуэу къытехуащ и пхъур дунейм зэрехыжар. Твен иужькIэ къигъэщIэжа илъэс 20-м итхахэр гууз дыдэщ, нэщхъеягъуэшхуэкIэ гъэнщIащ. Езыр 1910 гъэм Рад-динг хыхьэ Коннектикут штатым щылIащ.
Твен Марк и Iэдакъэ къыщIэкIа гупсысэ купщIафIэхэм, гушыIи зыхэлъхэм ящыщщ мыхэр:
* * *
Зыбжанэрэ псалъэ гуапэ къызжаIат си теплъэм, губзыгъагъым теухуауэ. ИкIи сытым дежи ар мащIэу къысщыхъуащ, нэхъыбэ жаIэми хъуну къэслъытэрти.
* * *
Гуныкъуэгъуэм дыхуэзышэр зыгуэр зэрыдмыщIэракъым, атIэ фIы дыдэу тщIэуэ къытщыхъужу дызэрыщыуэращ.
* * *
Дыгубзыгъащэу зыкъытщымыхъужу, акъыл дызэрыщыщIэр ди фIэщ дывгъэгъэхъут – сыту Iуэху куэд нэхъ тыншу зэфIэкIыну итIанэ.
* * *
ЩIыхьым къыуит гухэхъуэм гъунэ иIэкъым, ар бгъэпщкIуфу зебгъэсэн хуей къудейуэ аращ.
* * *
Зи гупсысэм лъабжьэ иIэ критик лъэщ хъур цIыхубэращ.
* * *
Ущымызахуэм деж къыпкъуэтырщ ныбжьэгъу пэжыр, ущызахуэм деж псори уи ныбжьэгъущ.
* * *
Ущыуэну узэрыхуитращ уи къэухьым зиужьынымкIэ Iэмал нэхъыфIыр.
* * *
ЩIэх-щIэхыурэ къохъу и гъащIэм и кIуэцIкIэ зэи пцIы зымыупса цIыхум пцIымрэ пэжымрэ зэхигъэкIыну иужь щихьэ.
* * *
Дэтхэнэ цIыхуми и гъащIэм къриубыдэу насыпыр зэ закъуэ и бжэм къытоуIуэ, ауэ куэдрэ къохъу ар гъунэгъу пэшым щIэсу макъыр щызэхимых.
* * *
НыбжьэгъуфI, тхылъыфI, напэ къабзэ – мис ар гъащIэ дахэщ.
* * *
ГъащIэм къыщыхъуа пэжыр зи лъабжьэ гушыIэращ куэдрэ жаIэжыр.
* * *
Уэрамым дэт хьэ хьэулейр зэ IэфIу бгъашхэмэ, зэи къодзэкъэнукъым. АбыкIэ хьэмрэ цIыхумрэ зэщхьэщокI.
* * *
Уи биймрэ уи ныбжьэгъумрэ зэгъусэу уигу щрауд щыIэщ. Уи бийм къыпхужиIэ псалъэ гуауэхэр уи ныбжьэгъум къыщыбжиIэжым деж аращ къэхъур.
* * *
Зыгуэр умыщIэну псалъэ быдэ щыптым и деж абы иужь уихьэныр уи хъуэпсапIэ нэхъыщхьэу укъонэ.
Шыпш Даянэ.

Адыгэхэм щхьэкIэ жаIахэр

Я псэукIэм дитхьэкъуат

Шэрджэс цIыхухъухэм я щхьэр цIафтэу яупс, ауэ я жьакIэр, пащIэр елIалIэу ягъэкI. Нэхъ цIыху цIэрыIуэхэм я тхьэкIумэ сэмэгум и гъунэгъуу цы Iэрамэ цIыкIу къранэ.
ЮЛИАН,
рим католик миссионер. 1863 гъэ.
*    *    *
Шэрджэсхэм хуэдэу хьэщIэ фIыуэ зылъагъурэ гуапэу езыгъэблагъэрэ сэ дуней псом щыслъэгъуакъым. Унэм ущIашэ, уи щыгъыныр щыуагъэх, къабзэу зыуагъэтхьэщI, ерыскъыуэ яIэм я нэхъыфIыр къыпхуащтэ. Абыхэм деж ущыIэхуи укъахъумэ.
ЛУККА  Джованни,
итальян динырылажьэ. 1879 гъэ.

*    *    *
Шэрджэсхэм я жылагъуэхэри я унэхэри хъуэпсэгъуэу зэрахьэ, я хадэхэр, пщIантIэхэр, унэ кIуэцIхэр екIуу зэлъыIухащ. Ахэр езыхэр икъукIэ цIыху къабзэхэщ, я щыгъыныр дахэу зэрахьэ, IэфIу мэпщафIэ, я шхыныр гурыхьщ, IэфIщ. Абыхэм я псэукIэм, я зыхуэпэкIэм Кавказым щыпсэу адрей лъэпкъхэм щапхъэ трах.
ПАЛЛАС Петер Симон,
нэмыцэ энциклопедист-еджагъэшхуэ. 1768 гъэ.

*    *    *
Шэрджэс унагъуэ драгъэблэгъат. Япэу гу зылъыттар я къабзэлъабзагъэрщ. ПщIантIэр зэлъыIухат, бжэIупэр къабзэу пхъэнкIат, псы иутхэжат. Унэм дызэрыщIыхьэу арджэн дахэ дытеуващ, блыным фIэлъыр абы нэхърэ нэхъ дахэжт. Шэрджэсхэм я псэукIэм занщIэу дитхьэкъуат. Дэ занщIэу къыдгурыIуащ ахэр зэрыцIыху къабзэр.
ПОТОЦКИЙ Ян,
Польшэм щыщ тхыдэтх, этнограф.
19-нэ лIэщIыгъуэ.

*    *    *
Шэрджэсхэр я щхьэм хуэсакъыжу, къабзэлъабзэу, я гъащIэр тэмэму зэрагъакIуэм къыхэкIыу уз куэдым пэIэщIэщ. Ахэр куэдри мэпсэу, жьы хъуа нэужьи лэжьыгъэр IэщIыб ящIыркъым. А псоми къыхэкIыу зи ныбжь хэкIуэта шэрджэсхэр сыт щыгъуи жанщ, нэжэгужэщ.
РЕЙНЕГГЕС Якоб,
нэмыцэ дохутыр. 1796 гъэ.

*    *    *
Шэрджэсыр дахагъэм и щIыналъэщ. Шэрджэс хъыджэбзхэр псоми къызэрацIыхур я дахагъэрщ, я гуакIуагъэрщ. Дунейм нэхъ дахэу тетыр тэрэзэм и зы лъэныкъуэмкIэ теплъхьэмэ, адрей лъэныкъуэмкIэ шэрджэс хъыджэбзыр тебгъэувэмэ, пщащэм ейм иришэхынущ.
ГЕРБЕР Иоганн Густав,
нэмыцэ зекIуэлI. 1722 гъэ.

ГъэщIэгъуэнщ
Бзэ дапщэ зригъэщIэфыну цIыхум?

Лондон дэт колледжым лингвистикэмкIэ и профессор Хадсон Дик 2003 гъэм и жэпуэгъуэм упщIэ игъэуват: «Полиглотхэм ящыщу хэт бзэ нэхъыбэ дыдэ зыщIэр?».
«Си адэшхуэрагъэнщ!», - къыхуитхыжащ США-м щыщ зы щIалэ гуэрым, и цIэ-унэцIэр къраIуэну зэрыхуэмейр кIэщIэту.
ЩIалэм жиIэрт и адэшхуэ итальяныр блэкIа лIэщIыгъуэм и 10-нэ гъэхэм Сицилием къикIыу Америкэм зэрыIэпхъуар, ар зэи школ зэрыщIэмысар, ауэ бзэхэр зэман кIэщIым къриубыдэу къызэрипхъуатэр. ЩIэныгъэ зимыIэ сицилиецым и ныбжьыр щыхэкIуэтам бзэ 70 ищIэрт, абыхэм ящыщу 56-м иритхэфырт, ирыреджэфырт.
Ар Нью-Йорк щыIэпхъуам и ныбжьыр илъэс 20 хъууэ арат. ГъущI гъуэгу вокзалым хьэлъэзехьэу щылажьэу арати, лъэпкъ зэмылIэужьыгъуэ куэдым ящыщ цIыхухэм ирихьэлIэрт, арагъэнщ бзэхэм яхуищIа лъагъуныгъэр къызыхэкIар.
Хьэлъэзехьэм и Iуэхур фIы дыдэу екIуэкIырт, ахъшэ хъарзыни къилэжьырт, зрихьэлIэ цIыхухэм елъытауи, бзэщIэхэр къищIэрт. Абы и къуэрылъхум зэрыжиIэжымкIэ, 50 гъэхэм адэшхуэмрэ къуэрылъхумрэ дунейр мазихкIэ къызэхакIухьащ. Сыт хуэдэ къэрал къыщымыхутами - Венесуэлэ, Аргентинэ, Норвегие, Инджылыз, Португалие, Италие, Алыдж, Тырку, Сирие, Мысыр, Ливие, Мароккэ, ЮАР, Пакистан, Индие, Таиланд, Малайзие, Индонезие, Австралие, Филиппинхэр, Гонконг, Японие – дадэр цIыхухэм зэрепсэлъэн бзэр ищIэрт, фIыуэ игъэшэрыуэрт.
Таиландым щынэсам лIыжьым тай бзэр ищIэртэкъым, ауэ тхьэмахуитI щыIати, я къэкIуэжыгъуэм ирихьэлIэу псэлъэф хъуат.
Полиглотым и къуэрылъхум жиIэрт, бзэхэр фIыуэ зыгъэшэрыуэр и адэшхуэм зэримызакъуэр, атIэ абы и адэжми бзэуэ щэм нэблагъэ ищIэу зэрыщытар.
Хадсон профессорым и упщIэм и жэуапу цIыхухэм къыхуатхащ итальян кардинал Меццофанти Джузеппе (1774 - 1849) бзэ 72-рэ ищIэу зэрыщытар, абыхэм ящыщу 39-мкIэ шэрыуэу псэлъэфу къызэрекIуэкIар. Апхуэдэ дыдэу венгр зэдзэкIакIуэ Ломб Като (1909 - 2003) бзэ 17-м ирипсэлъэфырт, иджыри 11-кIэ къеджэфырт. Нэмыцэ Кребс Эмиль (1867 - 1930) бзэ 60 ищIэрт, псалъэм папщIэ ермэлыбзэр тхьэмахуи 9-м къриубыдэу зригъэщIат. Абыхэм яхыубжэ хъунущ бзэ 24-рэ зыщIэу щыта нэмыцэ щIэныгъэлI Энгельс Фридрихи.
Апхуэдэ цIыху щэджащэхэм «гиперполиглот» яфIищащ Хадсон Дик. Абыхэм профессорым яхебжэ бзих е нэхъыбэ зыщIэхэр. Сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, ЩIы хъурейм и языныкъуэ плIанэпэхэм щыпсэухэм бзитху шэрыуэу зыщIэхэр яхэтщ. Псалъэм папщIэ, Швейцарием къэралыбзиплI щыIэщ, ахэри ящIэ, етхуанэу инджылызыбзэри нэхъыбэм зрагъащIэ.
Лингвистхэм, психологхэм, нейробиологхэм зэхагъэкI апхуэдэ цIыхухэм я щхьэ куцIым и зэхэлъыкIэр нэгъуэщIу арарэ я егугъуныгъэкIэ зрагъэщIэрарэ. Псалъэм папщIэ, Шлиман Генрих дунейпсо коммерсанту зэрыщытым ипкъ иткIэ, бзэ 15 зригъэщIэн хуей хъуащ, къимыгъэсэбэпу хъуртэкъыми. ЗэрыжаIэжымкIэ, кардинал Меццофанти Италием зэрыщыпсалъэ бзэ нэхъ цIыкIухэм ящыщ зыгуэр зы жэщым зригъэщIат, пщэдджыжьым щхьэпылъэ ящIыну зы щIалэ-щIэп­хъаджащIэм и иужьрей псалъэхэм щIэдэIужын хуейти.
Бзэ куэд зыщIэ цIыхухэм ятеухуауэ мыарэзыныгъэ къэзыIуатэхэр сыт щыгъуи щыIэщ. Апхуэдэу языныкъуэхэм шэч къытрахьэ Меццофанти бзэ 72-рэ ищIэу зэрыщытам. А къомыр зэбгъэщIэн папщIэ зэман дапщэ текIуэдэну? Бзэ къэс псалъэ мин 20 зэрыхэтыр къэплъытэмэ, цIыхум зы дакъикъэм къриубыдэу зы псалъэ зэрыхузэгъащIэм тепщIыхьмэ, бзэ 72-рэ зэбгъэщIэн папщIэ илъэситхурэ ныкъуэкIэ махуэ къэс сыхьэт 12-кIэ убгъэдэсын хуейщ. Апхуэдизыр зэбгъэщIа нэужьи, пщымыгъупщэжу урипсэлъэфын щхьэкIэ, зэман дапщэ тебгъэкIуэдэн хуей?!
Лингвистхэм къызэралъытэмкIэ, абы пхузэфIэмыкIын хэлъкъым. Псалъэм къыдэкIуэу жыпIэмэ, Массачусетскэ технологие институтым (США) щылажьэ Флинн Сюзаннэ къызэрилъытэмкIэ, цIыхум и акъылыр бзэ дапщи хузэгъэщIэн хуэдэу ухуащ, зэман хурикъумэ. Гарвард университетым (США) щыщ Пинкер Стивени бзэ куэд зэбгъэщIэным ямылей хэлъу къыщыхъуркъым, ауэ зи ухуэкIэкIэ зэщхь бзэхэр пфIызэхэзэрыхьынкIэ хъунущ.
Китайм щыIэ Германие посольствэм зэдзэкIакIуэу щылэжьа, нэмыцэ гиперполиглот Кребс и щхьэ куцIым щхьэхуэныгъэ гуэрхэр иIэу къахутащ. Ауэ ар иIэу къалъхуарэ бзэ 60-м щIигъу зэригъэщIа нэужь, апхуэдэу хъуарэ зыми ищIэр-    къым.
Къэбарт Мирэ.

Рассказ

Гъуэгум

Зы шыдыгу кIуэрт, бгъуфIэрэ лъагэу дэщIеяуэ мэкъу илъу. ЩIымахуэ Iусу и Iэщым иригъэшхыну зыщыгугъыр ишэжырт лIыжьым. Теплъхьэр зи хьэлъэ пэху цIыкIури екъурт хьэлэлу, жагъын лъэпкъ хэмылъу. Дадэр и шыдым и ­къарум ­къигъэгугъэрти, шыдыгур хьэлъэ къищIат. Шыдыгур макIуэ, лIыжьым IумпIэр иIыгъыу. Сэтейуэ кIуэ гъуэгум зыщIыпIэ деж «зыщриупсейрт» джабэ дэкIыгъуэм. Мо дэгъэзеигъуэм зэ сыдэкIамэ, сынэсыжа пэлъытэт, жыхуиIэу лIыжьыр ипэкIэ маплъэ. Хуэмурэ и гъуэгуанэм хегъэщI. Ауэрэ нос гъуэгур задэ щыхъу щIыпIэм. КIэрохьэ джабэм... шыдым къехьэлъэкI хъуащ дэкIыгъуэм мэкъугур. Иджыри къэс иIа псынщIагъым кIэрыхуурэ, лъэмыкIыжыххэ хъури къэувыIащ. ЛIыжьыр, и макъыр Iэтауэ, щIэгубжьащ шыдым. Iэпслъэпсыр зэпичрэ, жыпIэну пэху цIыкIур и фIэщу еIащ. ХуещIаIакъым. ЛIыжьыр гум икIэмкIэ екIуэкIри, мэкъум хэIуа гуахъуэр къыхихауэ, абыкIэ зыпэщIигъакъуэурэ докъу. Сыт яхуэщIэнт лIыжьымрэ шыдыжьымрэ?
ЛIыжьым гузавэ къищтащ. Мэгувэ. Мэкъур зэщхьэщихыу IыхьитIу дишынущи, апщIондэху жэщ хъунущ. Мес, дыгъэр къухьэпIэм нэсащ. Мэкъур къыщрилъхьэм иригъэлеят. И Iуэхур нэхъ псынщIэу зэфIигъэкIын и гугъуащ. И зэманыр зэригъэзахуэрт. УпIащIэмэ – уогувэ, жыхуаIэрати, еплъ къыщыщIам.
ЛIыжьыр щытщ, ищIэнур имыщIэу зеплъыхьри. Iэмал гуэри къыхуэгъуэтыркъым.
Гупсысэу здэщытым, къыздикIыжа лъэныкъуэмкIэ плъэри, зы зэман къилъэгъуащ гъуэгу закъуэм тету къакIуэ цIыхухъур. «Ыхьы-ы-ы, - гуфIащ дадэр, - мо къакIуэр хэтми къыздэIэпыкъунщ, гъуэгум сыкъытринэнкъым. Си насыпым къихьащ».
ЩIалэ Iэчлъэчышхуэ къакIуэрт, здэпIащIи щIэгузави щымыIэ хуэдэ, иIыгъ башышхуэр игъэкIэрахъуэрэ ириджэгу щIыкIэу. «КъыздэмыIэпыкъуу блэкIынкъым», - жыхуиIэу, лIыжьыр абы пэплъэу иувыкIащ, гуахъуэр щIэгъэкъуауэ. Абы и гур къызэрыгъуэтыжат, дэIэпыкъуэгъу къызихьэлIащ, гъуэгум сыкъытринэу блэкIынкъым, жиIэри.
ЛIыжьыр плъэуэ здэщытым, аргуэру елъагъу лъэсырыкIуэм иужь иту къакIуэ шу закъуэр. «А си насып зэуэ къихьыжам еплъ! - гуфIащ шыдыгум бгъэдэтыр. - ТIур дыпэмылъэщмэ, щым зыгуэр етщIэнкъэ?».
Лъэсыр къэсри къэувыIауэ лIыжьым къоупщI:
- Удимышу ара, дадэ, уи шыд цIыкIум?
- Уэлэхьи, арам, щIалэфI! УкъыздэIэпыкъуамэ…
- Аракъэ хабзэр?! Губгъуэм укъиднэу дауэ дыблэкIын? Умыгузавэ, иджыпсту дызэдеIэнщи, уи шыд цIыкIур пэкIэ щIедгъахуэу дэдгъэкIынщ, - мэгушыIэ щIалэр.
КъакIуэ шури къэблэгъат, ауэ ар къэсыху пэрытакъым мо тIур хьэлъэм и къыдэшыным. Шыдым хуримыкъур зы лIыфI къарути, лIитIыр къызэдеIэри, мэкъур къыдашащ бгым. Абы ирихьэлIэу шури къакIэлъысащ.
Шууейр епсыхри, лIыжьым и Iэр гуапэу иубыдащ, сэлам ирихыу.
- Уэлэхьи, тхьэмадэ, уи гур хьэлъэIуэ къэпщIатэм. Ауэ Тхьэр къыбдэIэпыкъури, мы щIалэфIыр къыуихьэлIат.
Нэхъ щIалэIуэми и Iэр хуишийри, лIы зэгъэпэща фафIэр щIэупщIащ илъэгъуам иригуфIэрэ, зэрыарэзыр и нэгум къищу:
- Хэт урищIалэ уэ, зи гъащIэр кIыхь хъуныр?
ЩIалэм жеIэ зыщыщыр.
- СоцIыху уи адэри, зэгуэр срихьэлIауэ щытауэ. Жылэ псо зэдаIуэм хуэдэщ, лIы Iущщ. Бын гъэсэкIи ещIэ. Уи хъер тхьэм иригъэлъагъу.
- Жьыщхьэ махуэ ухъу, - жиIэу щэхуу къыжьэдэкIа мыхъумэ, щIалэм нэгъуэщI жиIакъым.
Шу мыцIыхум илъэгъуар и гуапэ хъуауэ ежьэжащ, мобыхэм я Iуэху дахэ хъуну къехъуэхъури. ЛIыжьыр и унэ къэблэгъэжат, адэкIэ щIэгузэвэн щыIэжтэкъыми, хуит ищIыжа щIалэри ежьэжащ и башыр и Iэдэжу.
ЕтIуанэ махуэм лIыжьыр а гъуэгу дыдэм кърикIуэжырт. Аргуэру къишэрт мэкъу шыдыгу. Иджыри хьэлъэIуэ къищIат. Къэсыжащ а дэкIыгъуэ дыдэм. Шыдым къыдишакъым аргуэру хьэлъэр. МэлъэпIастхъэ, лъэкI къигъанэркъым. ЛIыжьыр шыдым текIиери хъуакъым, къыдеIэри хъуакъым. Iуэхум зыри къыщимыкIым, гъуэгурыкIуэ гуэр къызихьэлIамэ аратэкъэ, жыхуиIэу увыжауэ щытщ.
ПIалъэ гуэр дэкIауэ, дыгъуасэ хуэдэу, щIалэ гуэр гъуэгум кърокIуэ и Iэр щIиупскIэу. ЛIыжьыр гуфIащ, къыздэIэпыкъунущ, жиIэри. КъакIуэр къэмысыпэу… гъуэгум дидзыхри, блэкIащ, лIыжьымрэ шыдымрэ имылъагъу зищIу.
ЩыблэкIым дадэр къэгузавэри кIэлъыджащ:
- Ееей, щIалэ махуэ хъун, Алыхьым хьэтыр иIэмэ, къэувыIи….
ЩIалэр кIуэрт къемыплъэкIыу. ЛIыжьыр имылъэгъуауэ, хьэмэрэ зэрыкIэлъыджэр зэхимыхауэ аратэкъым абы.
Сыту пIэрэт зытеухуар а щIалэм и гупсысэр абы щыгъуэ? Хабзэр игу къэмыкIыххэрэт е лIыжьыр зыгуэркIэ игъэкъуаншэрэт? СыткIэ пщIэн? ГъащIэм ущыхуозэ узэгупсысын куэд.

Нэхущ Хьэжпагуэ.

Зыгъэхьэзырар НэщIэпыджэ Замирэщ.
Поделиться:

Читать также:

18.03.2024 - 10:55 НОБЭ
15.03.2024 - 11:29 НОБЭ
14.03.2024 - 09:00 НОБЭ
13.03.2024 - 15:50 НОБЭ
12.03.2024 - 07:10 НОБЭ