Тхьэгъэлэдж, Амыщ, Мамыщ сымэ я хъыбар

Нартхэ я зэманым псэуащ зэкъуэшищ: Тхьэгъэлэдж, Амыщ, Мамыщ жиIэу. Тхьэгъэлэджыр мэкъумэшыщIэт, Амыщыр мэлыхъуэт, Мамыщыр блэгъуаплъэт. Пщыхьэщхьэ гуэрым Амыщ и мэлым щыщ иукIри, Тхьэгъэлэдж и хум щыщ пIастэ ящIри, зэшищым зэшзэхуефэ ящIауэ зэбгъэдэст. Зыкъомрэ щыса нэужь, Мамыщ блэгъур къыхихщ, иплъэри, абы кърихри жиIащ:

 - Къытехьэнущ дунейм зы угъурсыз гуэр, нарт СосрыкъуэкIэ еджэу, ар къытехьа нэужь, ди лъэпкъыр псори кIуэдынущ. Хэт и бынми, дэищым дыдейуэ, зыгуэр дэIэпыкъуэгъуншэу, и щхьэм хьэрычэт хуимыщIыжыфу къытенэну къокI. Сосрыкъуэр дунейм къытехьа нэужь, щIыми Iэщми берычэту хэлъыр, щIым и IэфIымрэ Iэщым и дагъэмрэ щIэкIынущи, ар дунейм къытемыхьэ щIыкIэ, Амыщ, уи мэлым щыщ укIи и лыр гъэгъу, уэри, Тхьэгъэлэдж, уи мэшым щыщ зы ху фэнджей из щIыи, зы щIыпIэ гуэрым щыдвгъэгъэтIылъ.

ЕтIуанэрей махуэм зэшищыр зэдэIэпыкъури, зы мэл Амыщ ейм щыщу яукIащ. Тхьэгъэлэдж и хум щыщу зы фэнджей из ху щIыгъуу яхьри, бгъуэнщIагъ гуэрым щIалъхьащ.

Абы лъандэрэ зэман зыбжани дэкIащ. АрщхьэкIэ егупсысыжри, мэзым кIуэри псы Iуфэм и деж зэшищым унэ хащIыхьащ. Унэм щIалъхьащ мэл гъэгъуамрэ ху фэнджеймрэ. Зэшищым я унагъуищым цIыхуу ису хъуар, цIыкIуи ини къамыгъанэу, яшэурэ а унэр ирагъэлъэгъуащ, ирагъэцIыхуащ.

Ауэрэ зэманыр екIуэкIыурэ нарт Сосрыкъуи дунейм къытехьащ. Зэшищри лIэри, зэшищым и ужь иту адрей я бынхэри лIэурэ я лъэпкъым зы фызыжь закъуэ къинащ. Мамыщ жыхуиIам зэшищыр хуэкIуащ. Фызыжьыр дэIэпыкъуэгъуншэу, и щхьэм и сэбэп хуземыхуэжу къыщынэм, шхын щхьэкIэ мэжэщIалIэ щыхъум, къыжраIауэ щытар ищIэжырти, унэ ирагъэцIыхуам кIуэжри, Амыщ и мэлылымрэ Тхьэгъэлэдж и хумрэ ишхыу, щыпсэууэ щIэтIысхьэжащ абы.

Зэман зыбжанэ дэкIаи абы иужькIэ. Илъэс зыбжанэкIи щыпсэуаи а фызыжьыр, зыри имылъагъуу, зыми емыпсалъэу, зыри абы деж щемыпсыхыу.

Нартым къахэкIауэ, Сосрыкъуэр лIы хъуауэ, шууэ, гуп и гъусэу къакIухьурэ губгъуэм къинащ, мэжэщIалIэу, гъуэмыладжэу.

Яшхэр яукIыу яшхыжынуи абы я Iуэхур нэсащ. Заплъыхь Iуащхьэ-Iуащхьэхэм дэкIуейуэрэ, я хъуреягъкIэ зыри цIыху щыпсэууэ ялъагъуркъым. ИкIэм-икIэжым, заплъыхьурэ здэкIуэм, мэзым Iугъуэ мащIэ щалъэгъуащ.

 - Мо Iугъуэр здэщыIэм цIыху щыIэщ, Iугъуэм фыкIуи феплъ, - жари шууищ ягъэкIуащ. Шууищыр мафIэм хуэкIуэурэ унэ хэту къахутащ.

Шухэр унэ бжэIупэм зэрыIухьэу, фызыжьри гуфIэри къыщIэжащ.

 - Уи закъуэ мыбы щыпсэур? - жари еупщIащ фызыжьым.

 - Си закъуэщ, - къажриIащ.

 - Ди анэ, дыгъуэмыладжэщ, мэжэщIалIэу губгъуэм дыкъинащ. Шу гупышхуи дохъу, дыбгъэшхэфыну пIэрэ? - жаIащ шууищым.

 - Шыуищэ фыхъуми фызгъэшхэнщ зывгъэнщIыху, фыкъеблагъэ, - жиIэри, шууищыр къиутIыпщыжри, Сосрыкъуэ и гупым къахыхьэжащ.

 - Феблагъэ къыджиIащ, дигъэшхэну дыкъигъэгугъащ, - жаIэри, шу гупыр, Сосрыкъуэ яхэту, фызыжьым деж щызэхэпсыхащ.

 - ФыкIуэ, си щIалэхэ, пхъэ къэфхь, псы къэфхь, нэхъ щIэхыу сыфхуэпщэфIэнщ, - жиIэри фызыжьым Сосрыкъуэ и гупым яжриIащ. Сосрыкъуэ и гупыр зэбгрыжри хэт псы, хэт пхъэ къахьащ. Фызыжьым лэгъуп инитI тригъэувэри псы изу щIалэхэм ирыригъэкIащ, езыми мафIэ щIищIэжащ.

ЛэгъупитIыр къавэу щыхуежьэм, зы лэгъупым хугу IэмыщIэ закъуэ фэнджейм кърихри хикIутащ. Мэл дзажэ закъуэ фIэлъти, абы тIыуалэ тридзэри, къыпиупщIри адрей лэгъупым хилъхьащ.

Шу гупыр зэплъыжащ, зэIущэщащ. Псоми жаIащ: «Мыбы и гугъэр сыт, абы хикIута хумрэ хилъхьа лымрэ зылI и кIэтIий кIапэ къигъэбыдэнукъым», - жари.

Лэгъупыр къавэщ, хугури тIэпIри, лэгъупым из пIастэ хъуащ, хьэнтхъупс Iэнлъэ ини къыщхьэщыкIауэ.

ПIастэр яубащ. Хьэнтхъупсу шынакъ зырыз ирафащ лыр вэхукIэ.

Лыр вэри шу гупым къахутрилъхьэри, шу гупым яхуэмышхыу лым щыщи пIастэм щыщи къэнащ. Лэпс мащIэ тIэкIу трафыхьыжри къэтэджыжахэщ:

 - Дыбгъэтхъащ, тхъэгъуэ махуэр тхьэм къуит, дежьэжынщ, - жари.

Шу гупыр гъуэгум теувэжа нэужь гупсысэжащ.

 - Мэл имышхыу, пIастэ шыуан абы дэщIыгъуу, дэ гупым зыри тхэткъым, мыбы ищIа тIэкIунитIэр щхьэ тхурикъуа, щхьэ тхуэмышхарэ? Дывгъэгъази девгъэупщI мыбы и ерыскъыр къызыхэкIамкIэ, ахъумэ дыделэу дыкIуэжынкъым, - жаIэри унафэ ящIащ, Сосрыкъуэ яхэту, шууищ ягъэзэжу еупщIыну.

Сосрыкъуэ яхэту шыуищ ягъазэри, фызыжьым деж дыхьэжащ. ШууитIыр пщIантIэм къыдинэри, Сосрыкъуэ фызыжьым деж щIыхьащ.

 - Ди анэ, зыгуэркIэ дыноупщIыну къэдгъэзэжащи, емыкIу дыкъомыщIу къыджепIэтэмэ гуапэ тщыхъунут, - жиIащ Сосрыкъуэ.

 - ЖыIэ, си щIалэ, упщIэ хъуэн илъкъым, сщIэр бжесIэнщ, - жиIащ фызыжьым.

 - АтIэ, ди анэ, дэ шу гупым пIастэ шыуанрэ зы мэлрэ имышхыу зыри тхэткъым. Уэ тхуэбгъэва хугу IэмыщIэмрэ лы тIуалэмрэ дрикъун щхьэ хъуа? - жиIащ Сосрыкъуэ.

 - А, Сосрыкъуэ угъурсызыр дунейм къытехьащ, - жиIащ фызыжьым, ар зэры-Сосрыкъуэр имыщIэу. Сосрыкъуэ губжьащ, и нэщхъыр зэхиукIащ. И напщIэр дригъэуеящ. АрщхьэкIэ зиубыдри еупщIащ:

 - А жыхуэпIэр сыт, ди анэ?

 - Сэ сыщIалэу зэхэсхыу щытащ, нартхэм къахэкIауэ Сосрыкъуэ и цIэу зы щIалэ дунейм къытехьэнущ жаIэу. Сосрыкъуэ дунейм къытехьа нэужь, дунейм и берычэтыр текIынущ. ЩIым и IэфIыр щIэкIынущ. Iэщым и дагъэр хэкIынущ жаIэрти - пэж хъуащ. Ар фэ зы мэл зэрыфшхыфым къегъэлъагъуэ. Сэ фэзгъэшха хужьгъэр Тхьэгъэлэдж и мэкъумэшщ, Сосрыкъуэ къамылъху ипэкIэ къэкIащ, икIи дгъэтIылъауэ щытащ. Фэзгъэшха мэлыр Амыщ и мэлым щыщщ. Сосрыкъуэ къамылъху ипэкIэ къалъхуауэ щытащ. Аращ фыщIрикъуари, аращ зыщIэвгъэнщIари. Иджы Сосрыкъуэ къалъхури щIым и IэфIымрэ Iэщым и дагъэмрэ щIэкIащи, сыт хуэдиз фымышхами, зывгъэнщIынукъым, - къажриIащ.

Сосрыкъуи фызыжьым ехъуэхъури, и щхьэр къыфIэхуауэ къэшэсыжри и гупым къахыхьэжащ. КъыжриIамкIэ гупыр къеупщI щхьэкIэ яжриIакъым.