МыкIуэдыжын лъэужь

Абхъаз тхакIуэ Шинкубэ Бэгърат къызэралъхурэ илъэси 105-рэ ирокъу

Абхъаз Республикэм и цIыхубэ усакIуэ, тхакIуэ, Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь Шинкубэ Бэгърат 1917 гъэм накъыгъэм и 12-м Члоу ­къуажэм къыщалъхуащ.  Курыт еджапIэм иужькIэ, Сыхъум ­педагогикэм- кIэ техникумыр, кIэ­лъы­кIуэу пединститутыр ­къиу­хащ, и щIэныгъэм аспирантурэм щыпищащ.

1938 гъэм дунейм къытехьащ Шинкубэм и япэ усэ тхылъыр, абы щы­щIэ­дзауэ зы махуи игъэтIылъакъым къалэмыр, сыт хуэдэ къулыкъу пэрыхьа- ми: зыбжанэрэ хахащ абхъаз  тха­кIуэ­хэм я союзым и унафэщIу, Абхъаз ­Республикэм и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым и УнафIэщI къулыкъур илъэс куэдкIэ зэрихьащ, СССР-м и ­Совет Нэхъыщхьэм и депутату щы-       тащ мызэ-мытIэу и гуащIэ нэгъуэщI ­жы­лагъуэ Iуэху куэдым хилъхьащ.
Шинкубэ Бэгърат и усыгъэхэмрэ  прозэмрэ абхъаз лъэпкъ литерату-     рэр, уеблэмэ лъэпкъ тхыбзэр гъуэ­гуанэщIэ зэрытрагъэувам зыми шэч къытрихьэркъым. Абхъаз литературэр ирогушхуэ Шинкубэ Бэгърат и къалэмыпэм къыщIэкIа «Си лъэпкъэ­гъухэр», «Къуршым и пшыналъэ», «Мывэ къутахуэ» романхэм, «Чантэ ­къэ­сыжащ» повестым, нэгъуэщIхэми.
Шинкубэм и IэдакъэщIэкI псоми ­къахощхьэхукI «ЖылакIэ» романыр. Ар дунейм къызэрытехьэххэу цIэрыIуэ ­хъуащ,  бзэ  куэдкIи  зэрадзэкIащ.
«ЖылакIэ» романым лъабжьэ хуэ­хъуар кавказ бгырыс  лъэпкъхэм  ящыщ зым - убыххэм - я щхьэм къарикIуа на­сыпыншагъэрщ. Абы и пэжыпIэр къиIуэ­тэжыфащ Шинку­бэ. Къыхэгъэщыпхъэщ а романыр урысыбзэкIэ зэзыдзэ­кIар усакIуэ, ­прозаик, драматург цIэр­ы­Iуэ Симонов Константину зэрыщытыр. Адыгэбзэм къизыгъэзэгъар зэдзэ­кIа­кIуэ Iэзэ Къэр­мокъуэ Хьэмидщ.
Пэжыр жыпIэнумэ, Шинкубэ нэхъыбэу къыдэзыгъэцIыхуар «Жыла­-кIэ»  романырщ.  Убыххэм я щхьэм ­кърикIуам триухуауэ щытми, а рома-ныр кавказ лъэпкъхэм я гум къип­сэлъыкI тхыгъэщ. Адыгэ лъэпкъым и нэгу щIэкIа зауэ гуащIэр, ди нэгу къы­щIегъэхьэ, итхым дыхешэри, куэд зы­хыдегъащIэ псэкIэ.
Къэрмокъуэ Хьэмидрэ Симонов Константинрэ адыгэбзэкIэрэ урысыбзэкIэ абхъазыбзэм кърахыу ди пащхьэ къыщралъхьэм псэщIэ иратауэ къэплъытэ  хъунущ. Къапщтэмэ, Къэрмокъуэм и лэжьыгъэр икъукIэ лъэщ, гурыIуэ­гъуафIэ зэрыхъуар къыхэзгъэщынут. Ар, дауи, и фIыщIэщ Хьэмид тхыдэм, бзэм, IуэрыIуатэм теухуауэ щIэныгъэшхуэ зэ­рыбгъэдэлъым.
Убых лъэпкъыр нобэ щымыIэжми, абы я тхыдэр къэнащ. Апхуэдэ гуауэ зи натIэ хъуа куэди щыIэу къыщIэкIынкъым. Шинкубэ, мы романымкIэ зы­хуигъэувыжа къалэныр къехъулIащ. Ар зытетхыхьыжар зы цIыху закъуэ и гъащIэкъым, лъэпкъ псом игъэвар дигъэлъэгъужащ. Убыххэм я нэгу щIэ- кIам хуэдабзэщ адрей бгырыс лъэпкъ­хэми - адыгэхэми, абхъазхэми, шэшэнхэми, осетинхэми, абазэхэми - я фэм дэкIар, я натIэ хъуар. Ауэ абыхэм я насыпщ: хэщIыныгъэшхуэ ягъуэтами, убыххэм  хуэдэу мыкIуэдыжыпэу, лъэпкъ мащIэу къызэтенэн яхузэ­фIэкIащ. А псоми я щхьэфэ йоIэбэ Шинкубэ  и романымкIэ, и гур мэуз и лъэп­къым папщIэ. А гурыгъузымрэ и лъэп­къым хуиIэ фIылъагъуныгъэмрэ и ­лъабжьэу романыр къигъэщIын ху­зэ­фIэкIащ.
ТхакIуэ, усакIуэ цIэрыIуэ Шинкубэ ­Бэгърат и ныбжьыр илъэс 87-м иту, 2004 гъэм мазаем и 25-м дунейм ехыжащ. Езыр мыпсэужми, и IэдакъэщIэкIхэр, и усыгъэхэр, и романхэр цIыхубэм зэIэпах. МыкIуэдыжынщ абы къигъэна лъэужь дахэр.