Щэнхабзэ

2024 илъэсыр Благъуэ Удзыфэм ейуэ екIуэкIащ. Мазэ дэкIмэ ежьэжыну благъуэм и гугъу пщIымэ, гъэщIэгъуэну куэдым гу лъыптэнущ.

Брай Адэлбий 1937 гъэм Щхьэлыкъуэ жылэм къыщалъхуащ. Къуажэ школыр хъарзынэу къиуха нэужь, ар 1954 гъэм щIэтIысхьащ Налшык дэт пединститутым. ЕджапIэм щыщIэсхэм щыгъуэ абы и усэхэр печатым къытехуэу хуежьат. Езыр щIалэ жант, хэлъэт зиIэти, еджэнри тхэнри дэгъуэу зэдихьырт. Университетыр къыщиуха 1959 гъэм Адэлбий и усэ хъарзынэхэмкIэ куэдым фIыуэ къацIыхуат. АтIэми, ар нэхъри цIэрыIуэ щыхъуар «Эльбрус» тхылъ тедзапIэм щыщылэжьа лъэхъэнэрщ.

Гъэ къэси хуэдэу, Швецием Нобель саугъэтымкIэ щыIэ академием и къэпщытэныгъэхэр нигъэсри, Комитетым и унафэщI Эллегрен Ханс экономикэ къэхутэныгъэхэмкIэ тыгъэр зыхуэфащэхэм я цIэхэр къриIуащ. Ахэр США-м щыщ щIэныгъэлIхэу Асемоглу Дэрон, Джонсон Саймон, Робинсон Джеймс сымэщ.

ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрым и къежьапIэм деж щытахэм, псыпэр езышэжьахэм яхэтащ Сонэ Мухьэрбий. Япэ уитыныр, гъуэгугъэлъагъуэу ущытыныр зэрыкъалэн гугъур, жэуаплыныгъэшхуэ зэрыпылъыр фIыуэ къыгурыIуэрт абы.

КъБР-м гъуазджэмкIэ, УФ-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ Бицу Юрэ Музыкэ театрыр къыщызэIуаха зэманым япэ дыдэу къыхуагъэфэщащ жэуаплыныгъэ ин зыпылъ хормейстер нэхъыщхьэ къулыкъур.

Макъамэр зи псэм хэлъ Бицур Музыкэ театрым илъэс 50-м нэблагъэкIэ щылэжьащ, а IуэхущIапIэр къыщызэIуаха зэманым щыщIэдзауэ.

Лъэпкъ къафэхэр, зэдэжэныр, шыгъажэр, Iэпщэрыбанэр, мывэ е гъущI зэдэдзыныр, шыгъэуджыр, зэбэныныр, хьэлъэ къэIэтыныр къыдогъуэгурыкIуэ адыгэм.  А псоми я фIыгъэкIэ ди адэжьхэм я ныбэр къежьауэ плъагъунутэкъым, псори къудант, щхьэпэлъагэт, Iэпкълъэпкъ быдэт. Абыхэм я щIэинрэ щэнхабзэм и унэтIыныгъэ гъэфIауэ къытхуэнар къафэрщ.

Къэбэрдей литературэм и классик ЩоджэнцIыкIу Алий и творчествэр куууэ иджащ филологие щIэныгъэхэмкIэ доктор, профессор ХьэкIуащэ Андрей. Абы и къалэмыпэм къыщIэкIащ тхакIуэ щэджащэм и гъащIэ гъуэгуанэм техуа къэхутэныгъэ лэжьыгъэ купщIафIэ куэд.

Дэрбзэр цIэрыIуэ, «Институт культурного наследия и развития» лъэпкъ щэнхабзэ центрым и къызэгъэпэщакIуэ икIи и унафэщI Сэралъп Мадинэ ящыщщ адыгэ щэнхабзэмрэ гъуазджэмрэ зыгъэбей, лъэпкъыр зэрыгушхуэ бзылъхугъэхэм. Мадинэ и ныбжьыр иджыблагъэ илъэс бжыгъэ дахэ ирикъуащ.

Театрымрэ киномрэ я режиссёр цIэрыIуэ, Адыгэ Республикэм гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ ЕмкIуж Андзор щэнхабзэ зэпыщIэныгъэхэмкIэ республикищым ис адыгэ лъэпкъыр зэшэлIэным и гуащIэу хилъхьар мащIэкъым, ноби зи ужь итыр аращ. Ар иджыпсту Черкесск щолажьэ, Акъ Мухьэрбэч и цIэр зезыхьэ Шэрджэс къэрал драмэ театрым и унафэщIым и къуэдзэщ - Театрым и режиссёр нэхъыщхьэщ. Черкесск дыщыщыIа махуэхэм шэрджэс театрым и лэжьэгъуэ пIалъэр къызэIуихыжу къигъэлъэгъуащ Андзор игъэува «Сандро» спектаклыр.

Къэбэрдей-Балъкъэрым и Лъэпкъ музейм щагъэлъагъуэ КъБР-м и цIыхубэ художник, ХудожествэхэмкIэ Урысей Академием щIыхь зиIэ и академик, Урысейм и Абстракционистхэм (САБРОС), «Урысейм и сурэтыщIхэм я зэгухьэныгъэ» творческэ жылагъуэ ­союзхэм хэт Къанокъуэ Руслан и лэжьыгъэщIэхэр. «Творю от сердца и души» выставкэр траухуащ сурэтыщIыр къызэ­ралъхурэ илъэс 75-рэ зэры­рикъум.