Жылагъуэ

  Къулъкъужын Ипщэм и курыт еджапIэ №2-м пэкIу щызэхэтащ, ар къэзыуха, дзэ Iуэху хэхам лIыхъужьу хэкIуэда Гугъуэт Нурхьэлий и щIыхькIэ. Къэралым и мамырыгъэмрэ шынагъуэншагъэмрэ зи псэр щIэзыта щIалэм абы фэеплъ къыщыхузэIуахащ.

 ЩIалэм и фэеплъым пщIэ хуащIыну, абы и  Iыхьлыхэмрэ благъэхэмрэ я гузэвэгъуэр дагъэпсынщIэну пэкIум зрагъэхьэлIащ Бахъсэн щIыналъэм и администрацэм и Iэтащхьэ Балъкъыз Артур, хабзэхъумэ IэнатIэхэм я лэжьакIуэхэм, жылагъуэ зэгухьэныгъэхэм я лIыкIуэхэм, хэкIуэдам и ныбжьэгъухэм, зыцIыхуу щытахэм, къуажэдэсхэм.

«ЕхъуэрэхъуэкIыурэ Гъэлъэхъукъуэ нэсащ», – жаIэ зи цыр псыгъуэ, зи лыр хьэлъэ, лъэкIэ псынщIэ хъуа гъэлъэхъум щхьэкIэ. ГъэлъэхъукъуэкIэ зэджэ къуэладжэм псынэщIэжхэр щыкуэдт, удзыпцIэр щыбэт, хьэуар щыкъабзэт – дауи гъэлъэхъум лы имыщIынрэт!.. Зэрахуэурэ гъуэгу кIыхьым иригъэша хъушэр щIыпIэ пыухыкIам нэсу зыщаужьыжкIэ, апхуэдэу жаIэ хабзэт, зэгуэр ди адэжьхэр а Гъэлъэхъукъуэм нэсу зэрыщытам и шэсыпIэ адыгэбзэр иувэу. НобэкIэ а псэлъафэр зытеухуар зи узыншагъэр зэфIэзыгъэувэж, зэрыщытам емыщхьыжу жан къэхъужа, зи Iэпкълъэпкъыр псынщIэу щIэкIыу хуежьэжа цIыхурщ.

Пасэрей адыгэхэм я хьэлу щытакъым утыкуакIуэу. Зы IэзагъэфI гуэр зыбгъэдэлъыр, е зауэ гуащIэм нэхъ лIыгъэшхуэ щызезыхьар, хьэмэрэ къаруушхуэ зиIэр гуп хэхуамэ, сабыру щысынут, езыр зэрыпсалъэм нэхърэ адрейхэм жаIэм зэредаIуэр нэхъыбэу, гуп зыхэхуам зыкIи закъыхимыгъэщу.

ГуащIафIэу псэуа Ерчэн ФатIимэ Хьэбыж и пхъур 1935 гъэм мэкъуауэгъуэм и 20-м Къардэнхэ я унагъуэм къыщалъхуащ. 1954 гъэм Налшык къалэ дэт 9-нэ курыт еджапIэр къиуха нэужь, Москва ЕрыскъыхэкIхэмкIэ технологие институтым щIэтIысхьащ икIи ехъулIэныгъэфIхэр иIэу къиухащ 1959 гъэм, дипломыр къратыжа нэужь, Налшык къалэм дэт IэфIыкIэ фабрикэм лэжьакIуэ къагъэкIуэжащ. 
Къыхуагъуэта IэнатIэм щыгуфIыкIыу къигъэзэжащ ФатIимэ, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, а фабрикэм и анэ Шэфизэтрэ и шыпхъу Равидэрэ щылажьэрт. Равидэ 1967 гъэм IэфIыкIэ фабрикэм и профсоюз комитетым и унафэщIу щытащ. 

Гъэ еджэгъуэр и кIэм щынэблагъэкIэ, илъэс къэси хуэдэу, Мэлбахъуэ Тимборэ и цIэр зезыхьэ Лъэпкъ къэрал библиотекэм и лъахэхутэ къудамэм щыIащ КъБКъУ-м и филологие институтым адыгэбзэмрэ литературэмкIэ и къудамэм и 3-нэ курсым и студентхэр. 

Ди жагъуэ зэрыхъунщи, цIыхухэм я узыншагъэм хуэфащэ гулъытэ хуащIыркъым. Дохутырхэм абы сыт хуэдизрэ къыхурамыджэми, а чэнджэщхэм тетыр мащIэщ. Узыр къапкърыхьа нэужьщ я узыншагъэм нэхъ лъапIэ зэрыщымыIэр къащыгурыIуэр, ауэ и чэзум узэмылIэлIар зэтебгъэувэжыныр гугъущ. Абы теухуауэ медицинэм и унэтIыныгъэ зэхуэмыдэхэм щылажьэ IэщIагъэлIхэм я еплъыкIэм фыщыдогъэгъуазэ.

КъызэрыгуэкI дыдэу къыпщыхъуну Iуэхур узэрымыгугъауэ къызэрызэкIуэцIыр плъэгъуа нэужь, щIэныгъэм щIэ зэримыIэр нэхъри уи фIэщ мэхъу. ГуфIэгъуэ Iэнэм цIыхур етIысылIэу ар тхьэмадэм хъуэхъукIэ къызэрызэIуихым дэтхэнэ зы адыгэри щыгъуазэщ. Ауэ «хъуэхъущIафэр бзэхри, хъуэхъубзэр къэнащ» жыIэгъуэр щызэхэпхкIэ, Iэнэм епха хабзэхэмрэ хъуэхъу гъэзэщIэкIэмрэ ещIэкIауэ зэгуэр щэнхабзэ лъэрыхь зэрыщыIар хьэкъыу уи пащхьэ къоувэ. 

Хамэ къэралхэм щыхэхэс ди лъэпкъэгъухэм къахэкIащ зи гъащIэр литературэм, гъуазджэм, щэнхабзэм, тхыдэм тезухуа куэд. Абыхэм ящыщу нэхъ цIэрыIуэхэм я гугъу щещI тхакIуэ, публицист, журналист цIэрыIуэ ХьэфIыцIэ Мухьэмэд и тхылъым. Зи гугъу тщIы цIыху зэчиифIэхэм ящыщщ тхакIуэ социолог Мэзхьэр Исмэхьил, ар иджырей мысыр киноактер цIэрыIуэ Мэз¬хьэр Ахьмэд и адэщ. Студенту щыщыта зэманым, I908 гъэм щыщIэдзауэ абы къыдигъэкIырт «Аш-Шааб» газетыр. Илъэсибгъу дэкIа нэужь Мэзхьэрыр «Ал-Усур» журналым и редактор нэхъыщхьэ мэхъу.

«Адыгэ псалъэм» и ныбжьэгъу пэжу илъэс куэд лъандэрэ къекIуэкIхэм, хэкупсэ нэсу зи дунейр зыхьхэм ящыщщ газетым и щIэджыкIакIуэ набдзэгубдзаплъэ, тхыгъэ хьэлэмэтхэр зи къалэмыпэм къыпыкI Iэщнокъуэ Олег. Нобэ фи пащхьэ идолъхьэ Олег и тхыгъэ. Ар теухуащ Нало Леонид Хьэмырзэ и къуэм.

Налшык къалэм и Бзылъхугъэхэм я зэгухьэныгъэм Унагъуэм, лъагъуныгъэм, зэхуэпэжыным я махуэм ирихьэлIэу къызэригъэпэщащ «Хэку зауэшхуэм теухуа гукъэкIыжхэр унагъуэхэм щахъумэ» зыфIаща зэхыхьэр. Ар къыхалъхьащ «Хэку зауэшхуэм теухуа тхыдэ фэеплъыр унагъуэхэм щытхъумэнщ» Iуэхум хыхьэу.