Литературэ

Iуэтэж

ЗэрыджэкъуэкIэ зэджэ къуэ кIуэцIым куэд лъандэрэ зы бажэжь цIыкIу щыпсэурт. Бажэ псори хьилэшыщ, дырийпсырийщ, пцIыIуэпцIышэщ. Ауэ мыр зыми хуэмыдэжу бзаджэт, езым нэхърэ нэхъ къарууншэхэр щIигъэIэрт.

Дэтхэнэ газетри газет зыщIыжыр абы и щIэджыкIакIуэхэрщ. Ар жыдэзыгъэIэ, и гупсысэхэмкIэ журналистхэм ядэгуэшэну щIэх-щIэхыу къытхуеблагъэ Абазэ Хьэсэн нэхъыбэу зэрытцIыхур адыгэ тхыдэм щыцIэрыIуэ пщы Ридадэ и тхыдэм гулъытэ егъэлея зэрыхуищIымкIэщ. 

Аранэ - къуршым и нэхъ лъагапIэ дыдэ, бгы лъагэм и щыгу. 
Бгыжьэ - бгы дурэш зэв. «Бгыжьэм и лъабжьэр кIыхьу, кууэ щIэупщIыкIат». (Шортэн Аскэрбий, «Бгырысхэр»). 
БгыщIэ - бгы лъапэ.
БгъуэщI - бгы нэкIум и щIэдзапIэ Iыхьэу мэз, хъупIэ сытхэр нэхъ зыхуэзэр.
Губгъуэшэкъракъ - зыри щымыпсэу, къэкIыгъэ щIагъуи къыщымыкI губгъуэ нэщI.

Iуэтэж

1947 гъэм и гъатхэт. Зауэ лыгъейм и лъэужьыр иджыри хэгъуэщэжатэкъым. Махуэ къэс жыхуаIэм хуэдэу, сэлэтыр зауэм зэрыхэкIуэдамкIэ е хъыбарыншэу зэрыкIуэдамкIэ тхыгъэхэр къакIуэрт. Ауэ ахэр зейхэм я гугъэ хахыжыртэкъым... ИлъэситI дэкIами, иджыри сэлэт куэд къэкIуэжырт. Ахэр хэти госпиталым щIэлъат, хэти зыпэрыта IэнатIэм щыгувауэ арат. Сэ зауэр имыухыу уIэгъэ сыхъури, зыкъомрэ сымаджэщым сыщIэлъа нэужь унэм къэзгъэзэжат.

НарджхэукIэ зэджэр  бжэрэ щхьэгъубжэрэ хэмылъу пщыIэ факъырэ щIэс Iэхъуэт, ауэ щыхъукIи, абы лIыгъэкIэ къыпэхъун къэгъуэтыгъуейт,   и гъуэгу къытехьам хуигъэгъунутэкъым.

ДызылъэмыIэс дуней

Дыгъэм зеукъуэдийри, удз гъэгъа губгъуэм йоIусэ.

 «Псори  дыкъызытепщIыкIар Гоголым  и «Шинелырщ», -  жиIэгъащ  зэгуэр  Достоевский Фёдор.  Урыс  пащтыхьыгъуэм пэщIэта  а тхакIуэ лъэрызехьэхэм хуэдэ щхьэ адыгэхэм къытхэмыкIрэ жыхуиIэу,  зызэман  ди лъэпкъэгъу гуэр къытхэлъэщыхьауэ щытащ, адыгэ литературэм зы  мыхьэни имыIэу жиIэрэ,  ар дунейпсо мардэм зэрылъэщIэмыхьэмкIэ совет тхакIуэхэр игъэкъуаншэу. ЛIы  гумызагъэр  лъэпкъ тхыбзэм фIыкIэ зэрыхуэхъуапсэр  нэрылъагъу пэтми,  жэуап  папщIэу къытфIыдрихьея  гуэрхэр  утыку къэтщIыну тфIэигъуэт. 

Новеллэ

Гъатхэ жэщыр хуэмурэ хокIуатэ, ауэ сэ иджыри сыгъуэлъыжакъым. «Ромеорэ Джульеттэрэ» трагедием ныщхьэбэ щитIрэ епщIанэу седжэжри, си нэпсхэр еслъэщIэкIыурэ тхылъыр зэгуэспIэжащ. ГъэщIэгъуэныракъэ, дапщэрэ семыджэми, сужэгъуркъым. Лъагъуныгъэм, пэжыгъэм, дахагъэм я щыхьэту зи фэеплъ къытхуэна ныбжьыщIитIым еджэгъуэ къэс нэхъ пэгъунэгъу сахуэхъуу къысщохъу. 

Зы сулътIан гуэрым щхьэгъусиплI иIэт. Псом нэхърэ нэхъыфIу илъагъур еплIанэрт - нэхъ щIалэр, нэхъ бзэ IэфIыр. СулътIаныр абы фэилъхьэгъуэ лъапIэхэмкIэ, дыщэ-дыжьыныгъуэхэмкIэ хуэупсэрт, игъафIэрт.
ФIыуэ илъагъурт абы и ещанэ щхьэгъусэри - ар тхьэIухудт. Хамэ къэралхэм щыкIуэкIэ, сулътIаным арfn здишэр, и дахагъэр игъэлъэгъуэну и нэр къикIыу. Абы щыгъуэми? тегузэвыхьырт зэгуэрым езыр къигъанэу а дахэр нэгъуэщIым и гъусэу щIэпхъэужынкIэ.