Литературэ

Макъамэ защIэщ мы гъащIэр!

2021 гъэр Урысейм щIэныгъэм и илъэсу ягъэуващ. Абы нэхъри гулъытэ яхудегъэщI щIэныгъэлIхэм я лэжьыгъэм, щIэныгъэм и гъуэгум тет щIалэгъуалэм. Ди республикэм щагъэуващ КъБР-м и Iэтащхьэм и саугъэтыр. Ар хуагъэфэщащ щIэныгъэлI ныбжьыщIэу тхум. Филологие щIэныгъэхэм я кандидат, Гуманитар къэхутэныгъэхэмкIэ Къэбэрдей-Балъкъэр институтым къэбэрдей-шэрджэс литературэмкIэ и къудамэм и унафэщI Хьэвжокъуэ Людмилэ абыхэм ящыщщ. Хьэвжокъуэм лэжьыгъэ куэд триухуащ лъэпкъ усыгъэм и щэхухэм.

Бекъул Iэниуар и «Принт центр» тхылъ тедзапIэм иджыблагъэ къыщыдагъэкIащ егъэджакIуэ, тхакIуэ Багъ Марьямрэ абы ипхъу дизайнер ГъущIапщэ-Къандур Томэрэ я Iэдакъэ къыщIэкIа карточкэхэр. КъыдэкIыгъуэ щхъуэкIэплъыкIэр яхуэгъэзащ зи школ кIуэгъуэ мыхъуахэмрэ курыт еджапIэм и пэщIэдзэ классхэм щIэсхэмрэ.

ГукъэкIыжхэр

Мэжьэражьэ дыгъэр. АпхуэдизкIэ къигъэплъыщащ уафэри, купрауз IэмпIэ къыщIинакъым. Хьэуами укъелыпщI, узримыгъэIубу. Щыхуабэвэхми а зэрыжьыщIэхущ Налшык и «Долинск» хьэблэр. ЩхъуантIагъэр пэрыхьэтщ. Жьауалъэ абрагъуэщ жыг гуэрэнхэр. Гуэл щхьэфэ мамырыр уи жыжьаплъэу, мэууэ удзыпцIэ щыгум деж зегъэщIи… умыгупсысэ закъуэ! Угупсысэмэ къыбгурыIуэнкIэ хъунур неIэмал (…) умыщIэху пщIондэщ тыншыгъуэр. Месрэ мо хъумпIэцIэдж Iэтэр… А къандзэгу къибыргъукIри, къибыргъукIыххэурэ ивэщIэж акъыл пIэжьажьэри зы дуней уэрдыхъум и гъэрщ. 

Дэ дызэрыщыгъуазэмкIэ, япэ адыгэ газетыр Дым Iэдэмрэ ЦIагъуэ Нурийрэ 1923 гъэм къыдагъэкIын щIадза «Адыгэ макъращ». Абы къыкIэлъокIуэ 1924 гъэм мэкъуауэгъуэм и 1-м япэу дунейм къытехьа «Къэрэхьэлъкъыр». Ауэ, къызэрыщIэкIымкIэ, газет Iуэхум Налшык иджыри Граждан зауэм и зэманым зэфIэувэн щыщIидзат, зи гупыжри совет тхыдэм и нэфI зыщымыхуа «офицер хужьхэращ». Абы щыгъуазэ дещI «Къэрэшейм Налшык хужьхэм я унафэм зэрыщIэтам теухуауэ къиIуэтэжахэр» зи псалъащхьэ Жансит Уэсмэн и кандидат тхыгъэм щыщ пычыгъуэм.

Адыгэбзэм щыщщ

(Беслъэней адыгэбзэм и псалъалъэ)

Нобэ зи ныбжь щэщIым щIигъуауэ КъБКъУ-р къэзыуха дэтхэнэми «Нало Ахьмэдхъан пцIыхурэ?» жепIэмэ, си фIэщ хъуркъым и теплъэ нэхъ мыхъуми темыпсэлъыхыфыну! И щытыкIэ зыщIа, и псалъэ зэхэзыхахэм зэи ягу икIыжынуи си фIэщ хъуркъым. Сыт абы и щхьэусыгъуэр? Гукъинэ пщыхъухэр мыдрейхэм ямыщхьу къигъэщIрэ хьэмэрэ къикIуа гъуэгум зыгуэру ихъуэжрэ? ТIум щыщи хэлъщ, сызэреплъымкIэ. Нало Ахьмэдхъанщи...

Усыгъэ зыфIэфI зы цIыхуи дунейм тету къыщIэкIынкъым хейуэ фашист зэрыпхъуакIуэхэм яIэщIэкIуэда испан усакIуэ Гарсиа Лоркэ Федерикэ и цIэр зэхимыхауэ. Адыгейми Къэбэрдей-Балъкъэрми щагъэувауэ щытащ адыгэбзэм кърагъэзэгъа испан усакIуэм и пьесэхэр. 

Адыгэ лъэпкъ IуэрыIуатэ къулейр и лъабжьэщ усакIуэ, тхакIуэ Лыкъуэжь Нелли иджыблагъэ и къалэмыпэм къыщIэкIа «МыващхъуэкIанэ» сабий пьесэ гъэщIэгъуэным.