Лъэхъэнэм и нэщэнэщIэхэр

Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм Егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министерствэм иджыблагъэ щекIуэкIащ курыт щIэныгъэ щрагъэгъуэт IуэхущIапIэхэр интеллект IэрыщIымкIэ урысейпсо зэхьэзэхуэм хуэгъэхьэзырыным теухуа зэIущIэ.
Урысейм егъэджэныгъэмкIэ и академием еджэныгъэм IэмалыщIэхэмрэ технологие зэмылIэужьыгъуэхэм зыщегъэужьыным теухуауэ къыхилъхьа и жэрдэмкIэ ди щIыналъэм ит курыт еджапIипщIыр экспериментхэр щрагъэк1уэк1 щIыпIэ хъуащ. Апхуэдэ дзыхь зэрырагъэзым щыхьэт техъуэ тхылъхэр КъБР-м егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министрым и къалэнхэр зыгъэзащ1э Езауэ Анзор иджыблагъэ а еджапIэхэм я унафэщIхэм яритащ.
Апхуэдэ щыхьэт тхылъхэр яIэрыхьащ Налшык къалэм дэт, Урысейм и ЛIыхъужь Трошин Геннадий и цIэр зезыхьэ 11-нэ курыт еджапIэм, зи зэфIэкIыр лъагэ сабий зэчиифIэхэм я «ДыгъафIэ къалэм», Зольскэ къуажэм дэт курыт еджапIэм, Малкэ къуажэм дэт 2-нэ, 3-нэ курыт еджапIэхэм, Ислъэмей къуажэм дэт курыт еджапIэ №4-м, Къубэ-Тэбэ къуажэм дэт курыт еджапIэм, Къулъкъужын Ищхъэрэ дэт, Ныр Зубер и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэ №4-м, Псыхъурей дэт, генерал-лейтенант Батыр Мухьэмэд и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэм, Зеикъуэ къуажэм дэт, Шафий Хьэчим и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэ №2-м.
«ЕджапIэхэм къыфIэрыхьа тхылъхэр щыхьэт тохъуэ екIуэкI къэхутэныгъэхэм фи гуащIэ хэфлъхьэу, фи Iыхьэ хэлъу зэрыщытым. Дэ псоми къыдгуроIуэ дыщыпсэу лъэхъэнэм псынщIэу зэрызихъуэжыр, дыгъуасэ абы и нэщэнэу къэтлъытахэр нобэрей дунейм къемызэгъыжынкIэ зэрыхъунур, нэгъуэщI бгъэдыхьэкIэхэр къэдгъуэтын хуейуэ IэнатIэ мызэ-мытIэу дызэриувэр. Абы къыдэкIуэу зэхэдмыщIыкIынкIи Iэмал иIэкъым пщэрылъ къытщащIа Iуэхугъуэм кърикIуэн хуейр ар зэрыдгъэзащIэ щIыкIэм къыщымыувыIэу, зэрызыхуэдгъэхьэзырми куэдкIэ зэрелъытар. Иджыри къыздэсым лэжьыгъэшхуэ едгъэкIуэкIащ. Абы хиубыдащ еджапIэм дэтлъхьэну дызыхуей жэрдэмым адэ-анэхэр, сабийхэр, жылагъуэ лэжьакIуэхэр зэрахущытыр зэхэзыгъэкI Iуэхугъуэхэр, къэхутэныгъэ лэжьыгъэ зэмыл1эужьыгъуэхэр. Дызэрыт лъэхъэнэм и нэщэнэщIэхэм ящыщщ интеллект IэрыщIыр. Ар зищIысыр къызыгурымыIуэхэр мащIэкъым ик1и псоми ягурыгъэIуэныр, зэхедгъэщIыкIынри ди къалэным хохьэ. Апхуэдэу щыт пэтми, ди къэралым интеллект IэрыщIымкIэ зэхьэзэхуэ иригъэкIуэкIыну зегъэхьэзыр. ЩIыналъэ-щIыналъэкIэ къыщызэрагъэпэща гъэунэхупIэхэм щекIуэкI лэжьыгъэхэм Iэджэ гъэщIэгъуэни къыщIигъэщащ. Абыхэм ящыщщ зи гугъу сщIа нэщэнэщIэр къытщ1эхъуэ щIэблэм я дежкIэ ауэ сытми псалъэмакъыу зэрыщымытыр, ар абыхэм я гъащIэм щыщ зы Iыхьэу къазэрыдэгъуэгурыкIуэр. Нобэрей ди щIэблэр пщэдейм лъэ быдэкIэ хэувэн хуэдэу, абы къыхэкIынкIэ хъуну сыт хуэдэ щIэми хуэдгъэхьэзырын хуейуэ хьэкъ диIэщ. Илъэс 11 дэкIмэ, балигъ хъунущ, икIи, нэрылъагъур аращи, щыIэныгъэм и нэщэнэр IT-технологиехэращ, абы щыщщ интеллект IэрыщIри. Абы и IуэхукIэ упсалъэмэ, интеллект IэрыщIым теухуауэ екIуэкIыну зызыхуэдгъэхьэзыр зэхьэзэхуэми къалэн пыухыкIахэр егъэзащIэ – курыт щIэныгъэ щрагъэгъуэт ди IуэхущIапIэхэм сабийм бгъэдалъхьэ щIэныгъэм унэтIыныгъэ хэхахэр ирет. Ди къалэнщ зэманым дыкъыкIэрымыхуныр, сыт и лъэныкъуэкIэ зэхъуэкIыныгъэ къэхъунухэм дыхуэхьэзырыныр», – жиIащ Езауэ Анзор.
Фигу къэдгъэкIыжынщ интеллект IэрыщIымкIэ урысейпсо зэхьэзэхуэм курыт щIэныгъэ щрагъэгъуэт IуэхущIапIэхэр хуэгъэхьэзырыным теухуауэ Урысейм егъэджэныгъэмкIэ и академием Еджэныгъэм IэмалыщIэхэмрэ технологие зэмылIэужьыгъуэхэмрэ зыщегъэужьынымкIэ и институтым 2022 гъэм и накъыгъэ мазэм иригъэкIуэкIа щIэныгъэ зэхуэсышхуэм Къэбэрдей-Балъкъэрри зэрыхэтар. Абы щыгъуэ къащта «Курыт еджапIэр зэрылажьэ егъэджэныгъэ программэхэр къэгъэщIэрэщIэжын» проектым и унаэтIыныгъищым ди щIыналъэр хыхьэну пщэрылъ зыщищIыжат.
Институтым къыхилъхьа жэрдэмым ипкъ иткIэ КъБР-м щекIуэкIа къэхутэныгъэхэм еджакIуэ 469-рэ егъэджакIуэ 457-рэ хэтащ. «Эксперимент гъэунэхупIэ» цIэр зыхуагъэфэща IуэхущIапIэхэм мы лъэхъэнэм урысейпсо зэхьэзэхуэм зыхуагъэхьэзыр. Ар къызэзыгъэпэщынур УФ-м ЕгъэджэныгъэмкIэ и министерствэрщ. Зэхьэзэхуэр «УФ-м и бжыгъэрылъанэ экономикэ» зи фIэщыгъэ лъэпкъ программэм ипкъ иткIэ лажьэ «Интеллект IэрыщI» къэрал проектым къигъэув мардэхэм тету екIуэкIынущ.
Урысейпсо зэхьэзэхуэм хэтынущ 8 - 11-нэ классхэм щеджэ ныбжьыщIэхэр. Абы зыхуэзыгъэхьэзырыну хуейхэм Iэмал яIэщ зыузэщI дерсхэм хыхьэну, абы щхьэкIэ http://olimp.edsoo.ru/ интернет напэкIуэцIыр къызэIупхыу зыщебгъэтхын хуейуэ аращ. Зэхьэзэхуэм хыхьэнухэр къыхатхыкIынущ фокIадэм и 1-м щегъэжьауэ и 25 пщIондэ. Хэдэрыхэш Iыхьэр фокIадэм и 26 - 30-хэм зэфIэкIынущ, зэхьэзэхуэхэр жэпуэгъуэм и 10 - 14-хэм екIуэкIынущ, бжьыгъуэ зэфIэхьыр щэкIуэгъуэм и 7 - 18-хэм зэхэтынущ. Дыгъэгъазэм и 1-м зэхьэзэхуэм щытекIуахэмрэ къыщыхэжаныкIахэмрэ я цIэ-унэцIэхэр къраIуэнущ.

ШУРДЫМ Динэ.
Поделиться: