Лъостэным и вагъуэр

 Къэралым и щIыпIэ куэдым фIыуэ къыщацIыху щIэныгъэлI, зэман кIыхькIэ КъБКъУ-м и ректору лэжьа, республикэр, ди лъэпкъыр зэрыгушхуэ цIыху щэджащэ Лъостэн Владимир Чэлимэт н къуэм и гъащIэр уафэхъуэпскIым ещхьу нэхурэ гукъинэу щытащ. Дунейм къыщытехьэм къэунэхуауэ щыта а вагъуэр лъэхъэнэкIэрэ щIэблэм яхуоблэ, щIэныгъэм и нурыр дэтхэнэми лъигъэIэсу.

Лъостэныр 1931 гъэм и накъыгъэ мазэм Шэрэдж куейм хыхьэ Аушыджэр адыгэ къуажэм къыщалъхуащ. Налшык курыт еджапIэ №2-р ехъулIэныгъэкIэ къиуха нэужь, Москва дэт бгылъэ институтым щIэтIысхьащ. Къыхиха IэщIагъэр и псэм къыдыхьэу зэрыщымытым щIэхыу гу лъызыта щIалэщIэм и еджэныр нимыгъэсу абы къыщIэкIыжащ икIи къыкIэлъыкIуэ илъэсым и студент хъуащ Ломоносовым и цIэр зэрихьэу Моск­ва дэт къэрал университетым и философие факультетым. А лъэхъэнэм наIуэ къэхъуакIэт Владимир къызэгъэпэщакIуэ зэфIэкI лъагэхэр зэрыкъуэлъыр.

ЩIэныгъэ нэхъыщхьэ зэзыгъэгъуэтауэ республикэм къэзыгъэзэжа Лъостэныр япэщIыкIэ КПСС-м и Къэбэрдей обкомым и къудамэхэм ящыщ зым инструктору, иужькIэ партым и Прималкэ райкомым и етIуанэ секретару ягъэуващ. Лэжьыгъэм хуэIэижьу гу зылъата IэщIагъэлIым мыгувэу къыхуагъэфэщащ партым и Тэрч куей комитетым и япэ секретарь къулыкъур, итIанэ Тырныауз вольфрам-молибден комбинатым и парткомым и секре­тарь къалэныр. Сыт хуэдэ IэнатIэми, Лъостэ­ным зыкъыщигъэлъэгъуащ жэуаплыныгъэ зыхэзыщIэ унафэщIу, лэжьыгъэм и къызэгъэпэщакIуэ IэкIуэлъакIуэу. Къыдэлажьэхэм ар къызэралъытэр унафэщI къудейуэтэкъым, атIэ дэтхэнэми чэнджэщэгъуфIу, гу зэIуха зиIэ ныбжьэгъу пэжу яIэт.

1961 - 1969 гъэхэм Лъос­тэным и щIэныгъэм щыхигъэхъуащ Жылагъуэ щIэныгъэхэмкIэ Урысей Академием. Философие щIэныгъэхэмкIэ кандидат хъуа нэужь, Вла­димир философиемкIэ абы и кафедрэм и егъэджакIуэу, и унафэщIу лэжьащ.

 Владимир щIэныгъэ-къэхутакIуэ институтым и унафэщIу щагъэувам щыгъуэ, абы лэжьыгъэм «бэуэкIэщIэ» хилъхьауэ щытащ. Апхуэдэу IуэхущIапIэм пыщIэныгъэщIэхэр хуиIэ хъуат Адыгеймрэ Къэрэшей-Шэрджэсымрэ нэмыщI, Кавказыр зыджу къэралым ис нэгъуэщI щIэныгъэлIхэми. Ди республикэм щIэныгъэм нэхъри зыщегъэужьыным сыт щыгъуи пылът Лъостэныр. Москва, Ленинград, нэгъуэщI къалэшхуэхэм я вузхэм я аспирантурэхэм я щIэныгъэм щыхагъэхъуэну КъБКъУ-р къэзыуха щIалэгъуалэ лъэрызехьэхэр игъакIуэрт. Ди щIыналъэм хиубыдэ дэтхэнэ зы жылагъуэми я тхыдэр джын щIадзауэ щытащ Владимир и жэрдэмкIэ. Ар езыри жыджэру хэтт апхуэ­дэ къэхутэныгъэхэм. Апхуэдэ лэжьэкIэщIэм и фIыгъэкIэ институтыр зэман кIэщIым къриубыдэу езым хуэдэ IуэхущIапIэхэу Кавказ Ищхъэрэм щыIэхэм я нэхъыфI хъуащ.

Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и ректору щагъэува 1973 гъэм Лъостэн Владимир и ныбжьыр зэрыхъур ­илъэс 42-рэт. Ауэ щIыхь лъагэрэ жэуаплыныгъэ инрэ зыпылъ апхуэдэ къулыкъу мытыншым пэрыхьа адыгэ щIалэр къыщы­дзыха къэхъуакъым. Илъэс 21-кIэ ирихьэкIащ абы а къулыкъур. А лъэхъэнэм къриубыдэу нэхъ наIуэж къэхъуащ Лъос­тэным зэчийуэ бгъэдэлъым и инагъыр, иIэ щIэныгъэм и кууагъыр. Республикэм и еджапIэ нэхъыщхьэр езым хуэдэхэм фIыкIэ къахэщ ищIащ. Абы къыщызэригъэпэщащ докторантурэ, кандидат, док­тор диссертацэхэр пхыгъэкIынымкIэ совет щхьэхуэхэр. А лъэхъэнэм щIадзащ техникэ лъэрызехьэхэр университетым щыгъэувынми. Фундаментальнэ, прикладной къэхутэныгъэхэм гулъытэ хэха зэра­хуищIар, 80 гъэхэм я пэщIэдзэм фи­зикэ, химие, полимер технологие, экологие къудамэхэр ефIэкIуэнымкIэ университетым къыпэ­джэжащ.

Апхуэдиз лэжьыгъэшхуэм ехъулIэныгъэфIхэри къыпэкIуащ. ИкIи 1980 гъэхэм я пэщIэдзэм КъБКъУ-м Лъэпкъхэм я зэныбжьэгъугъэ ор­деныр - къэрал дамыгъэ лъапIэр къыхуагъэфэщауэ щытащ. Университетыр Кавказ Ищхъэ­рэм щIэныгъэмкIэ, щэнхабзэмкIэ, егъэджэныгъэмкIэ и IуэхущIапIэ нэхъыфIхэм хабжащ.

 Профессор, щIэныгъэлI, егъэджакIуэ, гъэсакIуэ ахъырзэманым и къалэнхэм дэщIыгъуу жылагъуэ мыхьэ­нэ зиIэ лэжьыгъэшхуи кърихьэлIэу щытащ. Ар мызэ-мытIэу СССР-м, КъБР-м я Совет Нэхъыщхьэхэм я депу­тату хахащ. Илъэс зыбжанэкIэ республикэм и Совет Нэ­хъыщхьэм и тхьэмадэм и къуэдзэу щытащ, «Хэку» зэгухьэныгъэм и Къэбэрдей-Балъкъэр къудамэм, респуб­ликэм и вузхэм я Ректорхэм я советым я унафэщIу лэжьащ. Апхуэдиз зэфIэкI зыбгъэдэлъа Лъостэным къэралым дамыгъэ лъапIэ куэд къыхуигъэфэщащ. Абыхэм ящыщщ Бэракъ Плъыжь, «ЩIыхьым и дамыгъэ» орденхэр, медаль, щIыхь тхылъ зыбжанэр. Абы зэрихьэрт КъБР-м, Адыгей Республикэм щIэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ цIэ лъапIэхэр, ИнформатикэмкIэ дунейпсо академием и академикт.