Дунейпсо щIэныгъэлIхэм куэд щIауэ ирагъэкIуэкI цIыхум къыдекIуэкI шылэ Iуданэм теухуа къэхутэныгъэхэр. Данэпс IэлъэщI, щыгъыныгъуэ, Iупхъуэ-тепхъуэ… апхуэдэущ а пкъыгъуэ телъыджэр ди нэгу къызэрыщIагъэхьэр КъуэкIыпIэ Гъунэгъум хыхьэ къэралхэм я таурыхъ дызыщыгъуазэхэми. Iэмал имыIэу ар дахэу икIи лъапIэу щытын зэрыхуейри псоми ящIэ. АтIэ сыт къызыхэкIар, цыр, бжьэхуцыр, нэгъуэщI- къинэмыщIхэр къэнауэ, дунейпсо щIэныгъэлIхэм шылэм гулъытэ лей хуащIыныр?
- Урысейм шылэ къыщыщIагъэкIыркъым. Уеблэмэ совет лъэхъэнэм ар мымащIэу кърашу щытащ нэгъуэщI къэралыгъуэхэм. Иджыпстуи аращи, лъапсейуэ Китайм, Азием къыщыдощэху. Сыту фIыт ди къэралым езым шылэ щащI IуэхущIапIэ иIамэ, - жеIэ Урысейм щэкI къыщыщIагъэкI и фабрикэхэм ящыщ зым и унафэщIым…
СССР-м и щэкI промышленностым папщIэ шылэ хьэпIацIэр щагъэхъуу щытащ Ставрополь, Краснодар щIыналъэхэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым, Дагъыстэным, Шэшэным, Ингушым. Абы и тхыдэр лъэужьыншэу зэуэ бзэхын хуэдэуи, абы лъандэрэ зэман куэд дэкIакъым. Ди республикэр къапщтэмэ, шылэ хьэпIацIэр унащхьэ чэзууэ колхозым ятригуэшауэ Анзорейм щагъашхэу щытащ.
Школым къаутIыпща цIыкIухэм тфIэгъэщIэгъуэну ар зыгъашхэхэм я деж дыкIуэурэ деплъырт. Щырыщ-плIырыплIу зэтрагъэува чийхэм тезу тес хьэпIацIэ уэрыр, дауи, гурыхьтэкъым. Щхъыщхъ макъышхуэр пэш кIуэцIым щызэхэпхыу абыхэм яшхырт тезу хутралъхьа тут мэракIуэ тхьэмпэхэр. Хуэмурэ цIыкIухэри есэжырти, балигъхэм дэIэпыкъуэгъу яхуэхъурт. Абы елэжьыну зытрагуэша къуажэдэсхэм тутей гуэрэнышхуи хухасауэ яIащ, махуэм чийм тралъхьэну тхьэмпэр къыщыпачу. Мазэ-мазитIкIэ ягъэшха хьэпIацIэхэм, шылэ щIыгъуэм зэрынэсу, зэуэ шхэныр щагъэтри, я щхьэ цIыкIухэр дэгъэзеяуэ зэхотIысхьэ, тхьэмпэ щIагъуи хутрамылъхьэжу. Абдеж удз къэрэкъурэ щхьэпхъхэр Iэрамэурэ зэрапхырти, чийм екIуэкIыу хагъэувэрт. Тхьэмахуэ пIалъэм къриубыдэу а псэущхьэ жьгъейхэм ягъэлъагъуэ зэфIэкIыр уи нэкIэ плъагъуныр куэд и уасэт; чийхэм тезу теса хьэпIацIэхэм япIэкIэ плъагъур илъэсыщIэ псейм хуэдэу гъэщIэрэщIа къуацэ цIыкIухэрт. Абыхэм фIэзу фIэблат Iэпэ джэдыкIэм хуэдизу дахащэу ящIа шылэ хъурей хужьыбзэхэр. Ахэр кърахьэхыу къыхагъэкъэбзыкIыжа нэужьт хьэпIацIэгъашхэхэм я къалэныр щаухыр. АдэкIэ ахэр шылэм щелэжь къэрал предприятэм ирагъашэрт…
Апхуэдэу хъарзынэу зэтраубла Iуэхур зэуэ кIуэдыжащ, уеблэмэ Урысейм апхуэдэ производствэ щымыIэххауэ нобэ жызыIэхэри къахэкIыу. АтIэ сыт апхуэдэу щIэхъуар?
Лэжьыгъэр къапщтэмэ, куэд зыпыщIа Iуэху гугъущ. Псалъэм папщIэ, шылэ метритI къыщIэбгъэкIын папщIэ чэржэуэ (хьэпIацIэм игъэхьэзыр шылэ хъурейр) I000-м нэс уиIэн хуейщ. ИтIанэ, къэралыр лъэлъэжу рыночнэ Iуэху зэхущытыкIэхэр къыщыунэхум, апхуэдэ IуэхущIапIэхэр, адрей къэралхэм я щапхъэм тету, зэгухьэу захъумэжыну хэтакъым, уней IуэхущIапIэ цIыкIу къызэзыгъэпэщахэри я закъуэ къарукIэ Iуэхум пэлъэщакъым…
Iуэхум и къэгъэщIэрэщIэжыным гугъэр хэпхыж мыхъуну а зэманым хаса тутейуэ Урысейм гектар мини 6 щахъумащ. Ди гъунэгъу Ставрополь щIыналъэми ар гектари I0 зыбжанэм щынос. Гулъытэншэу къэна жыгхэр зыхуей хуэбгъэзэжмэ, абыхэм чэржэуэ тонн 550-м нэс къаритынущ. Дауэ мыхъуми, зыхуей хуэза IуэхущIапIэ УФ-м и Ипщэ щIыналъэхэм къыщызэбгъэпэщыжын щхьэкIэ тутей жыг хадэщIэхэр щыхэсэн икIи ахэр къэбгъэсэбэп щыхъуну илъэсищ-илъэсиплI пIалъэми пэплъэн хуейщ. А Iуэхур зэфIагъэувэжыну хуейуэ иджыпстукIэ тегушхуэр Дагъыстэнымрэ Краснодар щIыналъэмрэщ.
Иужьрей къэхутэныгъэхэм къызэрыщыгъэлъэгъуамкIэ, шылэ къыщIэгъэкIыныр ди къэралым щызэтеублэжын щIыхуейм и щхьэусыгъуэу къагъэлъагъуэхэм ящыщщ фIагъ псори зыбгъэдэлъ шылэ Iуданэм медицинэм и закъуэ щиубыда увыпIэр. Шылэ Iуданэр цIыхум и Iэпкълъэпкъым сыткIи зэрыпкърызагъэм къыхэкIыу, хирургием, косметологием къыщагъэсэбэп, аминокислотнэ протеинхэр, фошыгъу уз зыпкърытхэм папщIэ датчикхэр къыхащIыкI. Иджыблагъэ абы къыхащIыкIащ псориаз узыфэр зыгъэхъуж сабын лIэужьыгъуэщIэ. Аращи, ущыгугъ хъунущ дызыхуэкIуэ зэманым Урысейм шылэ къыщIэгъэкIыныр щызэфIагъэувэжыну.
