Генерал-майор Бахъсэн Хьэсанш

Лъэпкъ лIыхъужь

Дыгулыбгъуей къуажэм езым и тхыдэ гъэщIэгъуэн иIэжщ. Абы къикIуа гъуэгуанэм дриплъэжмэ, и пщIэр зыIэт, щIэблэм я щапхъэ, адыгэ лъэпкъым, республикэм хуэщхьэпэ цIыху телъыджэ куэд къыдэкIащ. Абыхэм ящыщщ Хэкум псэемыблэжу къулыкъу хуэзыщIа генерал-майор Бахъсэн Хьэсанш.

ЦIыхур къалъху, дунейм къытохьэ, насыпыфIэу псэун, и лъэпкъ къуэпсым къыпищэн папщIэ. Дыгулыбгъуей къуажэм щыщхэу Бахъсэнхэ Барэсбийрэ Нафисэтрэ я унагъуэм 1959 гъэм къихъуа, Хьэсанш зыфIаща щIалэ цIыкIур насыпыфIэ хъуныр я хъуэпсапIэт…

Адэ-анэр хуейт я хъыджэбзхэм япэ ирагъэщ я къуэр сыт щыгъуи ящIыгъуну. Хьэсанш ар къыгурыIуэрти, адэм и чэнджэщкIэ курыт еджапIэ нэужьым Бахъсэн дэт профтехучилищэм щIэтIысхьащ, илъэс дэкIри, КъБКъУ-м и физико-математикэ къудамэм и студент хъуащ. Къэзылъхуахэм я жагъуэ имыщIмэ нэхъ къищтэми, Хьэсанш и сабиигъуэ лъандэрэ и хъуэпсапIэмкIэ икIэм-икIэжым иунэтIыжащ - ар щIэтIысхьащ Орджоникидзе къалэм дэт дзэ еджапIэ нэхъыщхьэм.

Я щIалэм и мурадыр адэ-анэм даIыгъащ. Хьэсанш икъукIэ цIыху гурыхуэт, жант, гумызагъэт. А псом гу лъамытэу къэнакъым - щIалэщIэм сыт хуэдэ къалэнри дзыхь къыхуащIырт, езыми ахэр игъэпэжырт.

ЦIыхур лIыхъужьу къалъхуркъым, атIэ ар абы хуэкIуэу аращ. 1981 гъэм дзэ еджапIэр къиухри, лейтенант щIалэм и офицер гъуэгуанэм Ростов областым хыхьэ Новочеркасск къалэм щыщIидзащ. ИлъэситI дэкIри, ар лейтенант нэхъыжь хъуащ, къыкIэлъыкIуэ илъэситIым капитаным нэсащ.

Апхуэдэурэ Хьэсанш Кавказ Ищхъэрэ дзэ округым и епщыкIуплIанэ танк дивизэм и пулемёт взводым и командир къулыкъур пщэрылъ къыщащIащ.

Афган зауэр къыщыхъейм, майорым нэса щIалэр абы ягъэкIуащ. Афганистан щIыналъэм щекIуэкIа зауэр абы и нэгу щIэкIащ, игъэващ и пэм къыщыщIэдзауэ и кIэм нэсыху. Ар хэтащ Кабул, Къундуз, нэгъуэщI щIыпIэхэм щекIуэкIа зауэ гуащIэхэм. ТIасхъэщIэххэм, апхуэдэуи десант-ебгъэрыкIуэ батальоным я командиру щыта щIалэм зэкъым и сэлэтхэр бийм къиухъуреихьа щIыпIэм къызэрыришар.

1985 гъэм щыщIэдзауэ 1987 гъэм нэсыху Хьэсанш къулыкъу щищIащ Джелалабад  къалэм. И псэ емыблэжу и къулыкъум зэрыпэрытым, лIыгъэукъигъэлъагъуэм къыпэкIуэу Вагъуэ Плъыжь ордену тIу къыхуагъэфэщащ.

1988 -1989 гъэхэм Бахъсэным тIасхъэщIэх ротэм и унафэщIу Душанбе къалэм къулыкъу щищIащ. ИужькIэ ар штабым и Iэтащхьэ хъуащ. 1992 гъэм Хьэсанш «Зэрихьа лIыгъэм папщIэ» орденыр къратащ. ИужькIэ генерал дамэтелъхэр къыхуагъэфэщащ.

Бахъсэным Таджикистанми щигъэлъэгъуащ и хахуагъэмрэ дзэ Iуэхум фIыуэ зэрыхищIыкIымрэ.

Урысейм IэщэкIэ ЗэщIэузэда и Къарухэм я Штаб нэхъыщхьэм и Дзэ академиер къиуха нэужь, Бахъсэныр Хабаровск ягъэкIуащ. Ар КъуэкIыпIэ Жыжьэм щыIэ дзэ округым и 130-нэ пулемёт-топгъауэ дивизэм и унафэщI хъуащ. Иджы генерал-майорым нэса адыгэ щIалэм и жыIэм щIэтт сэлэтрэ офицеру мин 15-м нэблагъэ…

Куэд игъэващ а генерал щIалэм. Афган зауэм, Таджикистаным къыщыхъуа къаугъэхэм щигъуэта уIэгъэ 12 зи щIыфэм телъ лIыхъужьыр итIанэми жыджэрт.

Ди жагъуэ зэрыхъунщи, генерал-майорым нэсыху къулыкъу зыщIа  Бахъсэн Хьэсанш къыхуиухар гъащIэ мащIэт. И ныбжьыр илъэс 49-м иту ар 2008 гъэм дунейм ехыжащ.

Къыпэплъэр и псэм ищIагъэнкIи мэхъу абы. И иужьрей махуэхэр къэсыным и пэкIэ ар къэзылъхуахэм я деж кIуэжри щыхьэщIат. Сызэрыгушхуэ си къуажэгъур  «Адыгэ псалъэ» газетым и редакцэми къыщIыхьат.

Бахъсэн Хьэсанш лъэпкъым зэи щымыгъупщэн лIыхъужьщ. Апхуэдэ цIыхухэрщ гъащIэм и лъапIэныгъэр, и дахагъэр зыхъумэр. Абы и цIэр зэрехьэ Дыгулыбгъуей къуажэм и уэрам нэхъыщхьэхэм ящыщ зым.