УФ-м ЩIэныгъэмрэ техникэмкIэ и къэрал саугъэтым и лауреат ЩIэныгъэхэмкIэ Дунейпсо Адыгэ Академием и академик Бэвыжь Мухьэмэд Дэнял и къуэр дунейпсо цIэрыIуагъ зиIэ щIэныгъэлI щэджащэщ. Физико-математикэ щIэныгъэхэмкIэ доктор, Кавказ Ищхъэрэ къэрал техникэ университетым НанотехнологиемкIэ и центрым и унафэщIу илъэс куэдкIэ лэжьа IэщIагъэлIым и ныбжьыр мы махуэхэм илъэс 70 ирокъу.
Бэвыжь Мухьэмэд Къэрэшей-Шэрджэсым хыхьэ Жьакуэ къуажэм 1953 гъэм и гъатхэпэм къыщалъхуащ. ЩIэныгъэм пщIэ щыхуащI унагъуэщ ар къыщыхъуар. Жылэм дэс нэхъ лъэпкъыжьхэм ящыщ Бэвыжьхэщ Совет властыр зэфIэува нэужь, къуажэдэсхэм щIэныгъэ егъэгъуэтыным и лъабжьэр зыгъэтIылъар, лъэужь мыкIуэдыжын къуажэ тхыдэм къыханэу. Мухьэмэд зэрыжиIэмкIэ, абы и адэшхуэр Жьакуэ къуа¬жэм егъэджакIуэу щылэжьащ. Уеблэмэ и адэри, и анэри зы классым хэсу ири¬гъэджащ. Езыр школакIуэ щыхъуам щыгъуэ, и дадэр пенсэм кIуакIэт, ауэ еджапIэм къыщекIуэкI Iуэхухэм сыт щы¬гъуи щыгъуазэт. Адэшхуэр дунейм тетыху щыгъупщакъым и Iэ¬щIа¬гъэр, абы лъагъуныгъэ хуиIари игу ихуакъым. Акъылышхуэ зыбгъэдэлъ нэхъыжьыфIым иубзыхуащ Бэвыжьхэ къащIэхъуа щIэблэм я дуней еплъыкIэр, гъащIэм хуаIэ зэхэщIыкIыр.
Курыт еджапIэм щыщIэ¬сам къыщыщIэдзауэ, Мухьэмэд зэи текIакъым я адэшхуэм зыхуиущияхэм, абы и псалъэ Iущхэм. ЩIалэр дихьэхащ физикэмрэ математикэмрэ. Бэвыжьыр щIэх-щIэхыурэ хэтт Черкесск къалэм, щIыналъэпсо, къэралпсо зэпеуэхэм, ехъулIэныгъэфIхэри къыщихьырт. Апхуэдэу фIы дыдэу школым щеджа щIалэм ар ехъулIэныгъэкIэ къиухащ. 1970 гъэм Мухьэмэд щIэтIысхьащ Москва къалэм дэт инженер-физикэ институтым (МИФИ). А еджапIэ лъэрызехьэм щIэныгъэ нэхъыщхьэ щызригъэгъуэта нэужь, и зэфIэкIым щыхигъэхъуащ Ядернэ къэхутэныгъэхэмкIэ институт зэгуэту (ОИЯИ) Дубнэ дэтым. А унэтIыныгъэмкIэ Москва, Протвино, Серпухов къалэхэм дэт къэхутакIуэ институтхэм Бэвыжьыр япыщIауэ щытащ иригъэкIуэкI лэжьыгъэхэмкIэ. А зэман дыдэм ар хэтащ ядернэ физикэмкIэ къэхутэныгъэхэр езыгъэкIуэкI «Кристалл» совет-америкэ дунейпсо щIэныгъэ гупым. ЩIэныгъэлI ныбжьыщIэм бгъэдэлъ зэфIэкI лъагэхэм гу лъамытэу къэнакъым. ИригъэкIуэкIа ядернэ къэхутэныгъэ купщIафIэхэм папщIэ Мухьэмэд мызэ-мытIэу къратащ щеджэ институтым къыбгъэдэкI щIыхь, фIыщIэ тхылъхэр. I984 гъэм Бэвыжьыр хъуащ Ленинскэ комсомолым и саугъэтым и лауреат.
А лъэхъэнэм зэфIиха къэхутэныгъэ лэжьыгъэхэр и лъабжьэу Мухьэмэд игъэхьэзыращ и диссертацэр икIи ар 1985 гъэм ехъулIэныгъэкIэ пхигъэкIащ. КъыкIэлъыкIуэ илъэсхэм щIэныгъэлIыр елэжьащ 1994 гъэм утыку кърихьа доктор диссертацэр зытриухуа къэхутэныгъэхэр егъэкIуэкIыным. Абы пщIэшхуэ щиIащ щIэныгъэ дунейм.
1984 гъэм къыщыщIэдзауэ илъэси 10-м щIигъукIэ Мухьэмэд щылэжьащ Протвино дэт, Энергие лъагэхэм я физикэмкIэ институтым (ИФВЭ). Бэвыжьым и унафэм щIэту щIэныгъэ-къэхутэныгъэ лэжьыгъэшхуэхэр е¬кIуэ¬кIащ абы щыгъуэ. ЗыIэригъэхьа ехъулIэныгъэ лъагэхэр, щIэныгъэм зиужьыным хуищIа хэлъхьэныгъэр къалъытэри, 1996 гъэм Бэвыжь Мухьэмэд къыхуагъэфэщащ УФ-м и Къэрал саугъэтыр, иужькIэ Сорос къыбгъэдэкI тыгъэр.
1994 гъэм Мухьэмэд и лэжьыгъэм щыпищащ Къэрэшей-Шэрджэс къэрал технологие академием. Профессорыр щытащ кафедрэм и унафэщIуи, академием егъэ¬джэ¬ныгъэмкIэ и япэ проректоруи. 2006 гъэм къыщыщIэдзауэ Бэвыжьыр а академием и щIэны¬гъэ лэжьакIуэ нэхъыщхьэщ, Москва къалэм щыIэ «Радий» щIэныгъэ IэнатIэм и чэнджэщэгъущ. 2008 гъэм Мухьэмэд ягъэуващ Кавказ Ищхъэрэ къэрал техникэ университетым Прикладной нанотехнологиехэмкIэ и щIэныгъэ-къэхутакIуэ институтым и унафэщIу, кафедрэм и профессору. ЩIэныгъэлI щыпкъэм къыкIэлъыкIуэ илъэсым хуагъэфэщащ Кавказ Ищхъэрэ къэрал технологие университетым На¬но¬технологиемкIэ и центрым и уна¬фэщI къалэныр. 2012 гъэ лъандэрэ Бэвыжьыр Москва къалэм щыIэ «Радий» щIэныгъэ-къэхутакIуэ центрым и унафэщу мэлажьэ.
Бэвыжь Мухьэмэд бгъэдэлъ зэфIэкIым и инагъыр къэлъытэгъуейщ. Ди лъэпкъым и цIэр фIыкIэ зыгъэIуа адыгэ щIэныгъэлI щыпкъэм дохъуэхъу узыншэу, ехъулIэныгъэщIэхэр зыIэригъэхьэу, и мурадхэмрэ хъуэпсапIэхэмрэ нахуапIэ хъууэ куэдрэ дунейм тетыну.
