«Мэзхэр хъумэн», «ЩIыуэпс» къэрал пэхуэщIэхэм хиубыдэу ди республикэм лэжьыгъэшхуэ къыщрахьэлIэ.
Къапщтэмэ, а проектхэм я къалэн нэхъыщхьэр цIыхум я тыншыпIэ къызэгъэпэщынырщ, дуней къэхъукъащIэхэм, зызыхъуэж климатым я зэранкIэ хэщIыныгъэ зыгъуэта мэзхэм зыкъегъэужьыжынырщ. Абы и мызакъуэу, къэралым и экономикэ зыужьыныгъэр куэдкIэ зэлъыта мэзылъэ щIыпIэхэм къызэрыхагъэхъуэным хэтщ. А Iуэху мытыншым щелэжь щIыналъэхэм къэралым субсидиешхуэхэр яхуеутIыпщ.
Мэзхэр къызэрагъэщIэрэщIэж Iэмалхэр щыуэ егуэш: мэз лъащIэхэм езыр-езыру къыщыкI жыгхэр, зы лIэужьыгъуэу, лIэужьыгъуэ зыбжанэу зэхэту хасэхэр.
Мы гъэм и гъатхэм ди мэзхэм жыгыу щыхасащ гектар 98-рэ, бжьыхьэм абы иджыри гектар 17 хагъэхъуэну я мурадщ.
Дызэрыт бадзэуэгъуэ мазэм Къэбэрдей-Балъкъэрым и мэз гектар 226-м, Iуэхур пасэу зэраубзыхуам тету, агротехникэ лэжьыгъэшхуэхэр щаублащ. Ахэр хуэунэтIащ гъатхэм хаса жыгыщIэхэм я щытыкIэр къэпщытэным, ахэр удз ежьужьхэм ящыхъумэным, жыг лъабжьэхэр гъэщэбэным, щIыгъэпшэрхэмкIэ елэжьыным.
Абыхэм къадэкIуэу мэз гектар 40-м езыр-езыру къыщыкIа жыгхэми кIэлъыплъынущ. Жылэм къикIыкIахэмрэ лъабжьэкIэ багъуэхэмрэ, къанэ щымыIэу, псори къибнэ хъунукъым, мэзхэм уапхымыкIыфу зэщIагъэкIэнущи. Абы къыхэкIыу жыг хъупхъэхэр къранэри, къарууншэхэр къыхагъэкъэбзыкI, мэз лъащIэхэм адрей жыгхэм хуиту зыщаужьын хуэдэу.
Къэбэрдей-Балъкъэрым иджыпсту иIэщ сыт щыгъуи яхъумэ мэзу гектари 135-рэ - КъуэкIыпIэ бжей лIэужьыгъуэу гектари 125-рэ, мыIэрысейуэ (мыуэ) гектари 10-м щIигъу. Мыбдежым къыхэгъэщыпхъэщ -ди республикэм пщэрылъ къыщащIащ къэралым и мэзхэр къызэрагъэщIэрэщIэжыну жылапхъэхэр гъэхьэзырыныр. Апхуэдэ питомникым ди щIыналъэми фIы къызэрыхудэкIуэнум шэч хэлъкъым, игъащIэ лъандэрэ ди нэхъыжьхэм мэзым пщIэ хуащIу къызэрекIуэкIар къэплъытэмэ. Къапщтэмэ, щIыналъэ куэдым къыщыбгъуэтынукъым ди мэзкхъужьейхэм, мейхэм, зейхэм къапэхъун. Ахэр нэхъапэми яхъумэу щытащ, зы жыг ирахамэ, абы и пIэм жыгхэм къакъуэжа цIыкIухэм ящыщ хасэжу. Псом ящхьэращи, къэралыр лъэлъэжа нэужь щысхьыншэу ираулъэпсыкIа мэзхэр къощIэрэщIэж.
