Щэнхабзэ

Налшык къалэм и библиотекэм и лэжьыгъэр литературэ уэршэрхэр, щIэныгъэ псалъэмакъхэр щекIуэкI зэхуэсыпIэм ещхьу дяпэкIэ екIуэкIынущ.

ЩIэныгъэлI щэджащэхэм, хамэ къэрал къэхутакIуэ цIэрыIуэхэм я лэжьыгъэ куэдым зэрыщаубзыхуащи, адыгэ лъэпкъыр нэхъыжь дыдэхэм, хабзэ дахэ, нэмыс лъагэ, хьэл-щэн екIу, лIыхъужьыгъэ ин зыхэлъ, зи адэ щIыналъэр фIыуэ зылъагъу, абы папщIэ зи псэр зытыну хьэзыр лъэпкъ гъуэзэджэщ.
Пасэ зэманым адыгэхэм яхэлъу щыта хабзэхэм пщIэ лей хуащIу, зэрахуэфащэу ахэр ягъэзащIэу, хабзэщIэкъухэм унафэ яхуэхъуу, фIэкIыпIэ зимыIэу къалъытэу щытащ.

Адыгэ усакIуэ, литературэдж, журналист, зэдзэкIакIуэ, кинопродюсер, филологие щIэныгъэхэм я доктор, ЩIэныгъэхэмкIэ Дунейпсо Адыгэ Академием, УФ-м и ТхакIуэхэм я зэгухьэныгъэм хэт, «СИФФА» урысей-британие международнэ кинофестивалыр къызэзыгъэпэща икIи абы и президент Бэлагъы-Къандур Любэ Хьэзрэталий и пхъур илъэс бжыгъэ дахэ зэрырикъум теухуа тхылъ гъэлъэгъуэныгъэ къыщызэрагъэпэщащ Мэлбахъуэ Тимборэ и цIэр зезыхьэ Лъэпкъ къэрал библиотекэм.

Анэдэлъхубзэр лъэпкъым и фIыгъуэ нэхъ лъапIэ дыдэхэм ящыщщ. Ауэ ар зымылъытэ, абы пщIэ хуэзымыщI куэдым гъащIэм ущрохьэлIэ. Уахуозэ зи бзэкIэ мыпсэлъэжыфхэми, мытхэфхэми, уеблэмэ ар къызыгурымыIуэхэри щыIэщ. Апхуэдэхэр мымащIэу къытхэтщ адыгэхэми. А Iуэху мыщхьэпэм щхьэусыгъуэ хуэхъум теухуа и  еплъыкIэр къытхуиIуэтащ илъэс куэдкIэ адыгэбзэмрэ литературэмкIэ егъэджакIуэу лэжьа Табыхъу Ларисэ:

ДжэгуакIуэм и макъамэр къэIуху, зы цIыху къеIусэну хуиттэкъым е ар зэпигъэуну зыми кърикуртэкъым. Апхуэдэ къару яIащ ижь-ижьыжым ди лъэпкъ макъамэ Iэмэпсымэхэм. А къарур щIэрыщIэу «къагъэбэуэж» жыпIэну, пшынэр зыгъэбзэрабзэ щIалэгъуалэр ди зэманым нэхъыбэ мэхъу. Абыхэм ящыщщ Къардэн Тимур.

ЩIалэр  Сафонов Василий и цIэр зезыхьэ Кавказ Ищхъэрэ къэрал филармонием и органисту, апхуэдэуи органнэ макъамэмкIэ и къудамэм и унафэщIу 2020 гъэ лъандэрэ мэлажьэ.

«ГъащIэр матэ щIэдзакъым», – жиIащ адыгэжьым. ЦIыху гъащIэм фIыри ери щызэблокI, дэтхэнэми хэкIыпIэрэ кIуапIэрэ къахуэгъуэтын хуейуэ. ГъэтIылъарэ телъэщIа защIэу гъащIэр екIуэкIыу щытамэ, щIэщыгъуи гуфIэгъуи щыIэну къыщIэкIынтэкъым, цIыхум ущие къызыхихыни къэхъунтэкъым. Хэти зогуакIуэ, мафIэ лыгъейм хисхьэу, хэти я гъащIэ гъуэгур зэбгъэдокI, я зэхуаку къыдэхъуа Iуэхугъуэхэм афIэкIа гъунэгъу зэхуимыщIыжыну, ауэ щыIэщ зи щыуагъэхэр игъэзэкIуэжмэ нэхъ къэзыщтэу куэд дыдэм тегушхуэхэри. 

Мастэрэ Iуданэрэ игъэIэкIуэлъэкIуэф зэрыхъуу дэн щIидзащ Батыр Зерэ. ЩэкI бзыхьэхуэ къыIэрыхьамэ, зэрыджэгу и гуащэхэм фэилъхьэгъуэ зэмылIэужьыгъуэхэр яхуидынут. Апхуэдэ зыхузэфIэкIым и ныбжьыр илъэси 4 хъуурэ арат. Езы бзылъхугъэм нобэ и нэгу къыхущIэгъэхьэжыркъым зыгуэр имыду зы махуи дэкIауэ. 

«Прокопьевск сыкъыщалъхуами, си хэкуу сыбжыр Къэбэрдей-Балъкъэрырщ» зэрыжиIэ къудеймкIэ пщIэ зыхууегъэщI кинорежиссер Гуэбэшы Амурбэч. 
Ар и анэмрэ и анэшхуэмрэ (и адэмкIэ) япIащ, «лъэпкъым и бий» зыфIащу лей зытехьа унагъуэхэм ящыщым къыщыхъуащ. Амурбэч и анэр ХьэтIохъущокъуэхэ япхъут, Налшык дэта еджапIэ къалэ цIыкIум дзэIуч IэщIагъэмкIэ щIэныгъэ щызэригъэгъуэтат. И адэ ГъущIынэ Исмэхьил абы зэи илъэгъуакъым. Исмэхьил Грознэ къалэм дэта лъэсыдзэ училищэм щеджат, лейтенант цIэр иIэу 1943 гъэм зауэм дэкIри, къигъэзэжакъым…

ЦIыху гъащIэр гъэнщIауэ щытын хуейщ Iуэху дахэкIэ. Абы щыгъуэм абы езыми къыпкъырыкIынур гуапагъэщ - зыхищIэращ цIыхум игуэшыжыр. ГъащIэм и лъэныкъуэ зэхуэмыдэхэмкIэ ехъулIэныгъэ зыIэрызыгъэхьэфхэм я мурадхэри куэд хъууэ къыщIэкIынущ. Мурад, хъуэпсапIэ зэмылIэужьыгъуэхэр иIэщ Мамхэгъ Анжелэ. Ар экономистщ, егъэджакIуэщ, уэрэджыIакIуэщ. Экономикэмрэ правэмкIэ Москва дэт институтым экономикэмкIэ и къудамэр къиухащ. А псом къыдэкIуэу Анжелэ зи макъ дахэмкIэ гукъыдэж зыгуэшыф уэрэджыIакIуэщ.

Дэтхэнэ сурэтыщIми къелъытэ и лэжьыгъэм я нэхъыфIыр дяпэкIэ ищIынрауэ... КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, художник Iэзэ Гъыдэ Валерэ апхуэдэ и гупсысэм арэзы утехъуэну тIэкIу гугъу мэхъу езым и IэдакъэщIэкIхэм ущеплъкIэ. «Мыбыхэм нэхъыфIыж щыIэ?» - упщIэр, ухуей-ухуэмейми, щхьэм къозэрыхь.