Хамэ къэрал щыпсэу адыгэхэм яхэтщ цIыху лъэрызехьэхэр, щыпсэу щIыпIэм щыцIэрыIуэхэр. IэщIагъэ зэмылIэужьыгъуэхэм пэрыт узыгъэгушхуэ ди лъэпкъэгъухэм къызыхэкIар ящымыгъупщэу, я адэжьхэм я фэеплъыр яхъумэу ущрихьэлIэм деж тIууащIэу гуапэ пщохъу. Истамбыл щыпсэу скульптор цIэрыIуэ Ачин Нухь зи гугъу сщIыхэм хуэдэщ: абы и гъащIэми, и лэжьыгъэми я лъабжьэр зыщ - псэкупсагъэрщ, дахагъэм хуиIэ лъагъуныгъэрщ.
Зыпэрыт творческэ лэжьыгъэр къыгуэхыпIэ имыIэу епхащ лъэпкъ тхыдэм. Ачин унэцIэр тыркухэм къызыфIаща лъэпкъым я адыгэ унэцIэр Лъэпщыкъуэщ, ар шапсыгъщ, и анэр КIэкIыхъухэ ящыщщ. Мы лъэпкъым щыщхэр хы ФIыцIэ Iуфэм щопсэу иджыри.
СурэтыщI, скульптор цIэрыIуэр зэлэжьхэм ящыщщ Тырку тхыдэм къыхэна лIыхъужьхэм, жылагъуэ, щIэныгъэ, къэрал лэжьакIуэшхуэхэм я скульптурэ инхэр. Ауэ абыхэм къыхудэхуэ зэманыр зэрыщыту трегъэкIуадэ адыгэ тхыдэм, лэжьыгъэ гъуэзэджэхэр иIэщ.
Адрейхэм къащхьэщызыгъэкI зы щхьэхуэныгъэ иIэщ Нухь. Ар лъэщапIэм щIэмыту, атIэ уафэр илъагъуу, щIыуэпсым «хэсыхьу» лажьэмэ, нэхъ къещтэ икIи Истамбыл и Iэхэлъахэм щиIэ унэ лъапсэр таурыхъым хуэдэу ищIащ, и IэдакъэщIэкIхэмрэ зэлэжьхэмрэ щегъэувэкIауэ. Уеблэмэ музей пэлъытэ хъуащ.
«Си адэжьхэр ТIуапсы и Iэхэлъахэм щыпсэуащ. Кавказ зауэжьым и кIэуххэм, си лъэпкъэгъу мин бжыгъэхэм хуэдэу, абыхэми хэкур ябгынэн хуей хъуащ, щхьэегъэзыпIэу яIари Тыркурщ, - жеIэ Лъэпщыкъуэ Нухь. – Пэжщ, ахэр, адрейхэм хуэдэу, хым къызэпрысыкIакъым, атIэ Закавказьер къызэпаупщIри, гъуэгукIэ къэкIуащ. Ипэ лъэхъэнэм Эрзрум къалэм пэгъунэгъуу тIысащ, итIанэ къэралым ику ит жылэхэмкIэ Iэпхъуащ».
Лъэпкъым и щхьэ кърикIуар, абы и къекIуэкIыкIар, адыгэм и тхыдэр, щэнхабзэр иджкIэрэ Нухь нарт эпосым къыхэщыж, гъукIэ Iэзэ Лъэпщ хуэдэ дыдэу Шэрджэсымрэ Кавказымрэ щыцIэрыIуэу щытауэ тхыдэм къыхэна цIыхухэм я скульптурэхэр ищIу иригъэжьащ. Нобэ абы и пщIантIэ-музейм дэтщ Кавказ зауэм и лIыхъужьхэу адыгэр зэрыпагэ Бэрзэдж Дэгумыкъуэ-Хьэжы, Дыгъужьыкъуэ Къазбэч, Бэлэтокъуэ Жамболэт, Шупакъуэ Къалэбатэ, Iимамхэу Щамил, Хьэмзэт, пащтыхь Мансур, Хьэжы Мурат, нэгъуэщIхэми я скульптурэхэр.
Апхуэдэуи Нухь и пщIантIэм ущрохьэлIэ адыгэ IуэрыIуатэм хэт лIыхъужьхэм. Мы зыри дыщIыгъужыпхъэщ: Кавказ зауэм и фэеплъу япэу Тыркум щагъэува сыным и эскизыр зыщIар зи гугъу тщIы Лъэпщыкъуэ Нухьщ.
