Америкэм щыщ адыгэ

1

 Нэгурэш Налшык къызэрыIэпхъуэжрэ мазитI-щы дэкIащ. Бжьыхьэр къэсу псыIуфэ унэр къащещIыIэкIым, унагъуэр къалэм къыдэтIысхьэжащи, хъыджэбз цIыкIур и къулъкъужын ныбжьэгъухэм яхуозэш.

 ИнджылызыбзэмкIэ дерс йокIуэкI. ЕгъэджакIуэр хамэ къэралхэм топсэлъыхь. ЩIэуэ къахэтIысхьа щIалэ цIыкIу гуэрым урысыбзэ имыщIэу жаIэ, ауэ инджылызыбзэмкIэ кином хэтхэм ещхьу мэпсалъэ. Жэмал Америкэм щыщщ. Хьэмэ къэIэпхъуэжа? Нэгурэш укIытэм зэрыIэщIэкIыфым хуэдизкIэ хуеплъэкIщ и классэгъуми… и напэкIуэцIым видео къезыгъэхьауэ щыта щIалэ цIыкIур къицIыхужащ. Иригъэлъагъун къыхуигъэхьауэ щыта видеор? Дапхуэдэу? СытыбзэкIэ? «You sent a message to me!» («Уэ сэ тхыгъэ къысхуебгъэхьащ!») - зыгуэру зэхигъэуващ хъыджэбз цIыкIум щIалэ цIыкIум жриIэну псалъэухар. А къомым хэтыху, Нэгурэш щIалэ цIыкIум и макъыр и тхьэкIумэм къоIуэри, и напэкIуэцIым къыхуигъэхьауэ щытар зэрыадыгэбзэр къещIэж.

Арати, игъащIэм анэдэлъхубзэкIэ мыпсэлъахэми ящIэ тIэкIур къаулъэпхъэщыжын щIадзэ, классым «нэхъ ехьэжьауэ» щIэс еджакIуэм ныбжьэгъу зыхуащIын папщIэ. ИнджылызыбзэмкIэ езыгъаджэ ФатIимэ Руслановнэ зэрыадыгэр иджыри къэс зымыщIа сабий гупыр къэуIэбжьащ жыпIэныр мащIэт.

- Куэдрэ фыщыпсэуну Налшык, Жэмал? - зэхех и тхылъылъэм дэпэщэщыхь Нэгурэш.

- Лъагъунлъагъу дыкIуэжынкIи хъунщ, ауэ дыщыпсэунур Налшыкщ. Дэ Къэбэрдейр ди хэкущ! - гукIэ ищIэм ещхьу, жэуап ет модрейм.

- Дэнэ къуажэ фызыщыщыр? - щIоупщIэ ФатIимэ Руслановнэ.

- Бо… Бо… Болэтей!

- Америкэр дауэ фигу пыкIа, жызоIэри аращ!

- ЦIыхур и хэкум щыпсэумэ, насыпыфIэ мэхъу! - усэм ещхьу кърегъэлъэлъ дадэкъуапэм, егъэджакIуэр зэриакъылэгъум шэч къытримыхьэу.

ФатIимэ Руслановнэ зэи хамэ къэрал щыIатэкъым. Америкэм къикIыжа сабийм «Хэку» псалъэр зэрыжиIэрейми игъэгужьейрт.

- Дэ псоми ди Хэкур Урысейрщ! Дызэрызэпсалъэри дызэреджэри урысыбзэщ, ар зумыгъащIэу хъунукъым, Жэмал! Дунейри зэдгъэлъагъун хуейщ. Уэ бужэгъужа щхьэкIэ, дэ тлъэгъуакъым Америкэр! Инджылызыбзэм зыри къытекIуэнукъым, ари зыщумыгъэгъупщэж!

- И анэдэлъхубзэр имыщIэжу, нэгъуэщIыбзэр япэ изыгъэщыр «мяу» жызыIэ жэмым ещхьщ, - гушхуауэ мэпсалъэ фIыуэ къыщалъагъу унагъуэм къыщыхъуауэ фэ зытет щIалэ цIыкIур.

Псори мэдыхьэшх. ФатIимэ Руслановнэ плъыжь мэхъу, ауэ Жэмал зыри пидзыжыркъым. И адэ-анэм яжриIэжмэ, къаугъэ къызэрыкIынур къыпхуэщIэнукъым. Апхуэдэ куэд ягъэунэхуащ.

 Нэгурэш егъэджакIуэр фIэпсэкIуэд мэхъу. И Iэр иIэтри, Жэмал зригъэцIыхуж щIыкIэу, ищIэ псори къигъэтIылъащ:

- Америкэм нэхърэ нэхъ къэрал лъэщ щыIэкъым!

- Пэжщ, - занщIэу зэпиудащ ар Жэмал. - Ди Хэкум драмыхуамэ, адыгэхэри дыхъуфынут апхуэдэу.

Абы зыри хуэхьэзыртэкъым. «Хэкум ирахун» жыхуаIэм къикIыр зыщIэ сабий абдежым щIэстэкъым. Уеблэмэ «Хэку» псалъэр къэзыгъэщхьэпэ яхэтыххэтэкъым.

- Америкэм сыт ухуейми щыпщIэ мэхъу, ахъшэ куэд къыщыболэжьыф! - зэгъэжыртэкъым Нэгурэши.

 ЦIыху балигъми хъийр фIокIуэд, изыгъэкIуэт гуэр къызэрилъагъуу. И делагъэкIэ Америкэм зыхигъэкIыжу, Налшык къызэрыхихар къыгурагъаIуэу арат иджы Жэмал. А лъэныкъуэмкIэ уэршэрыр зыунэтIар ФатIимэ Руслановнэт. ЕгъэджакIуэм фIэлIыкIыу еса цIыкIухэр Жэмал ебгъэрыкIуэныгу щIэхъуам нэгъуэщI щхьэусыгъуэ иIэтэкъым. ЕгъэджакIуэм и инджылызыбзэр жыжьэ зэрынэмысыр къыщIигъэщырт илъэсибл фIэкIа мыхъу щIалэ цIыкIум и къэпсэлъыкIэм. Ауэ щыхъукIэ, езы сабийр апхуэдизкIэ щIыкIафIэти, бзаджафэ зумыплъыжу ухузэгуэпыфынутэкъым, уеныкъуэкъун дэнэ къэна.

- Уи анэм и ахъшэр иухмэ, фIыуэ плъагъунукъэ? НэгъуэщI мамэ уиIэну ухуеину? - Жэмал щабэу Нэгурэш зыкъыхуегъазэ.

Псори мэдыхьэшх. Езыхэм нэхърэ нэхъыфIу еджэ Нэгурэш къызэрырагъэпсыхыр я жагъуэ хуэдэкъым зэклассэгъухэм, ауэ Жэмал дэплъагъу и псэм и къарур апхуэдизкIэ хъуэпсэгъуэщи, уигу зрегъэбгъэж.

2

Уэзджынэр къоуэ. ЦIыкIухэр школым къыщIокIыжри, уэрамым къыдохьэ. Жэмалрэ Нэгурэшрэ къэзыувыхьахэр хуэм-хуэмурэ гупитI зэрогъэхъу. Иджыпсту зэдэуэн е зэзэуэн щIадзэнущ.

- КIуэж уи Америкэжьым! - япэу кърегъажьэ Къаплъэн. - Налшык дэращ зызейр!

 Жэмал зэрыцIыкIурэ мэбанэ. Шынэ зыхимыщIэм хуэдэу щIыщытыр арагъэнщ. И жэуапыр пхъашэми, и плъэкIэр гуапэщ:

- Ууеймэ, ар щхьэ адыгэбзэкIэ пхужымыIэрэ? - Жэмал Къаплъэн и нэхэм хахуэу щIоплъэри, псори щхьэхуимыту и лъэныкъуэ къещI. Хуэмурэ щIалэ хьэщIэм дэщIхэр нэхъыбэ мэхъу, Нэгурэши яхэту.

- Сэ инджылызыбзэм сокIуэ, - зыхуегъазэ Нэгурэш щIалэ цIыкIум иджы нэхъ гуапэу. - Ауэ иджыри дахэ-дахэу сыпсэлъэфыркъым.

- Ухуеймэ, таурыхъ тхылъ къыздэсхьынщи, зэгъусэу деджэнщ, - кърет жэуап Жэмал.

- Дапхуэдэу адыгэбзэ зэрызэбгъэщIар? - Къаплъэни нэхъ лантIэ зыкъищIащ.

- Дэ ди унагъуэм псори зэрыщыпсалъэр адыгэбзэщ, - жеIэ Жэмал. - Фыхуеймэ, ди деж фынакIуэ!

3

- О! Сыту фIыщэу къыздэпша уи ныбжьэгъухэр! - гуфIэу хьэщIэхэм къапожьэ Жэмал и анэ Нэзхьэ. - Шэи я Iэхэр егъэтхьэщI, иджыпсту дышхэнущ.

Унэм ущIагъэхьэу, абы ищIыIужкIи уагъашхэу?! Нэзхьэ и пщэфIапIэм апхуэдизкIэ мэ IэфI къыщIихырти, бзуубзэкIи пхуэпсэлъэнт сабий мэжэщIалIэ гупыр.

- ИIэт иджы, фи цIэхэр къызжефIэт!

- Сэ си цIэр Нэгурэшщ, Благъэжьхэ сарейщ.

- Сэ Бацэхэ сарейщ, си цIэр НурсулътIанщ.

- Сэ си цIэр Мурадщ, Iэрыпщхэ сащыщщ.

- Псори фыадыги, къызэрыщIэкIымкIэ! - и Iэгухэр зэтрегъауэ жьантIэм дэс Дадэ.

Дадэ Беслъэн и къуэрылъхур къыхуэмыгъэсыжу щысу арат, сабий къомыр къыщилъэгъуам. ЗэрыгуфIэр къаримыгъащIэу, къоупщI:

- Фи мамэхэм яжефIа фыкъызэрыгувэнур?

Ар зигу къэкIыжар Къаплъэн и закъуэт:

- Дэ ди мамэ иджыпсту къыIухьэнурэ сишэжынущ, кхъыIэ, фи унэ уэрамым и цIэр къызжефIэ! - мэлъаIуэ псэлъапIэ ихуа щIалэ цIыкIур.

Къаплъэн ар жиIэн имыух щIыкIэ, и телефоныр къоуэри, я мамэ къопсэлъыкI. Сабийр абы иджы урысыбзэкIэ йопсалъэ, Дадэ Беслъэн зэрыщыукIытэр плъагъуу.

 Жэмал я деж Къаплъэн и анэр къыщыIухьам, еджакIуэ цIыкIухэм я ныбжьэгъур зэракъунум зыхуагъэзыракIэт. АрщхьэкIэ Нэзхьэ хьэщIэм IэплIэешэкIкIэ пежьэри, пщэфIапIэм здыщIишащ. АпщIондэху зи ныбэ из хъуа мыдрей гупыр Дадэ Беслъэн и гъусэу, кхъужьей хадэмкIэ кIуэцIрыкIырт.