Динэ цIыкIурэ Псыхъуэгуащэрэ

Динэ фIы дыдэу илъагъурт и къупщхьэгуащэр. ЦIэуэ фIищари Гуащэдинэт. Ар и гупэ щыхэлъым деж, жэщ псом пщыхьэпIэм хэту къепсалъэрт. Хьэлэмытырати, гуащэр куэдым щIэупщIэрт. Нэхъ хьэлэмытыжырати, сыткIэ къемыупщIами, езы цIыкIуми абы жэуап иритыжын хуей хъурт.

Апхуэдэурэ Динэ и Гуащэдинэр жьы къыIэщIэхъуащ.

Зэгуэрым нанэ жьыщIэу, дадэ Iуэр къигъэкъабзэу, Муратрэ Динэрэ пщIантIэр къыздапхъэнкIым, «къегъазэт а шкIащIэ нажэм, сипхъу цIыкIу!» - жиIащ дадэ.

ШкIащIэ щIэпхъуар къригъэзэну зэрыкIэлъыжэу лъэпэрапэри, Динэ джэлащ. КъызэплъэкIмэ, хэт уфIэщIрэ лъакъуэпэщIэдз къыхуэзыщIар? ПщIантIэкум кърина Гуащэдинэт.

- Зыкъысхуэбгъэгусэу аракъэ? – жеIэ Динэ, и нэпс къызэпижыхьауэ. – СщIащ зыкъызэрысхуэбгъэгусэнури! Сыт-тIэ сыбгъэщIэнур? Уэ усIыгъыу Равидэ и гуащэ нагъуэм хуэдэ къысхуащэхунукъым! – зи щхьэцыр сабэм иуа гуащэр къиIэтыжри, Динэ шкащIэр шкIэщым щIигъэхьэжащ.

- Умыгузавэ, си жыIэщIэ цIыкIу, Равидэ и гуащэм нэхърэ нэхъ нагъуэу икIи нэхъ дахэу къыпхуэсщэхунщ! – гу къылъитащ дадэ ипхъу гъэфIэным.

- «СыхыфIомыдзэ!» жиIэу къолъэIурэ, тIасэ, уи Гуащэдинэ? – погуфIыкI нани, бжэщхьэIум къытеувауэ.

- Нанэ! – жи Динэ. – Мурат дишыну пхъэнкIийхэм хуэдэу си Гуащэдини  псыIэрышэм ирихьэхыну?

- Ирихьэхынущ, тIу. – жиIащ нанэ. – Ауэ, уимыгугъэ жыжьэ ихьыну. ЩрихьэхкIэ, япэ зыхуэзэну псы архъуанэм деж щыщIигъэмбрууэнурэ, Псыхъуэгуащэу зыкъызэрихъуэкIынущ. Псыхъуэгуащэ къызэрыгуэкI хъууэ къэнэжыну ар сытми! Псыежэххэри, хышхуи, хы цIыкIуи зэпищIэфынущ. КъинэмыщIауэ, щIыгуми щызекIуэфынущи, лъэтэни хузэфIэкIынущ!..

ЕтIуанэ Iыхьэ

Жейм хилъэфа къудейт, Динэ и шхыIэн кIапэр иIэту Гуащэдинэ къыщыгъуэлъам.

- УэI, Гуащэдинэ! Сыту хъыджэбзышхуэ ухъуа?! Си Iэхэр къокIуэкIыжыххэркъым! Упсыфкъыми, атIэ?

- Къазхэр, псыджэдхэр, кърухэр псыф зэрымыхъум хуэдэу, сэри зэи псыф сыхъунукъым, Динэ, сы-Псыхъуэгуащэщи! – уэрэд жиIэ фIэкIа умыщIэну псалъэхэр дахащэу хеш Псыхъуэгуащэм.

- Зыкъысхуэбгъэгусэрэ иджыри-тIэ?

- Зыпхуэзгъэгусэмэ, хы щIагъхэм зыплъыхьакIуэ усшэну сыкъакIуэрэт?!

- Псы цIыкIу ежэхым сыхыхьэу зымыдэ нанэ псы щIагъым сехыу идэну? – къэуIэбжьащ Динэ.

- Сэ суригъусэу уэ псыф ухъунукъым! – мэдыхьэшх Псыхъуэгуащэр. – Плъэт уи щыгъын фIэдзапIэмкIэ!

Динэ гуфIэурэ къэтэджри, Псыхъуэгуащэм къыхуихьа бостей телъыджэр зыщитIэгъащи, вагъуэбэу зэщIоблэ. И Iэблэ цIыкIухэр игъэхъеихукIэ зэмыфэгъу защIэу хъуаскIэ цIу минхэр къыкIэролъэлъ. И лъакъуэхэм я пIэкIэ бдзэжьей кIэмажьэ къыпыуващи, езыри Псыхъуэгуащэ фIэкIа зэрыпщIэн щыIэкъым. АпхуэдизкIэ игу псым хуэпабгъэ хъуащи, кIуэаракъэ, зэрымыщIэкIэ тафэм къытехута бдзэжьейщ жыпIэнщ.

Динэрэ Псыхъуэгуащэрэ я Iэпэр зэрыубыдри, унэм щIэзэшыхьа къуалэбзум хуэдэу, щхьэгъубжэм къыдэлъэтахэщ. Апхуэдизу дахэу ахэр уэгу кIыфIым щыхуарзэти, жэщым къэзылъэтыхь зи хабзэ дзыгъуэнэфхэмрэ жьындухэмрэ къэтIысыжахэу зэи ямылъэгъуа «къуалэбзу» гъэщIэгъуэнхэм якIэлъыплъырт. ХъуаскIэу къакIэрылъэлъым нэр щыджылырти, вагъуитI зэуэ зэдиж фIэкIа зэщхь щыIэтэкъым.

… Уэгур гупсэхуу къызэхалъэтыхьа нэужь, псафэ къызэрыхьа дыщэ джэдым хуэдэу, тIури псы Iуфэм щетIысэхащ…

                                        Ещанэ Iыхьэ

Динэ сымэ къыщыхута хы лъащIэм къыщыкI къэкIыгъэхэм зыхагъэпщкIухьурэ гъуэрыгъуапщкIуэ щызэдэджэгурт.

- Си псэупIэщIэр уигу ирихьа-тIэ, Динэ? – тхьэмпэшхуэ щIагъым къыкIэщIэсыкIыжу къоупщI Псыхъуэгуащэр.

- Ауэ къызэрымыкIуэу! – насыпыфIэщ зэи хуэмыдэжу Динэ, мо вагъуэ цIыкIухэр зэрыплъагъу къудейр-щэ?! – доплъей ищхьэмкIэ.

- Ухуеймэ, дыгъэри уэзгъэлъагъунщ?!

- Жэщ кIыфIым дыгъэри?!

Арыххэу дыгъэр къыхэпсэри, хы щIагъыр нуру къэблащ.

- Унэ щхьэхуи уиIэщ! КхъыIэ, сыгъэлъагъу! – мэлъаIуэ Динэ цIыкIу.

Нэгузыужь къришэжьа и ныбжьэгъур «и унэ» ишэну игу илъатэкъым, ауэ сыт ищIэжынт, ежьахэщи, йосхэри йос, йосхэри йос.

- Сыту бгъуэнщIагъ кIыфIыщэ-тIэ дызэсылIар!

Псыхъуэгуащэм зыри  жиIэртэкъым.

- Сымаджэщщ! Сымаджэщ дыдэщ! Мо бдзэжьей цIыкIухэр сыт апхуэдизу хьэлъэу щIэбауэр? – къыхощтыкIыр Динэ цIыкIу.

- Нанэ и жьыщIыгъэпсым щыщ яIухуэри сымаджэ хъуахэщ, - жеIэ Псыхъуэгуащэм.

- Нанэ сэрэ псы цIыкIу ежэхырщ сыт щыгъуи ди жьыщIыгъэпсыр зыхэткIэр! – къэуIэбжьащ Динэ.

- Псы псори зэхолъэдэж, Динэ. Сэ схуэдэу зыми ищIэнукъым мыбыхэм лейуэ ялъысым и щхьэусыгъуэр.

- Мо хыкхъуэми сыт-тIэ и лажьэр?

- Дадэ Iуэм къриш куэншыбыр псым къыхимыкIутамэ, абыхэми лажьэ яIэнутэкъым, - толъэщIыхь Псыхъуэгуащэр хыкхъуэ сымаджэм есылIауэ.

- АтIэ, мы слъагъур адрей хыкхъуэхэм хуэдэу зэи дыхьэшхыжынукъэ? – гъын къудейт Динэ.

Псыхъуэгуащэм зыри щыжимыIэм, Динэ цIыкIу хуэмышэчыжу къыщиудащи, магъ, магъри магъ!

… Къыщылъэтащ абы и гупэ хэлъ нанэ. Дади и пIэ лъапэм къытехутащ. Мурати къэщтэнтэкъэ. Жейбащхъуэхэщи, къэхъуари ящIэрэ?

… Жэщ ныкъуэ хъуху Динэ цIыкIу илъэгъуа пщыхьэпIэ телъыджэр нэхущ кIыфI зэхэтырщ къэIуэтэжын щиухар. Дади, нани, Мурати абы и хъыбарым зэригъэплъыжынтэкъэ? Псыхъуэми псы цIыкIу ежэхми лейуэ ирахари къаригъэщIэжынтэкъэ? – ПIалъи къыхагъэкIакъым, - зэрылэжьэну Iэмэпсымэхэр къащтэри, нэхущым зэрыунагъуэу псыхъуэм дыхьащ.

ПЩЫХЬЭЩIЭ Сэлам.