Къэбэрдей-Балъкъэрым щыпсэухэр лэжьапIэ IэнатIэкIэ къызэгъэпэщыным хуэунэтIа къэрал политикэр гъэзэщIа зэрыхъум щытепсэлъыхьащ КъБР-м и Парламентым ЛэжьыгъэмкIэ, социальнэ политикэмрэ узыншагъэр хъумэнымкIэ и комитетым и зэIущIэ зыубгъуам.
Абы и лэжьыгъэм хэтащ КъБР-м и Парламентым и УнафэщIым и къуэдзэхэу Жанатаев Сэлимрэ Къардэн Муратрэ, КъБР-м и Парламентымрэ суд IэнатIэхэмрэ я деж КъБР-м и Iэтащхьэмрэ Правительствэмрэ я лIыкIуэу щыIэ ДыщэкI Мадинэ, КъБР-м лэжьыгъэмрэ социальнэ дэIэпыкъуныгъэмкIэ и министр Асанов Алим, комитетым хэтхэр, ЦIыхубэр лэжьыгъэкIэ къызэгъэпэщынымрэ социальнэу хъумэнымкIэ республикэ центрым и къудамэу щIыналъэхэм щыIэхэм я унафэщIхэр, КъБР-м и Парламентым щыIэ ЩIалэгъуалэ палатэм хэтхэр.
КъБР-м и Парламентым ЛэжьыгъэмкIэ, социальнэ политикэмрэ узыншагъэр хъумэнымкIэ и комитетым и унафэщI Къэжэр Хъусен зэIущIэр къыщызэIуихым къыхигъэщащ цIыхубэр лэжьыгъэкIэ къызэгъэпэщыныр экономикэм и нэхъ Iуэху гугъухэм ящыщу зэрыщытыр. Коронавирус узыфэ зызыубгъум кърикIуа дэкъузэныгъэ Iэмалхэм щытыкIэр нэхъри ирегъэкIакIуэ.
- Илъэс блэкIам еплъытмэ, лэжьапIэншэхэм я Iуэхур нэхъыфI хъуащ, абы къыдэкIуэу иджыри Iуэхугъуэ зыбжанэ зэфIэгъэкIыпхъэщ. Нобэ фыкъыхудоджэ а унэтIыныгъэм ехьэлIауэ къытпэщылъ къалэнхэр зэпкърытхыну, - къыхигъэщащ Къэжэр Хъусен.
КъБР-м Лэжьыгъэмрэ социальнэ дэIэпыкъуныгъэмкIэ и министерствэм иригъэкIуэкI Iуэхугъуэхэм теухуауэ доклад нэхъыщхьэм къеджа Асанов Алим къыхигъэщащ 2020 гъэм и мэлыжьыхьым и 1-м къыщыщIэдзауэ коронавирус узыфэм зызэриубгъум къыхэкIыу лэжьапIэншэу зезыгъэтхахэм я бжыгъэр псынщIэу нэхъыбэ зэрыхъуар.
Илъэсым и пэщIэдзэм ирихьэлIэу цIыхухэр лэжьыгъэкIэ къызэгъэпэщынымкIэ IэнатIэхэм зыщезыгъэтхахэм я бжыгъэр мин 74,2-р хъууэ щытащ. 2020 гъэм и пэщIэдзэм елъытауэ ар хуэдипщIкIэ хэхъуащ. Къэпсэлъам зэрыжиIамкIэ, дызэрыт илъэсым щытыкIэр зэпIэзэрыт хуэмурэ щохъуж.
2021 гъэм и мазэ 11-м къриубыдэу лэжьапIэ къалъыхъуэу лэжьыгъэкIэ къызэгъэпэщынымкIэ IэнатIэхэм къекIуэлIащ цIыху мин 34-м нэблагъэ – ар илъэс блэкIам нэхърэ процент 35-кIэ нэхъ мащIэщ. ЩIышылэ - щэкIуэгъуэ лъэхъэнэм лэжьапIэншэу къалъытащ цIыху мин 18,7-рэ. Ар 2020 гъэм и апхуэдэ дыдэ пIалъэм еплъытмэ, хуэдиплIкIэ нэхъ мащIэщ. Мы гъэм и щэкIуэгъуэм и кIэм ирихьэлIэу лэжьапIэншэу зрагъэтхащ цIыху мин 12-м щIигъум. Абы къызэригъэлъагъуэмкIэ, зы IэнатIэм цIыхуиплI поплъэ. Илъэс блэкIам а бжыгъэр 17-м нэблагъэу щытащ.
Асановыр къытеувыIащ «КъБР-м щыпсэухэр лэжьапIэкIэ къызэгъэпэщынымкIэ дэIэпыкъуэгъу хъун» къэрал программэм хыхьэу ягъэзащIэхэм. 2021 гъэм и щIышылэ - щэкIуэгъуэ мазэхэм цIыхухэр лэжьапIэкIэ къызэгъэпэщынымкIэ IэнатIэм лэжьыгъэ къахуигъуэтащ цIыху мини 4,5-м. Ар лэжьапIэ къэзылъыхъуэу закъыхуэзыгъэзахэм я процент 15,4-рэ мэхъу.
ЛэжьапIэ къэзылъыхъуэхэмрэ IуэхущIапIэхэмрэ зэрызэпащIэ Iэмал нэхъыщхьэу щыIэр вакансиехэм я ярмаркэхэмрэ щрагъаджэ IэнатIэхэмрэщ. 2021 гъэм и япэ мазэ 11-м цIыхухэр лэжьапIэкIэ къызэгъэпэщынымкIэ IэнатIэхэм апхуэдэ ярмаркэу 17 ирагъэкIуэкIащ. Абы хэтащ лэжьапIэншэ е лэжьапIэ къэзылъыхъуэ цIыху 300-м щIигъу.
«Демографие» лъэпкъ проектым хыхьэ «ЛэжьапIэ къэгъуэтынымкIэ цIыхухэм ядэIэпыкъун» къэрал проектым ипкъ иткIэ 2021 гъэм къыщыщIэдзауэ цIыху щхьэхуэхэм я щIэныгъэр щыхагъэхъуэн Iэмалхэр къыхуагъуэт. Апхуэдэхэщ, лэжьапIэ къэзылъыхъуэхэу IэнатIэм къекIуэлIахэр, илъэс 50-м щIигъуахэр, пенсэ кIуэгъуэм нэблэгъахэр, сабий кIэлъыплъу унэм щIэс цIыхубзхэр е лэжьыгъэ IуэхукIэ IэнатIэ хэхам емыпхауэ, ауэ лэжьыгъэм пэрыувэжыну хущIэкъухэу школым мыкIуа сабий зиIэхэр.
ЕджэнымкIэ тхыгъэхэр ирагъэхь «Работа в России» хъыбарегъащIэ-аналитикэ системэмкIэ. 2021 гъэм и дыгъэгъазэм ирихьэлIэу а IэмалымкIэ я щIэныгъэм хагъэхъуащ е нэгъуэщI IэнатIэм хуеджащ цIыху 542-рэ.
Министерствэм и лэжьыгъэр зыхуэунэтIа Iуэхугъуэхэм ящыщщ я узыншагъэм щыщIэныгъэ зиIэ цIыхухэм ядэлэжьэныр. Ахэр лэжьапIэкIэ къызэгъэпэщыныр мыхьэнэшхуэ зиIэщ. КъБР-м щыIэ Пенсэ фондым къызэритамкIэ, 2021 гъэм и накъыгъэм и 1-м ирихьэлIэу республикэм щопсэу лэжьэфыну Iэмал зиIэ ныкъуэдыкъуэ 30700-рэ, абыхэм ящыщу 6205-р IэнатIэ Iутщ. Мы илъэсым и щэкIуэгъуэм ирихьэлIэу хуэфэщэн лэжьапIэ къыхуагъуэтыну цIыхухэр лэжьыгъэкIэ къызэгъэпэщынымкIэ IэнатIэм зыкъыхуагъэзащ ныкъуэдыкъуэу 906-м, абыхэм ящыщу 863-р лэжьапIэншэу къалъытащ.
2021 гъэм нэгъуэщI щIыналъэм лэжьапIэ къыщыхуэгъуэтыным ехьэлIауэ цIыхуищэм нэблагъэм Iуэхутхьэбзэр къагъэсэбэпащ, нэгъабэ апхуэдэхэр зэрыхъуар 15-щ.
ЗэIущIэр зытеухуам нэхъ зэпкърыхауэ тепсэлъыхьащ Налшык къалэм, Прохладнэ, Iуащхьэмахуэ щIыналъэхэм щыIэ ЛэжьыгъэкIэ къызэгъэпэщынымрэ социальнэ дэIэпыкъуныгъэмкIэ республикэ центрым и къудамэхэм я унафэщIхэу Ерыжокъуэ Тимур, Иокерс Наталье, Мирзоев Замрат сымэ.
КъыдэкIуэу зэIущIэм хэтахэр къытеувыIащ республикэм щIэупщIэ нэхъ зыщиIэ IэщIагъэхэм, зи узыншагъэм щыщIэныгъэ иIэхэр лэжьапIэкIэ къызэгъэпэщынымкIэ щыIэ вакансиехэм, лэжьапIэ къалъыхъуэу цIыхухэр нэгъуэщI щIыналъэхэм щIэкIуэм, нэгъуэщI щытыкIэхэми.
Я Iуэху еплъыкIэхэмкIэ зэдэгуэша нэужь зэIущIэм и лэжьыгъэм хэтахэм чэнджэщ зыбжанэхэр зэхагъэуващ, ахэр зыхуэгъэза IэнатIэхэм папщIэ.