ТIыхъужь Алий и цIэр фIащащ

Ди республикэр къы­зэ­ры­зэрагъэпэщрэ илъэси 100 щрикъум, Урысейм ис лъэпкъ­хэм я щэнхабзэм и Iэужьым и илъэсым, РСФСР-м, КъБАССР-м я цIыхубэ артист ТIыхъужь Алий къызэралъхурэ илъэси 105-рэ щыхъум ирихьэлIэу, Нартан дэт Щэнхабзэ уардэунэм ТIыхъужь Алий и цIэр фIащащ.

 А Iуэху дахэм хэтащ Шэджэм щIыналъэ администрацэм и лIы­кIуэхэр, УФ-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, КъБР-м и цIыхубэ артист, композитор Хьэ­Iупэ ДжэбрэIил, ди щIыналъэм щыцIэрыIуэхэу КъБР-м и цIыхубэ артист Къуныжь Алимрэ республикэм щIыхь зиIэ и артист Думэн Мурадинрэ. Абы кърихьэлIат ТIыхъужьым и бынхэу  Эммэрэ Альбертрэ, артистым и творчествэр фIыуэ зылъагъу­хэмрэ и благъэ-Iыхьлыхэмрэ.
Шэджэм щIыналъэм и администрацэм и унафэщI Борсэ ­   Юрэ зэIущIэр къыщызэIуихым ТIыхъужьым Къэбэрдей-Балъкъэрым и мызакъуэу, Урысейм и щэнхабзэм хуищIа хэлъ­хьэ­ныгъэм и гугъу ищIащ.
- Лъэпкъ щэнхабзэм зи цIэр щы­пэрытхэм ящыщщ илъэс куэд­кIэ утыкур зыгъэбжьыфIа ТIыхъужь Алий. Абы и цIэр теат­рым пэIэщIэу псэухэми яцIыхурт. Алий театрми киноми роль гукъи­нэж куэд щигъэзэщIащ. Абы и зэ­фIэкI иным, гъащIэм ­куууэ зэрыхищIыкIым я фIыгъэкIэ ар Iэ­щIагъэм хэзэгъам къы­щымынэу, артист нэхъыф­I­хэм ящыщ зы ­хъуащ, къы­хуащI пщIэмрэ щIыхьымрэ къып­хуэ­мылъытэну инт. «ЦIыхур дунейм зэрытета илъэс бжыгъэр къэп­щIэну ухуеймэ, ар дунейм ехыжа иужькIэ зэ­ращIэж зэманыр къэбж», - жи­Iэрейт езы Алий. А псалъэхэм ятепщIыхьмэ, ди лъэпкъэгъу цIэ­рыIуэм гъащIэ кIыхь къигъэ­щIащ. Быдэу си фIэщ мэхъу ­Нартан дэт ЩэнхабзэмкIэ унэм ТIыхъужь Алий и цIэр пщIэрэ щIыхьрэ пылъу зэрызэрихьэнур, - жиIащ Борсэм.
УФ-м и цIыхубэ артист, теат­рымрэ киномрэ я актёр ТIыхъужь Алий (1917 - 1995 гъгъ.) театрыр зы­хилъхьэ щымыIэу фIыуэ илъагъурт.
ЗэфIэкI инкIэ Тхьэр зыхуэупса артист щэджащэм Луначарскэм и цIэр зезыхьэ театр институтыр (Москва къалэ) къиухыу къигъэзэжа иужь, Къэбэрдей къэ-рал драмэ театрым лэжьэн ­щы­щIи­дзащ. А IуэхущIапIэм и ­лъабжьэр зыгъэтIылъахэм, и зыу­жьы­ныгъэм хэлъхьэныгъэфI хуэ­­зыщIахэм ящыщщ ар. Къэ­бэрдей къэрал драмэ теат­рыр зыгъэбжьыфIа ТIыхъужьым и джэгукIэр, и утыку итыкIэр, къигъэ­щIа роль хьэлэмэтхэр цIыхубэм гу­къинэж ящыхъуащ. Артистым жиIэр уи фIэщ мыхъункIэ Iэмал имыIэу театр дунейм, спектак­лым ухишэрт. А и зэфIэкI лъагэ­хэращ абы и цIэр Къэ­бэрдей-­Балъкъэрым и щэнхабзэмрэ гъуа­зджэмрэ я тхыдэм дыщэ хьэрфхэмкIэ тхауэ къы­щIыхэнар. Алий и гъащIэр хуэгъэпсауэ ­щы­­тащ театр гъуазджэм гу къабзэрэ псэ хьэлэлкIэ хуэлэжьэным.
Иджыри къэнащ ТIыхъужь Алий щыджэгуа спектаклхэр, абы­хэм я фэеплъ сурэтхэр, и лэ­жьэгъухэм, и Iыхьлыхэм, зы­цIыхуу щытахэм я гукъэкIыжхэр. Ауанымрэ гушыIэмрэ я махуэм ирихьэлIэу илъэс къэс Налшык къыщызэрагъэпэщ ТIыхъужь Алий и цIэр зезыхьэ театр фес­тивалыр. Республикэ артистхэм къадэкIуэу, ­гъунэгъу щIыналъэхэм къикIа хьэ­щIэхэри абы зэрыхэтыр и щыхьэтщ артист цIэрыIуэм и цIэр лъэпкъ драмэ гъуазджэм и тхы-дэм къызэрыхэнам.
ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зе­зыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрыр зыгъэбжьыфIа артист цIэрыIуэ, гушыIэ жанрым къы­хуигъэщIа ТIыхъужь Алий къэ­зы­цIыхуу щытахэм я гум нобэми илъщ.