Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым иджыблагъэ ягу къыщагъэкIыжащ филологие щIэныгъэхэмкIэ доктор, профессор, Урысейм ит еджапIэ нэхъыщхьэхэм щылажьэ, Америкэм и щэнхабзэмрэ гъуазджэмрэ фIыуэ зылъагъухэм я Зэгухьэныгъэм хэт, Джордж Сорос и цIэр зезыхьэ саугъэтым и лауреат ЩоджэнцIыкIу Нинэ. Зи гъащIэри зи дунейри щIэныгъэм езыта, щIалэгъуалэм я зэхэщIыкIыр къэIэтыным, дунейпсо къэухь яIэу гъэсэным гуащIафIэу телэжьа бзылъхугъэ гъэщIэгъуэныр къытхэтыжамэ, мы махуэхэм илъэс 70 ирикъунут.
Ныбжь дахэр зыгъэмэхуэщIыну хунэмыса ЩоджэнцIыкIу Нинэ зыцIыхуу щытахэм ягу фIыкIэщ къызэрыкIыжыр. Абы нэIуасэ хуэхъуа дэтхэнэми хуэмыIуэтэщIыжу гукъэкIыж Iэмалыншэу иIэнущ, е и псэлъэкIэм теухуауэ, е цIыху щIыкIэм ехьэлIауэ, и Iуэху еплъыкIэм хуэгъэзауэ. «Ар ЩоджэнцIыкIу Нинэщи аращ» жаIэрт егъэджакIуэхэм, нэгъуэщIым деж щамылъагъу щытыкIэ гъэщIэгъуэн гуэр студентхэм абы далъэгъуамэ. Зи дуней Iыхьэр, зи махуэ къэсыр щIэщыгъуэкIэ игъэнщIу псэуа бзылъхугъэм апхуэдэ гукъэкIыж гуапэт КъБКъУ-м и библиотекэм и жэрдэмкIэ иджыблагъэ екIуэкIар. Абы кърихьэлIащ ЩоджэнцIыкIум къыдэлэжьахэр, и ныбжьэгъухэр, иригъэджахэр.
ЩоджэнцIыкIу Нинэ 1953 гъэм Налшык къалэм къыщалъхуащ. КъызыхэкIари унагъуэ къызэрыгуэкIкъым, атIэ псалъэмрэ гупсысэмрэ пщIэ щыхуащI, адыгэ жыIэкIэкIэ жыпIэмэ, еджарэ епщауэ зы унагъуэ зэпэщт. Нинэ и адэр, Iэдэм, усакIуэ цIэрыIуэт. И анэр Теунэхэ япхъут, тхакIуэ Теунэ Хьэчим и шыпхъут. И цIыкIущхьэм щегъэжьауэ Нинэ зыхэтар тхылъыр фIыуэ зылъагъу, ар зи гъащIэм гуэх имыIэу епха цIыхухэрщ, зэхихари бзэ къабзэрэ жыIэкIэ шэрыуэрэ къызыхэщ псэлъэкIэ къабзэрщ. Налшык къалэ дэт курыт еджапIэ №2-р хъарзынэу къиуха нэужь, ар КъБКъУ-м тхыдэмрэ филологиемкIэ и къудамэм щIэтIысхьэри, и цIыху щIыкIэмрэ и гупсысэкIэмрэ яхуэмыухыу фIы дыдэу щеджащ, ехъулIэныгъэкIи 1975 гъэм къиухащ. ЩоджэнцIыкIур аспирантурэм 1980 гъэм щIэтIысхьащ, и кандидат лэжьыгъэри имыгъэгувэу игъэхьэзырри пхигъэкIащ. 1996 гъэм доктор диссертацэр утыку кърихьащ. «XIX - XX лIэщIыгъуэхэм америкэ прозэм щыIэныгъэм и пэжыр къызэрыщыIуэта щIыкIэр» зи фIэщыгъэ лэжьыгъэшхуэм ЩоджэнцIыкIум къыщигъэлъэгъуащ гъащIэмрэ литературэмрэ я зэпыщIапIэр къэзыIуатэ псалъэ зэгъэпэщам зэхэщIыкIым зиужьынымкIэ мыхьэнэшхуэ зэриIэр, абы ижь жылагъуэ зэхэтыкIэм зэрыщIихур. Профессор цIэ лъапIэр ЩоджэнцIыкIу Нинэ 1986 гъэм къыхуагъэфэщауэ щытащ.
ЩоджэнцIыкIур КъБКъУ-м хамэ къэрал литературэмкIэ и кафедрэм илъэс 30-кIэ щылэжьащ. А далэм къриубыдэу зыми илъэгъуакъым ар цIыху щемыпсэлъылIа: е дэуэршэрырт, е дерс иритырт. Абы IуэхукIэ зыхуэзыгъэзауэ жэуапыншэ хъуа щыIэу къыщIэкIынкъым. Iуэхум хуиIэ бгъэдыхьэкIэм абы студентхэр малъхъэдисым хуэдэу къришалIэрт. ИпэжыпIэкIэ жыпIэмэ, Нинэ щылэжьа илъэсхэрщ студентхэм хамэ къэрал литературэмкIэ къэхутэныгъэ лэжьыгъэ куэд щащIар. ЩоджэнцIыкIум хузэфIэкIырт зы тхыгъэм ещIылIауэ лэжьыгъипщI и гъэсэнхэм яригъэгъэхьэзырын, ар къыдэлажьэхэм телъыджэлажьэ къащыхъуу студент щIэнIуатэхэм я утыкум кърихьэн. ФIыуэ къэзылъагъу и студентхэм я жэрдэмщ Нинэрэ и лэжьэгъу, профессор Смирновэ Натальерэ Мэлбахъуэ Тимборэ и цIэр зезыхьэ Лъэпкъ библиотекэм деж «Александрия» зи фIэщыгъэ тхылъаджэ клубыр къыщIызэрагъэпэщари.
Нобэ къытхэмытыж цIыхубз гуащIафIэм и хъыбар куэд къыщыIуащ зэIущIэм. Псоми ягу къэкIыжырт Нинэ и гумащIагъыр, гулъытэр, цIыхугъэр. Апхуэдэщ, псалъэм папщIэ, КъБР-м и журналист цIэрыIуэ Котляров Виктор гукъэкIыж пшыхьым къыщипсэлъари. «ФэрыщIыгъэ лъэпкъ хэмылъу жысIэфынущ, Нинэ зи псэр къабзэ цIыхуу дунейм зэрытетар. Сыт хуэдэ мыхъумыщIагъэми фIы гуэр къыхигъуатэрт, ар апхуэдэу щIэхъуа щIэщхъу хэлъу фIэкIа, бзаджагъэм къыхэкIынкIэ Iэмал имыIауэ игъэуву. Мы дызытет дунейм щхьэпрыплъу адэкIэ щыIэр зригъэщIэну хущIэкъу цIыхут ар. Дунейпсо литературэмрэ лъэпкъыбэ IуэрыIуатэмрэ зэщхьу къахэхуэ мотивхэр зэригъапщэурэ, лъабжьэм нэсауэ къыщилъытэм деж, и гупсысэр зыхуэкIуар яригъэгъэщIэгъуэну сабийм хуэдэу и ныбжьэгъухэм яжриIэрт. Псалъэ зэгъэпэщар гъащIэу къилъытэ къудей мыхъуу, а псалъэ зэгъэпэщам и купщIэм хэтут зэрыпсэур. Дыщызэдежи, еджапIэр къэдухыу щхьэж и гъуэгу дыщытехьэжи, къыхиха Iуэхум хуэпэжу, ар зэриIэтыным, цIыху нэхъыбэ и гукъыдэжым къызэрыришэлIэным хущIэкъуу псэуа Нинэщ ЩоджэнцIыкIу Iэдэм и пхъур», - жиIащ Котляров Виктор.
Псалъэ гуапэ куэд хужаIащ ЩоджэнцIыкIум КъБКъУ-м урысыбзэмрэ бзэщIэныгъэмкIэ и кафедрэм и унафэщI, профессор Башиевэ Светланэ, Кавказ Ищхъэрэм гъуазджэмкIэ и институтым гуманитар икIи жылагъуэ-экономикэ щIэныгъэхэмкIэ и кафедрэм и унафэщI ЩауэцIыкIу Людмилэ, КъБКъУ-м хамэ къэрал литературэмкIэ и кафедрэм и профессор Кучуковэ Зухра, Мэлбахъуэ Тимборэ и цIэр зезыхьэ Лъэпкъ библиотекэм и лэжьакIуэ Вэрокъуэ Майе, нэгъуэщIхэми.
«Нинэ и нэгум уиплъауэ гукъыдэж умыгъуэтынкIэ е гукIэ бгъэв гуныкъуэгъуэр пщхьэщымыкIынкIэ Iэмал иIэтэкъым. Сыт щыгъуи гуфIэрт, ауэ щыхъукIэ и гуфIэкIэми фэрыщIагъ лъэпкъ хэлътэкъым. КъодэIуэнут, къоущиенут, мыхъуну къыщыхъум щабэ дыдэу ублишынурэ, уэр-уэру укъыхуэкIуэжа фIэкIа умыщIэну нэхъыфI зэрыхъуным хуэдэу уи Iуэхум укъришэлIэжынут. Нинэ и цIыхугъэшхуэм къитIасэртэкъым цIыхум егиеныр е игъэмысэныр. Псоми щхьэусыгъуэ къахуигъуэтырти, дэтхэнэми фIыуэ щIэплъагъун хуей щэныр къыхигъэщырт. ГъэщIэгъуэнращи, и цIыхуфIагъыр дэтхэнэми тхурикъурт, губжь диIэми, игъэIэсэну, гулъытэ диIэми, къызэщIиIэтэну. Ныбжьэгъу пэжу ди япэ ита цIыху дахэр зэи тщыгъупщэнукъым», – жиIащ гукъэкIыж пшыхь дахэр езыгъэкIуэкIа Тенджыз Аллэ.
