Джэду

Къэмыгупсыса хъыбар

         Мы хъыбарыр къыщыхъуа жэщыр, пшагъуэм сыхэтым хуэдэу, ерагъыу сщIэж къудейуэ арщ. Си ныбжькIэ илъэсиплI сыхъуу къыщIэкIынт абы щыгъуэ. Ауэ си гумм къыщIинар си адэм деж къыщIыхьэ и ныбжьэгъухэм, гъунэгъухэм яхуиIуэтэжурэ иридыхьэшхыу зэрыщытарщ.

         Гъэмахуэт абы щыгъуэ. Си анэм пщыхьэщхьэм ищIа джэдлыбжьэр унагъуэм тхунэшхысатэкъыми, къыддэхуар пщэфIапIэм кIэрыт лъахъшым фIидзащ шыуан цIыкIум зэрилъу. Абы и щхьэтепIэр жэзым къыхэщIыкIат, и кур гъуанэу. Лыбжьэмэр къыщIихьа хъунщ, унагъуэр дыгъуэлъыжа нэужь, ди гъунэгъум я джэдур къекIуэкIщ, пщэфIапIэм хэлъ щхьэгъубжэ цIыкIумкIэ дэпкIри лъахъшым дэлъеящ. И щхьэр щхьэтепIэ гъуанэм ириIури лыбжьэр ишхащ. Ирикъуа хъунти, къехыжыну щыхуежьэм, и щхьэр инащ щхьэтепIэ гъуанэм. Сыт ищIэнт, къепкIыхыжри, гузэвэгъуэр къылъэIэсауэ, зэм зы плIэнэпэмкIэ, зэми адреймкIэ лъэуэрэ Iэуэлъауэшхуэ ищIу хуежьащ. А макъым дыкъигъэушащ сабийри балигъри, дэ дышынауэ дыгъырт. «Сыту пIэрэ къэхъуар?» жаIэри, си адэ-анэр къэтэджащ, нэху гуэр щIагъанэри пщэфIапIэ бжэIупэм Iухьащ. Си анэр япэ ищри бжэр Iуихащ. Плъэмэ зы хъурей гуэр елъагъу, и кум нитI къицIуукIыу. Езы джэдур фIыцIабзэти плъагъуртэкъым. Си адэр шынэщ, занщIэу пщэфIапIэбжэр хуищIыжри унэм щIэлъэдэжащ, «бисмиллахьи» жиIэурэ. Си анэми а псалъэ дыдэр жиIэурэ IукIуэтащ бжэр Iухауэ къигъанэри. Джэдур щIэжыжащ, щхьэтепIэр и щхьэм зэрыфIэлъу. ИтIанэщ ди анэм къыщыгурыIуар Iуэхур зытетыр.

         Ди лъапсэм къыбгъурытт КъардэнгъущI Зырамыку и унэр. Ар щэбэт къэсыхукIэ къэкIуэжырт къуажэм. Хъыбар, уэрэдыжь куэд зыщIэ ди Зырамыку а жэщ дыдэм иригъэблэгъат Къуныжь ХьэкIашэ - я лъэпкъым хьэгъуэлIыгъуэ яIэу, и хьэщIэхэм ябгъэдигъэсыну. Зырамыку и шынэхъыжь Мухьэмэдрэ ХьэкIашэрэ зэныбжьэгъут. Къалэм къикIыжу Зырамыку къыдыхьэжамэ, ХьэкIашэ кърагъэблагъэурэ уэрэд зэдыжаIэу зэрыщытар фIы дыдэу сощIэж.

         Апхуэдэу ехутылIэри, а жэщым  Зырамыку къэкIуэжат и унэм. Джэдур абы я пщIантIэм дэлъэдауэ къижыхьырт. Зырамыку куэбжэр Iуихыу ар щилъагъум, шынэри занщIэу къридзылIэжащ. ПщIантIэм дыхьэжын дзыхь имыщIу, и шынэхъыжьым я деж кIуэри абы нэху къыщекIат.

         ЕтIуанэ пщIэдджыжьым Зырамыку, и къуэшыр щIыгъуу, къекIуэкIащ ди дежкIэ. ИкIи «жэщ кIуам мыпхуэдэ телъыджэ срихьэлIащ, езыр мазэм пэлыдрэ и нитIыр къицIуукIыу. Уэлей, пэжым ухуеймэ, игъащIэм зэ сышынамэ, иджы етуанэм» щыжиIэм, ди анэр дыхьэшхащ. «Ей, сыту фышынэкъэрабгъэ зэкъуэшхэр, апхуэдизу фызыгъэщтар фи лъапсэм ис джэду фIыцIэращ», - жиIащ. ИкIи абы лей къызэрытехьар, и щхьэр щхьэтепIэм зэринар яхуиIуэтэжащ.

         Тхьэмахуэ дэкIауэ джэду тхьэмыщкIэр къагъуэтыжащ, ди гъунэгъум я хадэм лIауэ илъу.

КЪАРДЭНГЪУЩI Тосэ.

Псыгуэнсу къуажэ.