Дызэрыт илъэсыр къэтщтэнщи, жэпуэгъуэм и 8-р Мэкъумэш IэнатIэмрэ ерыскъыпхъэм елэжь промышленностымрэ я лэжьакIуэхэм я махуэщ. Ар, Урысей Федерацэм и Президентым и УнафэкIэ 1999 гъэм къыщыщIэдзауэ ди къэралым и щIыналъэ псоми щагъэлъапIэ.
Мы махуэм зэришэлIахэр нэхъыбэу зытепсэлъыхьыр къуажэдэсхэр IэнатIэкIэ къызэгъэпэща зэрыхъурщ, я псэукIэр егъэфIэкIуэнымкIэ хэкIыпIэщIэу щыIэхэрщ.
Ди къэралым и щIыпIэ куэдым губгъуэ лэжьыгъэхэр и кIэм щынагъэблэгъащ. Ауэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым дунейм и щытыкIэр нэхъ зэгъыу къызэрыщекIуэкIам къыхэкIыу, илъэс псом кърикIуар щызэхалъхьэж пIалъэр иджыри къэсакъым.
АрщхьэкIэ, КъБР-м и гъавэгъэкIхэм, Iэщыхъуэхэм, мэкъумэш-промышленнэ комплексым и адрей IэнатIэхэм пэрытхэм яхузэфIэкIахэм пэублэу дариплъэжмэ, дызэрыгушхуэн лэжьыгъэфI къызэрахьэлIари нэрылъагъущ. Хозяйствэ лIэужьыгъуэ псоми къэкIыгъэ пасэмрэ хьэцэпэцэмрэ кIэрыхуншэу щызэщIакъуэжащ, кърахьэлIэжар хъумапIэхэм щIагъэзэгъащ. Абы къыдэкIуэу, дунейм и щытыкIэм кърагъэтIасэу, республикэм и губгъуэхэм етIуанэ хэгъуэми щыпащэнущ.
2013-2025 гъэхэм тещIыхьа Къэрал программэр, мэкъумэш IэнатIэм зегъэужьыным, ерыскъыпхъэхэм я щэн-къэщэхуныр зэкIэлъыгъэкIуэным хуэгъэпсар зэгъэхъулIэным Къэбэрдей-Балъкъэрым и мэкъумэшыщIэхэри яужь зэритым шэч хэлъкъым. Къыдэгъэхуэным, IэнатIэхэр егъэфIэкIуэным тещIыхьа иджырей технологиехэр къэгъэсэбэпыным, зи къэбзагъэкIэ адрейхэм ейм къыкIэрымыху ерыскъыпхъэхэр гъэхьэзырыным, лIэужьыгъуэщIэу къыхащIыкIхэр нэхъыбэ щIыным, щэхуакIуэхэр къыдэхьэхыным Iуэхум пэрыт псори зэдогугъу, жытIэми дыщыуэну къыщIэкIынукъым. Ауэ щыхъукIи, республикэм и мэкъумэш IэнатIэм хузэхалъхьа инвестицэ проектхэр зыхуэгъэпсар пхъэщхьэмыщхьэ, хадэхэкI хъумапIэхэр нэхъыбэж щIынырщ, жэм гъэшыфIэхэр зехьэнырщ, нэгъуэщI абы хуэдэхэрщ.
Къэбэрдей-Балъкъэрым пхъэщхьэмыщхьэмрэ хадэхэкIхэмрэ гъэкIынымкIэ и зэфIэкIыр дызыгъэгуфIэщ. Абы и щапхъэщ республикэм гектар мин 22-м щIигъум илъэс куэдкIэ къызыпыкIэну жыгхэм зэрызыщрагъэубгъуари, абыхэм я зэхуэдитIым нэхърэ нэхъыбэр псынщIэу зызыужь лъэпкъыгъуэу зэрыщытри. Ди гъавэгъэкIхэми мы гъэми къагъэлъэгъуащ зыбгъэдэт IэнатIэм и мыхьэнэр нэгъэсауэ зэрызыхащIэр, лэжьыгъэм къыпэкIуэну зыщыгугъымкIэ жэуаптакIуэ нэсу зэрыщытыр. АбыкIэ щыхьэтщ хьэцэпэцэу къагъэкIар кIэрыхуншэу зэрыIуахыжри.
КъБР-м и Iэтащхьэмрэ и Правительствэмрэ я пресс-IуэхущIапIэм хъыбар зэрызэбгригъэхамкIэ, республикэм и мэкъумэш хозяйствэм адэкIи зегъэужьыным, гъэ дызэрытым и закъуэ къэтщтэнщи, къэралым и дэIэпыкъуныгъэу сом меларди 3,4-м щIигъу хуаутIыпщащ. Ахъшэр ирахьэлIэ псы щIэгъэлъадэм зыщегъэубгъуным, кIэртIофыр, нэгъуэщI абы хуэдэ хадэхэкIхэр, хьэцэпэцэр нэхъыбэу къыщехьэлIэжыным, мэкъумэшыщIэхэм зэрадэIыпыкъу Iэмалхэм зыщегъэужьыным, къуажэ гъащIэр нэхъ зэгъ щыщIыным хуэгъэза IэнатIэхэм.
Республикэм мэкъумэш хозяйствэмкIэ и министр Сыжажэ Хьэсэн Стратегием тещIыхьа зыужьыныгъэмрэ лъэпкъ проектхэмкIэ советым и зэIущIэм иджыблагъэ зэрыщыжиIам тетщIыхьмэ, 2023 гъэм республикэм и губгъуэхэмрэ хадэхэмрэ, псори зэхэту, сом мелард 22-м щIигъу зи уасэ продукцэ къыщрахьэлIэжащ. Ар проценти 5,6-кIэ нэхъыбэщ нэгъабэ илъэсым и апхуэдэ зэманым яхузэфIэкIам нэхърэ.
Апхуэдэу, мы гъэм ди республикэм псы зыщIагъэлъадэ и щIыхэм гектар мини 5,7-рэ щыхэхъуащ. Иджырей гъавэ-пхъэщхьэмыщхьэ хъумапIэу диIэхэм, псори зэхэту, тонн 273-м щIигъу щIэзэгъэнущ. Абыхэм, куэд дэмыкIыу иджыри къахэхъуэнущ тонн 31-рэ зыщIэхуэн хъумапIэу 10. Шэджэм къалэ къыщызэIуахащ хуабэщ комплексыщIэрэ жэщ-махуэм къриубыдэу тонн 240-м нэблагъэм щелэжьыжыфын консерв заводрэ.
КъризэщIэткъуэжу къыхэдгъэщынщи, Къэбэрдей-Балъкъэрым гулъытэ хэха щыхуащI пхъэщхьэмыщхьэрэ хадэхэкIыу, гъэшрэ лыуэ къыщалэжьым щыхэгъэхъуэным, IэнатIэхэр щегъэфIэкIуэным, я лIэужьыгъуэхэм зыщегъэубгъуным, ахэр я лъабжьэу, зи фIагъкIэ адрейхэм къакIэрымыху ерыскъыпхъэхэр щыгъэхьэзырыным, щэхуакIуэхэр къыдэхьэхыным, нэгъуэщI абы хуэдэ унэтIыныгъэхэми.
