Iуэтэж
- ИлъэсыщIэм ирихьэлIэу унагъуэм исхэм тыгъэ зыхуащI хабзэщ, -жысIэри, си адэ-анэм сеплъащ. – Iэмал зэриIэкIэ нэхъ лъапIэу, зэптыр зыхуейну гуэру щытыпхъэщ ар.
- Ара? – игъэщIэгъуащ си анэм. – А жыхуэпIэм сэ сыщыгъуазэтэкъым… - жиIэри си адэм хуеплъэкIащ, жиIар абы къыдиIыгъыну щыгугъыу.
Ауэ ди адэм жиIар нэгъуэщIщ.
- ЩIалэм жиIэр пэжщ. Плъагъуркъэ ар балигъ зэрыхъуа!
Сэ сыарэзыпсу ди анэм сеплъащ, абы ирихьэлIэуи мащIэу си щхьэр къэсIэтащ, адэм и псалъэхэм сигу зэрыхигъэхъуар сымыбзыщIу.
Адэм и псалъэхэм пищащ:
- Аращи, уэрэ сэрэ ИлъэсыщIэ саугъэт бэлыхь къыдатынущи, зыгъэхьэзыр.
- Пэжуи? – къэгуфIащ ар бзылъхугъэ хьэлу.
- Шэч хэмылъу! Ди щIалэм жиIам тепщIыхьмэ, ди пхъэ къикIащ, - си адэм и фIэщт.
Сэ абдеж жысIэну сыхьэзырт саугъэтхэр зратын хуейр зэрысэрар, ауэ зызущэхужащ. Апхуэдизу зи фIэщ сыхъуа си Iыхьлыхэр згъэщIэхъуну сыхуейтэкъым, згъэщIэхъуи хъунутэкъым.
ИлъэсыщIэр къэсыным иIэжыр махуипщIщ, сэ си жыпым сомрэ кIэпIейкIэ бжыгъэрэ фIэкIа илъкъым. МащIэщ…
Iуэхукъым, зыгуэр къэзгупсысынщ. Ахъшэр къыздисхынум итIанэ сегупсысынщ, иджыпсту нэхъыщхьэр си адэ-анэр нэхъыбэу зыщыгуфIыкIыну саугъэтыр къэщIэнырщ.
- Сыт ди анэм естынур? – сызэупщIыжащ сэ.
ИкIи, си щхьэ къэзмыгъэпцIэжу, жэуап зэстыжащ:
- СщIэркъым!
Адэм ехьэлIауи жэуапыр арат.
СыбыныфIкъым сэ! А гупсысэм си гущIэр дыдж къищIащ. ИтIанэ сэ сегупсысащ сызэрыхъу илъэсипщIым къриубыдэу си адэ-анэм зэи саугъэт зэрахуэзмыщIам. Хьэуэ, дэ сабий садым тхылъымпIэм къыхэщIыкIа тыгъэ гуэрхэр щыдагъэщIат, ауэ ахэр сыт иIыс абыхэм сэ къысхуащIам елъытауэ?!
Сэ куэдрэ сыгупсыса иужь, си анэм сыбгъэдыхьэри:
- Си анэ дыщэ, сыт ди адэр нэхъыбэ дыдэу зыщIэхъуэпсыр? – жысIэри сеупщIащ.
- Уэ цIыкIур дапщэщи утхуэузыншэну! – жиIа иужь, егупсысри, мыр къыпищащ: - Абы нэмыщI насыпыфIэ дыдэ ухъуну!
- Хьэуэ, аракъым жыхуэсIэр. Абы нэхърэ нэхъыфIщ ди адэм Уае Дадэм къыхуихьыну зыщIэхъуэпсыр къызжеIи.
Ар мащIэу хэгупсысыхьащ.
- ПщIэрэ, абы зэрытхэ къалэмыр иухауэ жиIэу зэхэсхащ.
АдэкIэ сэ ди адэм деж сыкIуащ. Ари мащIэу гупсысэри, мамэ фIыуэ илъагъу дыхухэр зэриухар къызжиIащ. ЕтIуанэ махуэм, школ нэужьым, сэ тыкуэнхэр къызэхэскIухьащ. Гукъыдэж лъэпкъ симыIэу сыкъэкIуэжащ. Пэжщ, сызыхуейхэр псори къэзгъуэтат, ауэ къалэмыр сом плIыщIрэ тхурэ, дыхур сом тхущIрэ тхурэ я уасэт! Дэнэт сэ апхуэдэ ахъшэшхуэ къыздисхынур? Махуэ псом а зы упщIэращ си щхьэм щыкIэрэхъуар.
Зыгуэр щIэн хуейт, ауэ сыт сщIэнур?
Жэщым ди джэдуужьыр къызэпсалъэу сепщIыхьащ, абы и пащIэхэр иIуантIэу хьэку дакъэм тест:
- Ухуеймэ, сэ ахъшэ щIыхуэ уэстынщ? – жиIэу.
Сэри ар си фIэщ хъуауэ сыкъэушащ. ХэкIыпIэ сиIэт. Сэ заул хъуауэ джэду теплъэ зиIэ ахъшэ зэхуэхьэсыпIэ (копилкэ) сиIэт. Сурэттех сехъуапсэрти, ахъшэу къысIэрыхьэр абы ислъхьэрт. Ауэ сурэттехыр сомищэрэ плIыщIрэ и уасэт. Сэ а ахъшэр зэхуэсхьэсыным иджыри Iэджэ иIэжт. Иджы а си хъуэпсапIэр IукIуэтри, адэ-анэр ипэ къищати, икIуэтыпIэ щыIэжтэкъым.
Газет сыубгъури, си нитIым нэпсыр щIэзу си мылъкур зыхъумэ джэдуужьыр къесхьэжьащ. ЛъэныкъуэкIэ си щхьэр згъазэщ, си нэр суфIыцIри, уадэкIэ сеуащ. Къутакъым. ЕтIуанэу сеуэри, щыкъуейуэ зэпкърыщэщащ. Абдеж схуэмышыIэу сыгъащ.
ИтIанэ ахъшэр зыхэсщыпыкIри, сыбжащ. Сом бгъущIрэ тIум кIэпIейкIэ бжыгъэ щIигъут. Абы къыкIэлъыкIуэ махуитIым сэ тыкуэным щэхуакIуэ сагъэкIуэну сылъаIуэ зэпыту сыдэтащ. Пэжым ухуеймэ, фошыгъу къыщысщэхум, пцIы супсащ, тыкуэнтесым нэхъыбэ къызитыжын хуейуэ жысIэри…
А пщыхьэщхьэм си анэ дэлъхур къакIуэри щысащ, щIэмыкIыж щIыкIэ и жыпым сомитху кърихри:
- ИIэ, уи джэдур къэхьи изгъадзэ! – жиIащ.
- Джэдур сиIэжкъым! – жысIащ сэ сымыарэзыуэ.
- Дауэ узэримыIэжыр? – егъэщIагъуэ ди анэм. – Зымахуэщ щыслъэгъуар!
- Скъутащ!
- Ахъшэр-щэ?
- ЗгъэкIуэдащ.
- СыткIэ?
- БжесIэнукъым!
Анэ дэлъхур къэгузавэри, пэшым сыщIишащ.
- УаукIыну? – къызоупщI ар пщIантIэм дыкъыдыхьа иужь.
- СщIэркъым. СамыукIамэ нэхъыфIт…
- Сыт ахъшэр зытебгъэкIуэдар?
Арати, псори жесIэжащ.
- Дапщэ пхуримыкъур?- жиIэри си щхьэм Iэ къыдилъащ.
- Уэ къызэптари хэтмэ, ирокъу!
- Апхуэдэу щыхъукIэ, тыкуэным кIуэи, мурад пщIар къэщэхуи, уэри IэфIыкIэ гуэр къащтэ! - жиIэри аргуэру сомипщI къысхуишиящ.
- НакIуэ, зэгъусэу дыкIуэнщ, - си псэр зэуэ къыхыхьэжат.
Ауэ абы щхьэусыгъуэ гуэрхэр ищIри, нэкIуакъым. IэфIыкIэхэр сIыгъыу унэм сыкъыщIыхьэжа иужь, си адэ-анэм зыри къызжаIакъым, езыхэм я IэфIыкIэ Iыхьэри сагъэшхащ. ГъэщIэгъуэнракъэ, джэдур зэрыскъутам щхьэкIэ абы щыгъуи иужькIи къызэшхыдакъым. Си саугъэтхэр къэсщэхуагъэххэти, згъэпщкIуащ. ИлъэсыщIэ жэщым къызэкъуэсхри, згъэгуфIащ. Зыуэ гуапэщи зыгуэр бгъэгуфIэну!..
Пщэдджыжьым, псом япэ сыкъэушрэ, псей лъабжьэм сыщIэплъэмэ, абы щIэтт скъута джэдур, зыгуэрым егугъуу зэкIэригъэпщIэжауэ. ЯпэщIыкIэ сыгуфIами, итIанэ си жагъуэ хъужащ, «ара тыгъэу сиIэнур?» - жысIэри. Сэ сыщыст ерагъыу си нэпсыр зэтесIыгъэу. Сэ мурад сщIат си жагъуэ хъуар адэ-анэм къезмыгъащIэу я саугъэтым сыщыгуфIыкIыу фIыщIэ яхуэсщIыну.
ИтIанэ, сеплъыпэмэ, зы плIимэ гуэрым тетщ джэдур. Дауэ хъунт?!
Джэдур зытет ашык плIимэм зыгуэр илъщ, икIи сэ сощIэ, фIыуэ сощIэ абы къыщызгъуэтынур!
Интернетым къитхащ.
