Хьэрып къэралым си адэм сызэрыщыхуэзар

(Хъыбар)

Гъатхэт. Удзыпэхэм яфIэлъ уэсэпсыр ихыну дыгъэр иджыри хунэсатэкъым, Iэщыр хъупIэм щыдэсхуам. Гъатхэм и дахагъымрэ и IэфIагъымрэ защызмыгъэнщIу махуэ псом Iэщым сахэту губгъуэр куэдрэ къызэхэзжыхьа нэужь, сеша-селIауэ, пщыхьэщхьэм нэхъ пасэу сыгъуэлъыжащ.
Куэд дэкIа, мащIэ дэкIа, си дамэ гъур цIыкIухэм гъуэрыгъуэу зыгуэр къытоIэбэ, тIэкIу докIри сигъэсысу щIедзэ. «Тэдж, хуэмыху, тэдж, сэ сыкъэкIуэжащ… Тэдж, си щIалэ цIыкIу», - зэхызох си адэм и макъыр. Сэ, зи нэр къэмыпщIа хьэпшырым хуэдэу, пIэм сыхэлъщ, си напIэр къысхуэмыIэту. МащIэрэ къызэджа, мащIэрэ си щхьэфэм и Iэ пхъашэр къыдилъа, сыкъыщыхуэмытэджым, шхыIэныр стрихри, IэплIэкIэ щIыбым сыкъыщIихащ.
Гъатхэ жэщ щIыIэтыIэр къызэрызжьэхэуэу си напIэр къызэтесхащ… АрщхьэкIэ зыри си гъунэгъуу щыттэкъым. ПщIыхьэпIэм сыхэту арат. Сурэт къудейкIи игъащIэм сымылъэгъуа си адэм и ныбжьыр си пащхьэм итт, и макъыр иджыри си тхьэкIумэм икIатэкъым.
Абы иужькIэ сыжеижыфакъым, гупсысэ гуэрхэм сыхыхьэжри, си гур Iэджэми жащ. «Уи адэр пщIэжрэ уэ, си щIалэ», жиIэу ди гъунэгъу лIыжь гуэр къызэрызэупщIу щытар си нэгу къыщIыхьэжащ. ЗэрызмыщIэжыр жесIэ фIэкIа, абы къыфIэзгъэкIыртэкъым.
Ауэрэ си зэхэщIыкIыр нэхъ ин хъури, къэсщIащ си адэр хъыбарыншэу зауэм хэкIуэдахэм зэрыхабжэр. Ар хьэкъыу спхыкIауэ сыпсэурт.
Къуажэ школыр къэзухри, куэд дэмыкIыу еджапIэ нэхъыщхьэ сыщIэтIысхьащ. Абы сыщыщIэсым щыгъуэ си ныбжьэгъуа Хьэчим мызэ-мытIэу къызиIуэкIауэ щытащ лIы гуэрхэр къакIуэуэрэ абы сэр щхьэкIэ къызэреупщIар. АрщхьэкIэ сэ зыми сызэрыхумейр Хьэчим абыхэм хьэкъ ящищIат. Сытми, зэман дэкIауэ, еджапIэри къэзухауэ, Хьэчимхэ я деж сыкIуауэ, зы лIы мыцIыху гуэрым къызжиIэпащ:
- Уи адэр хьэрыпым я деж щопсэу, Хьэмид, - жери.
Сэ ар си фIэщ хъун дэнэ къэна, «лIыжьым ауан сыкъещI» жысIэри, си жагъуэ хъуауэ Хьэчимхэ я деж сыкъыщIэкIыжащ. Ауэ си анэм зыри жесIакъым. Зэзэмызэ си закъуэ сыкъыщынэхэм деж пщIыхьым хэту слъагъуа си адэр си гум къэкIырти, нэщхъей сыхъурт. Ауэ зыми зыкъезгъащIэртэкъым.
Зэман докIри, зэхызох турист гуп хьэрып къэралхэм ягъакIуэу. Абыхэм захызогъатхэри (сэ зесхьэр си анэм и унэцIэрт), мыгувэу дожьэ. Япэу Щамым докIуэ. Сэ ди лъэпкъэгъу сахуэзэху сыщIоупщIэ, ди къуажэгъу щыIэмэ. Коммунистхэм я хьэмтетыгъуэ зэманырати, зыгуэр къыбдалъэгъуамэ, уи Iуэхум кIэ иIэт. Сэ си гъусэт си ныбжьэгъу Мухьэмэд. Ар ди гупым и унафэр зыIэщIэлъхэм ящыщт. Абы и щыпэкIуэтэкъым хьэрып къэралхэм. ФIыуи къыщацIыхурт. Щамым дынэсри, етIуанэ махуэм Мухьэмэд ипэIуэкIэ цIыхугъэ къыхуэхъуауэ щыта Мыхьмуд Иорданием къикIри, лъагъунлъагъу Щамым къэкIуащ. Сэлам зэтхри, дызэрыцIыхуащ. Куэд дэмыкIыу Мыхьмуд дигъэхьэщIэну дригъэблэгъащ. Сэ зысплъыхьу шхапIэм сыздыщIэсым, сигу къокIыж пщIыхьэпIэм хэту слъэгъуа си адэр, сигу къызогъэкIыж абы и теплъэри, ещхь гуэрхэр нэкIэ къызолъыхъуэ. Мыхьмуд гу къыслъетэри: 
- Щхьэ ухэплъэрэ, Хьэмид? - жери къызоупщI.
 - СытегупсысыкIащ, - жызоIэри, си щхьэр къызоIэтыж. АдэкIэ жысIэнум сынимыгъэсу, Мухьэмэд кърегъажьэ:
- Мы Хьэмид и адэр мыбы щыпсэууэ къыжраIащи, абы егупсысу къыщIэкIынщ…
Абдеж щым дохъу, сэри си щхьэр щесхьэхым, Мухьэмэд, си жагъуэ къищIауэ къыщыхъужа, тхьэм ещIэ, зыкъысхуегъазэри мыр жеIэ: - Мыхьмуд уэчыл цIэрыIуэщ, адыгэм щхьэкIэ зигъэлIэнущ, сэбэп къыпхуэмыхъумэ…
АдэкIэ Мухьэмэд жиIэнум нимыгъэсу, Мыхьмуд къызэупщIащ:
- Дэнэ щIыпIэ уи адэр здэщыIэр? – жери. 
- Уэлэхьи, сымыщIэ, мыр дыдэм щIэсми къысхуэмыцIыхуну, игъащIэм и нэкIу слъэгъуакъым, ауэ Хьэмус къалэм щыпсэууэ жаIэу зэхэсхащ.
Мыхьмуд тэджри, Хьэмус къалэм я хасэм и тхьэмадэм деж екIэпсэуащ, арщхьэкIэ унэм щигъуэтакъым. Телефоным и номерыр сэ къызитри:
- Пщэдджыжь, нэху здэщым, си машинэмкIэ фысшэнщ, Мухьэмэд, - жери ди Iэнэм къэтIысыжащ.

КъыкIэлъыкIуэнущ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Иуан Владимир.
Поделиться:

Читать также:

25.03.2024 - 15:30 Си жэнэт
21.03.2024 - 11:30 Ахъмэт и фо изщ