И теплъэр - гуакIуэу, и кIуэцIыр - дзыхьщIыгъуэджэу

Германием и къалащхьэ Берлин мэжджыт зыфIэзыщыжа унэ гъэщIэгъуэн дэтщ. «Ибн Рушд – Гёте» цIэм уигу къигъэкIын хуейр ар къызэзыгъэпэщам къуэкIыпIэми къухьэпIэми я щэнхабзэр къабыл зэрищIырщ. ИтIани, муслъымэн дунейр къызэщIигъэхъеящ мэрем махуэхэм я зым ирихьэлIэу, абы и IуплъапIэм «адрейхэм емыщхь дуней тетыкIэ зиIэхэм» яIэт нып зэмыфэгъур къызэрыфIадзар.
«ФIыуэ узэрылъагъуныр – хьэлэлщ» псалъэхэр я IуплъапIэм тету, къызэрызэIуахрэ илъэситху фIэкIа мыхъуа мэжджытым апхуэдэ щIыкIэу и «тэмакъкIыхьагъыр» къигъэнэIуащ. Ныпыр къыфIадзэн хуей щIэхъуа щхьэусыгъуэр сыт жыпIэмэ, мэжджыткIэ узэджэнуи зыхуэмыфащэ мы унэм къекIуалIэхэм «адрейхэм емыщхьхэм я мазэм» зэрыщIидзар ягъэлъапIэу арат. Абы щызэхуэсхэр апхуэдэ щIыкIэкIэ пежьэрт Германием бадзэуэгъуэм и 16 - 17-хэм щекIуэкIыну «щхъуэкIэплъыкIэхэм» я махуэшхуэм.
Дэнэ къыздикIар мы мэжджыт напэтехыр? 2017 гъэм ар къызэIуихащ Тыркум къиIэпхъукIа курд бзылъхъугъэ Атеш Сейран. ЦIыхубзым теухуауэ къытхуэщIар ар I963 гъэм Истамбыл къызэрыщалъхуамрэ илъэс I8 щрикъум, къэзылъхуахэм «я адэ-анэ хуитыныгъэр» хабзэкIэ зэращхьэщихамрэщ.
Атеш Сейран Iимаму зыщигъэувыжа жэмыхьэтым хэтхэм загъэщIагъуэ муслъымэн диным и захуи и пхэнжи зезыхьэхэр ягу зэрытрагъахуэфымкIэ. Дауи, мэжджыт щIыщыIэжыр цIыхур щыуэу, щIегъуэжу къызэригъэщIарщ. Ауэ захуэри къуаншэри зыщ, упхэнжми, бдыдоIыгъ жыпIэу, цIыхур бгъэщхьэрыуэнымрэ, абы и къарууншагъым и хьэтыр плъагъунымрэ зыщIыпIэ деж щызэхэкIын хуэмейуэ пIэрэ?
Ислъамым и тхыдэм куэдрэ ущрохьэлIэ мылъку зыбгъэдэлъ бзылъхугъэхэм мэжджыт ирагъэухуэу. Ауэ Атеш Сейран къызэIуихар мэжджыткъым, муслъымэн диныр зэрызэIищIын IуэхущIапIэщ. «ЦIыхубзымрэ цIыхухъумрэ Алыхьым зэхуэдэу къигъэщIащ» жаIэри, мыбы цIыхубзым и щIыбагъым цIыхухъухэр дэту нэмэз щащIыныр къыщрагъэзэгъ. ЩIэхъумапхъэмрэ къыщIэгъэщыпхъэмрэ елIалIэуи щыткъым, нэмэзым зыщыхуагъэхьэзыркIэ. АдэкIэ, зэрыгурыIуэгъуэщи, ислъамыр зэманым дригъэкIун къалэныр зыхуэзыгъэувыжам КъурIэным итыр езым нэхъыфIу къызэрыгурыIуэр ди фIэщ ищIыну хуожьэ. УпщIэ къоув: узыхуейм фIэкIа умыщIэнумэ, сыт ар щыпщIэ щIыпIэм - мэжджыт, зепхьэм - «ислъам дин» фIумыщу щIэмыхъунур? Жэуапыр, дауи, фIыуэ зыхуимыгъэхьэзыру, тезыгъэгушхуэрэ къыщхьэщыжыпхъэрэ имыIэу цIыхубзыр апхуэдэпс зэрыхэмыхьарщ.
Зы дини щыIэкъым гуэныхьым хущIегъуэжа цIыхум и хьэтыр имылъагъуу, «тобэ» псалъэр щIыщыIэжри арагъэнщ. Ауэ ислъамым имыдэнур зэрищIэмкIэ цIэрыIуэ зызыщIыну хуежьа цIыхубзым щIегъуэжын мурад иIэххэкъым. Дауэ мы Iуэхум дызэрыхущытыпхъэр жыпIэмэ, абы и жэуапыр хьэзырыххэу КъурIэнми итщ, ислъамым и тхыдэми къыхощыж. Бегъымбар лъапIэу Алыхьым и нэфIыр зыщыхуам еныкъуэкъун папщIэ яухуауэ щыта мэжджытыр езым и унафэкIэ ягъэсауэ щытащ. «Iэт-тэубэ» сурэм къыщыкIуэ псалъэхэр зумыхъуэкIыжу хуэпхьыфынущ Атеш Сейран и ухуэныгъэми:
«ФэрыщIхэм яхэтщ Алыхьым и цIэм пэщIэувэу мэжджыт зыухуахэр, абыкIэ мыхъумыщIагъэм зрагъэубгъун, фIэщхъуныгъэ зыбгъэдэлъхэм зэран яхуэхъун, Iиманыншагъэр ягъэбэгъуэн, муслъымэнхэм я зэхуакум зэгурымыIуэныгъэ далъхьэн папщIэ. Тхьэ яIуэнущ абыхэм, мэжджыт щIаухуар фIымрэ дахэмрэ зэрыщIэхъуэпсым къыхахауэ. Ауэ Алыхьыр щыхьэту къоув ахэр зэрыпцIыупсымкIи фIэщхъуныгъэ пхэнжым зэрытетымкIи». (9: 107).
 ШейтIаным зэуэ уигъэгъуащэкъым жаIэ. «Мы тIэкIур нэгъуэщIу пщIэмэ, сыт ягъэ кIырэ? Сыт а мащIэм ихъуэжынур?» - жиIэурэ, лъэбакъуэ зырызкIэ щыхупIэм убгъэдешэ. Зи нэмыс зыхъумэж бзылъхугъэм цIыхухъухэм ябгъурыту нэмэз ищIыну хэбгъэзыхьмэщ и хуитыныгъэм уебгъэрыкIуэу къыщыщыхъунур. Ислъам динымкIэ, уеблэмэ зэщхьэгъусэхэм нэмэз щащIым деж, лIыр ипэ йоувэ.
Ислъамым еныкъуэкъухэм я IэбэкIэр «Iуданэ хужькIэ дытащ» жыхуаIэм ещхьщ. ЦIыхухэм диным ягу щагъэкIын папщIэ, япэщIыкIэ псоми къахэпIиикIыу захуэпэну, Iэщэ ягъэдэлъэну, я пхъашагъыр нэм къыщIамыIумэ, Алыхьталэм епцIыж хуэдэу, я фIэщ ящI. Зыхуей гуэр зэрыпхагъэкIыу, мы зи гугъу тщIы «тэмакъкIыхьагъыр» хабзэ ящIыну хуожьэ. А псом зи акъыл нэмыс диныр къэзыщтагъащIэм хуэмурэ и нэмэзым и Iэфыр щIокI. Дауэ щIэмыкIынрэ, уи гупсысэр тыншу зэщIэпкъуэн, Алыхьталэм хузэхуэпхьэса гурыщIэм утемыплъэкъукIын щхьэкIэ Езым къыуит Iэмалхэм уелъэпауэмэ?!                 

 

Чэрим Марианнэ.
Поделиться:

Читать также: