ЩIыпIэцIэхэр

 

 

Лъахэхутэхэм къызэралъытэмкIэ, километри 110-рэ зи кIыхьагъ псы ежэхым фIащар IыхьитIу зэхэухуэнащ. «Бзы» пычыгъуэр убыххэм я бзэм зэрыхэтыр «псы» мыхьэнэ иIэущ. Абы къыкIэлъыкIуэ «пэ» Iыхьэри, зэрынэрылъагъущи, зэхэгъэкIыгъуейкъым – ар адыгэбзэм хэт «пэ» псалъэрщ, мыбдежым къыщрагъэкIри «псым и хэхуэжыпIэ» жыхуиIэрщ. ЗэрыхуагъэфащэмкIэ, зи гугъу тщIы фIэщыгъэр япэщIыкIэ зытеIукIагъэнур псышхуэм хым и хэлъэдэжыпIэрщ. 

ФIэщыгъэр «бзы»-рэ «бэ»-уэ зэхэухуэнауэ жызыIэхэри щыIэщ, псы ежэхыр и кIыхьагъкIэ уэру икIи псыбэу зэрыщытым къыхэкIыу. 

Бзыбэ зыдэт кIейр (къуэладжэр) и кIыхьагъкIэ дахэкIейми, абы и нэхъыбапIэр апхуэдизу зэвщ, шынагъуэщи, цIыху кIуапIэу зэрыщымытыр нэрылъагъущ. И псыхъуащхьэхэм дэс къуажэ цIыкIу зытIущым унэсын папщIэ, тIуащIэм и нэхъ бгъузапIэхэм жыжьэу къапэпкIухьын хуей мэхъу. 

Хы Iуфэм къыщегъэжьауэ псышхуэм Iуту бгыщхьэхэмкIэ дэкI автомобиль гъуэгум, Юпшарэ псыр Бзыбэ щыхэлъэдэжым деж лъэныкъуэкIэ зрегъэзэкIри, совет лъэхъэнэ лъандэрэ зыгъэпсэхуакIуэхэм хуабжьу къагъэунэхуа Рицэ хыжьейм, адэкIэ нэхъ лъагэжу щыIэ Ауадхарэ псы итыпIэхэм уахуешэ. 

Иужьрейхэр жыжьэу къыщыIэгъуэм ирихьэлIэу, зы лъагапIэ гуэр укъытохуэтэ, «мыр сыт телъыджэ?» хужыпIэрэ бгъэщIагъуэу. «Ар щхьэдэхыпIэщ!» – къуатыжынущ жэуап турист гъуазэу абдежым узыщрихьэлIэхэм. 

Асыхьэтым хуабжьу укъэзыгъэуIэбжьу къыпщыхъунущ Рицэ хыжьейр къызыдэбна къуэладжэмрэ Псхьу жылагъуэр игъащIэ лъандэрэ зи хэщIапIэ тIуащIэ кууужьымрэ я зэхуаку дэт шытх къуагуэм «зэрымыщIэкIэ» укъызэрытехутари, джабэщIитIым лъэныкъуэ зырызкIэ уахуеплъых пэтми, я щIэхэр здэщыIэр зэрумылъагъури. 

Абдежым уегупсысынкIэри хэлъщ: «Ярэби, япэ къэсыр пхудегъэхьэхыну пIэрэ мыпхуэдэ гъуэгуанэм!» - жыпIэу. Нэхъри къыхэзгъэщынщи, узытехьа шытх папцIэм и ижьырабгъу лъэныкъуэмкIэ, гуагъэукIуриикIа фIэкIа умыщIэну, ех уэх-къуэладжэ куужьыр Рицэ хыжьейр зыIуту дыкъызрикIуа Юпшарэ псым зэрыхуэмыгъэзам гу лъумытэнкIэ Iэмал иIэкъым. Ар Бзыбэ псышхуэм бгыщхьэхэмкIэ щыIэ и къудамэ нэхъыжьхэм ящыщ зым, Агурипстэ, къыщежьэ жьанэхэм хуезыIуэнтIэхщ. ИкIи абыкIэ узыщхьэщыплъэ къуэ куужьым и щIэм къыщIэбгъуэтэну псы бгъунжыр Бзыбэ псышхуэм зэрыхэлъэдэжми шэч къытрыуигъэхьэркъым къуакIэбгыкIэ абрагъуэжьхэм я къызэрымыкIуэ зэхэухуэнэкIэм.