Пандэ абрагъуэр зи нагъыщэ

ФокIадэм и 11-р ЦIыхуIэ зы­лъэмыIэса щIыуэпсым и дунейпсо фондыр (World Wide Fund for Nature) къыщызэрагъэпэща махуэщ.

Швейцариер зи хэщIапIэ Морже къалэ цIыкIум, ЩIыуэп­сыр хъумэнымкIэ дунейпсо зэгухьэныгъэр здэщыIэм, 1961 гъэм фокIадэм и 11-м щызэхаша WWF IуэхущIапIэм, иужьым зи къудамэхэр къэрал куэдым къыщыунэхуам, къалэн нэхъыщхьэу зыхуигъэувыжахэм ящыщщ дыщыпсэу ЩIы Хъурейм гъащIэм и хуэмэбжьымэу тет лъэпкъыгъуэ-теплъэ­гъуэхэр, къанэ щымыIэу, щы­хъумэным.
Зи гугъу тщIы къалэ цIыкIум къыщащта дэфтэрым зэрыратхауэ, сыт хуэдэ ахъшэм нэхъри нэхъыщхьэр псэущхьэрэ къэкIыгъэу ди планетэм текIуэ­ды­кIыжхэр къызэтенэн, хъума хъун папщIэ, щIы Iыхьэхэр, Iэмалу щыIэр къэгъэсэбэпауэ, хэгъэу­нэ­хукIынырщ, хуей хъумэ, къэщэ­хунырщ, ахэр зезыхьэфын Iэ­щIа­гъэлIхэри къэщтэнырщ.
ЦIыхуIэ зылъэмыIэса щIыуэп­сым и дунейпсо фондым зэ­-      ры­щыжаIам тетщIыхьмэ, 1970 гъэм къыщыщIэдзауэ 2012 гъэм нэ­сыху ди планетэм псэущхьэ лIэу­жьыгъуэу тетам я бжыгъэр процент 58-кIэ нэхъ мащIэ щы­хъуащ, псы мышыугъэм хэс лъэпкъы­гъуэхэм я бжыгъэм  процент 81-кIэ щыхэщIащ.
WWF IуэхущIапIэм щылажьэ­хэми, ЩIы Хъурейм биологие зэ­мы­лIэужьыгъуагъэу тетыр зыдж адрей щIэныгъэлIхэми къызэралъытэу, ди планетэм и хыпси, и щIыгуи, псори зэхэту, щыхэбгъэу­нэхукIыфынущ экологие мыхьэ-нэ зиIэ «тэхъуанэу» 230-м нэблагъэр.
1962 гъэм зи гугъу тщIы фондым ди планетэм тет къэрал псоми захуигъэзащ «ХьэкIэкхъуэ­кIэхэр къегъэлынымкIэ дунейпсо къыхуеджэныгъэ» зыфIища дэф­тэрым Iэ зэдыщIадзын зэры­хуейм хуиущийуэ. А щIыкIэм тету дунейм къытехьа тхылъыр зэ­ры­зэхэгъэщхьэхукIа Iыхьиб­лым (параграфхэм) ярытхэри гъэщIэ­гъуэнщ:
Япэм дунейм цIыхуу тетым захуегъазэ, хьэкIэкхъуэкIэхэр зэтеу­кIэныр дэнэ щIыпIэкIи къы­щы­зэтегъэувыIэн зэрыхуейм ехьэ­лIауэ.
ЕтIуанэм трегъэчыныхь псэущ­хьэхэр нэхъ хъума щыхъун, щы­бэгъуэн хуэдэу, щIы хэхахэр хэгъэгу псоми къызэрыщызэгъэ­пэщыпхъэм.
Ещанэ параграфыр топсэ­лъыхь зи гугъу тщIы псэущхьэ щхьэхуитхэм зэрымыщIэкIэ е унафэ гуэрым тету я псэр ягъэ­ныныр дэнэ лъэныкъуэкIи къы­щызэтегъэувыIэн зэрыхуейм.
ЕплIанэ Iыхьэм щыгъэбелджылащ къытщIэхъуэ щIэблэр, псом хуэмыдэжу ди сабийхэр ­дыкъэзыухъуреихь дунейм  къыщекIуэкIхэм гудзакъагъэ кIэ­лъы­зэрахьэрэ лъагъуныгъи хуаIэу щыгъэтынымкIэ гъэсэ-ныгъэ лэ­жьыгъэхэр абыхэм сы­тым дежи зэрадегъэкIуэкIыпхъэр.
Етхуанэр теухуащ и IуэхущIа­фэхэмкIэ, и дуней тетыкIэмкIэ щIыуэпсым гъунэгъу зыхуэзыщI дэтхэнэри дыкъэзыухъуреихь ­дунейр, зэрырихьэлIауэ, къы­зэт­ригъэнэн зэрыхуейм егъэгуп­сысыным.
Еханэм къыщыгъэлъэгъуащ хьэ­­кIэкхъуэкIэхэр нэхъ къыщызэтена щIыпIэхэу лъэпкъ цIыкIухэр зэрысхэм, ахэр щахъумэнымкIэ сыт и лъэныкъуэкIи защIэгъэ­къуэн зэрыхуейр.
Ебланэм, къытригъэзэж щIы­кIэу, щыжеIэ ЩIы Хъурейм къэ­ралу тетым щхьэхуиту щыпсэу хьэкIэкхъуэкIэхэр щызэтрамыу­кIэу къыщегъэлынымкIэ щра­гъэ­кIуэкI IуэхущIафэхэр дэнэ лъэныкъуэкIи зэрыщызэщIэгъэуIуапхъэр.
ЦIыхуIэ зылъэмыIэса щIыуэп­сым и дунейпсо фондым УФ-м лэжьэн щыщIидзар 1994 гъэращ. Мы зэманым WWF-м ди къэралым щыпхигъэкI проект 50-м щIигъум яхэтщ мэзым, хым хэс псэущхьэхэр хъумэным яхуэ­гъэзахэри, щIыдагъэмрэ га­зым­рэ я къыщIэхыкIэр щIыуэп­сым емыгуауэу къызэгъэпэщын зэ­рыхуейм теухуахэри, нэгъуэщI абы хуэдэхэри.
WWF-м и нагъыщэу ягъэуващ пандэ абрагъуэр (Китайм «мыщэ-джэду», «мыщэ-къуэлэн» зыхужаIэ псэущхьэр).

 

КЪУМАХУЭ Аслъэн.
Поделиться: