Дунейм жэнэт щыIэмэ, ар Хэкурщ

Иужьрей илъэсхэм къриубыдэу я Хэкужь къагъэзэжащ хамэ къэрал щыпсэуа адыгэ куэдым. Къэбэрдей-Балъкъэрым, Адыгейм, Къэрэшей-Шэрджэсым щопсэу зэман зэмылIэужьыгъуэхэм Тыркум, Сирием, Югославием, Израилым, Германием, Америкэм и Штат Зэгуэтхэм къикIыжа адыгэхэр. Нобэ дэ фэдгъэцIыхуну дыхуейщ ди республикэм и Бахъсэн куейм хыхьэ Кременчуг-Константиновкэ къуажэм щыпсэу СтIаш Сабри и унагъуэр. Сабрирэ и щхьэгъусэ Теувэж Дэлал Шэгьбанрэ адэжь Хэкум къызэрагъэзэжрэ илъэсихым щIигъуащ. Зи гугъу тщIа къуажэм къэIэпхъуэжа адрей унагъуэ I5-ми хуэдэу СтIашхэ я унагъуэри унэ лъапсэкIэ къызэгъэпэщащ.

«Хэку зимыIэм зыри иIэкъым. ЛэжьапIэ IэнатIэфI, мылъкушхуэ, ерыскъышхуэ убгъэдэлъми уи Хэкум ущымыпсэумэ, ахэр зыри IэфIкъым. Дыщысабий лъандэрэ сегупсысырт «Хэкур зэ тлъагъужыну пIэрэ» жысIэу. Ди адэжьхэр щалъхуа щIыпIэм и дамыгъэу щыIэ Iуащхьэмахуэм и сурэт къытIэрыхьэ хъумэ ди бгъэм дэлъу къетхьэкIырт. Адыгэ уэрэд куэд зэдгъэщIауэ зэныбжьэгъухэр дызэхуэзэмэ жытIэрт. Сэ нобэ къызэхъулIам щIэхъуэпсу, апхуэдэр я плъапIэу адыгэ куэд щыIэщ. Зы адыгэ дунейм тету си фIэщ хъуркъым мыбы къагъэзэжыну хуэмейуэ, - жеIэ СтIаш Сабри. – Сирием щыпсэу адыгэхэми дэкъузэныгъэ гуэр ягъуэту схужыIэнукъым, абыхэм пщIэшхуэ къыхуащI адрей лъэпкъхэм. Псалъэм папщIэ, зы цIыхум IэнатIэ хэха екIуу, нэгъэсауэ кърихьэлIамэ, е щабагъ, Iэдэбагъ далъэгъуауэ щытмэ, «Мыр адыгэ?» жаIэу щIоупщIэ. АпхуэдизкIэ адыгэм и дуней тетыкIэр щапхъэу щытщ абыхэм я дежкIи. Къэрал унафэщIхэми, Сирием и президент Асад Башари ди лъэпкъэгъухэм дзыхьышхуэ ирагъэз. Министру, абыхэм я къуэдзэу, дохутыр Iэзэхэу адыгэ куэд щыIэщ Сирием. КъищынэмыщIауэ, а къэралым IэщэкIэ ЗэщIэузэда  и Къарухэм сытым дежи адыгэ генералу 8 хэтын хуейуэ апхуэдэ унафэ щыIэщ. ПщIэ къызэрытхуащIым и щыхьэткъэ ар?!.

Дэ Къэбэрдей-Балъкъэрым къэдгъэзэжу ди щIы кIапэ диIэнымкIэ хуабжьу щIэгъэкъуэнышхуэ къытхуэхъуащ а лъэхъэнэм республикэм и Президенту щыта Къанокъуэ Арсен, Къэбэрдей Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ ХьэфIыцIэ Мухьэмэд, хьэрычэтыщIэхэу Ажахъуэ Къанщобий, IутIыж Мажид сымэ. Абыхэм я фIыгъэкIэ дэтхэнэ зы унагъуэми щхьэегъэзыпIэ диIэ хъуащ».   

Иджыпсту Сабри жыг хадэшхуэ иIэщ пщхьэщхьэмыщIэ зэмылIэужьыгъуэ куэд къыпыкIэу. Апхуэдизу зи псэр Хэкум хуэзэша цIыхум хадэр таурыхъым къыщыгъэлъэгъуахэм хуэдэу зэрехьэ. «Илъэс хъурейм тшхынур къанэ щымыIэу мы хадэ къытыдох, къыдэлеекI хъур бэзэрым тшэуэ щытщи къохъу. Уеблэмэ, бэзэр Iуэху симыIэми тхьэмахуэ къэс абы сокIуэ цIыхухэр зэрыпсалъэ адыгэбзэм седэIуэн папщIэ», - жеIэ СтIашым.

«Ди жагъуэ зэрыхъущи, зи адэжь Хэку къэзыгъэзэжа адыгэхэм я Iуэхухэр лъэпощхьэпоуншэкъым. Гукъеуэу диIэр зыщ: Урысейм и унафэм ипкъ иткIэ нэгъуэщI къэралым къиIэпхъукIар илъэситхум щIигъукIэ мыбы щыпсэуа нэужькIэ, къэралым и паспорт къратыпхъэщ. Ар къыпIэрыхьэным и щхьэусыгъуэхэм ящыщ зыщ урысыбзэр зэбгъэщIэныр. Дэ ди ныбжьым къыхэкIыу бзэр къытхуэщтэкъым, аращи экзаменыр тхуэтыркъым. Къэралым и цIыхуу укъызэралъытэ дэфтэрыр димыIэмэ, къэрал дэIэпыкъуныгъэми дыщыгугъыфынукъым, - къеIуатэ Сабри. – ДэIэпыкъуныгъэ къыдатми фIыщ, къыдамытми Тхьэм жыхуиIам дыхуэкIуэнщ. Абы щыгъуэми зыщыдгъэгъупщэркъым: мы дунейм жэнэт тетмэ, мыращ. И уэшхыр, и уэсэпсыр, и гъатхэр, и щIымахуэр, и жыгхэр, и цIыхухэр – псори  фIыгъуэщ. ЦIыхум и Хэкур имыбгынауэ и лъапIагъэр къыгурыIуэнукъым».