Лъэпкъым и набдзэ

Нало Заурбий Мыхьэмэт и къуэр – 95!

ТхакIуэ, усакIуэ, щIэныгъэлI, IуэрыIуатэдж цIэрыIуэ Нало Заур къызэралъхурэ илъэс 95-рэ нобэ ирокъу. Ар 1928 гъэм бадзэуэгъуэм и 15-м Хьэтуей  къуажэм къыщалъхуащ. Илъэс 14 ныбжьым иту абы колхозым лэжьэн щыщIидзат. 1952 гъэм, Къэбэрдей къэрал егъэджакIуэ институтыр къиуха нэужь, зэфIэкI зиIэ щIалэщIэр ирагъэблэгъащ адыгэбзэмрэ литературэмкIэ кафедрэм. 1954 гъэм къыщыщIидзэри, псэуху Нало Заур щылэжьащ Гуманитар къэхутэныгъэхэмкIэ институтым, 1979-1987 гъэхэм Заур IуэрыIуатэмрэ литературэмкIэ и къудамэм и унафэщIу щытащ.

Налом ди къэралым, нэгъуэщI щIыпIэхэм щекIуэкIа конференцхэм, зэIущIэхэм щищIа докладхэр, и щIэныгъэ, литературэ-критикэ, публицистикэ тхыгъэхэр 200-м щIегъу. Абыхэм яхэтщ адыгэ филологиемрэ щэнхабзэм и тхыдэмрэ ехьэлIа монографиеу, тхыгъэхэр щызэхуэхьэса тхылъхэу блы. Апхуэдэу Налом и унафэм щIэту дунейм къытехьащ «Къэбэрдей литературэм и тхыдэм теухуа очеркхэр», «Къэзанокъуэ Жэбагъы теухуа хъыбархэр». Абыхэм къадэкIуэу, щIэныгъэлIым игъэхьэзыращ икIи къыдигъэкIащ «Бахъсэней узэщIакIуэхэм я щэнгъасэр» тхылъыр, «КIуащ БетIал. Тхыгъэхэр», «Елбэд Хьэсэн. Гукъинэж», «Нало Жансэхъу и литературэ щIэинхэр», «Къылышбий Исмэхьил. МафIэм имыса усэхэр».

Нало Зауррэ КъардэнгъущI Зырамыкурэ 1957 гъэм къыдагъэкIащ «Къэбэрдей поэзием и антологиер». А Iуэхум езым пищащ «Ипэрей адыгэбзэ литературэм и антологие» тхылъымкIэ. Ар яхэтащ IуэрыIуатэр зэхуахьэсыжу адыгэ щIыналъэхэм щылэжьа щIэныгъэлI гупхэм. ИкIи цIыхубэм къадэгъуэгурыкIуэ IуэрыIуатэ хъыбар куэд итхыжащ. Ахэр Гуманитар къэхутэныгъэхэмкIэ институтым и щIэныгъэ архивым и гъэтIылъыгъэ лъапIэ хъуащ.

Налом адыгэ таурыхъхэр литературэ пщалъэм къигъэзэгъэным, нэгъуэщI лъэпкъхэм я таурыхъ нэхъыфIхэр зэдзэкIыным ехьэлIауэ зэфIигъэкIам и мыхьэнэр зыхуэдизыр къыпхуэлъытэнукъым.

Нало Заур и щIэныгъэ лэжьыгъэхэм я фIыпIэр мы тхыгъэ кIэщIымкIэ къыпхуэгъэлъэгъуэнукъым. Апхуэдэщ и литературэ гуащIэри. Абы и новеллэхэмрэ  усэхэмрэ адыгэ литературэм и классикэм щыщ хъуащ.

Егъэджэныгъэмрэ гъэсэныгъэмрэ епха Iуэхухэри гулъытэншэу къигъэнакъым Заур, курыт еджапIэхэмрэ еджапIэ ищхьэхэмрэ зэрыщрагъэджэн хуей щIыкIэм теухуа тхыгъэ куэди и Iэдакъэм къыщIэкIащ,  сабийхэм яджын IуэрыIуатэ, литературэ тхыгъэхэр щызэхуэхьэса тхылъхэр къыдигъэкIащ.

Интеллигент нэсу, ерыщагъ хэлъу пэжымрэ захуагъэмрэ щIэбэну, и лъэпкъым и сэбэп зыхэлъхэм лIыгъэ къигъэлъагъуэу хуэлажьэу сыт щыгъуи псэуащ Нало Заур. Дэ ар зэи тщыгъупщэнукъым.

ИСТЭПАН Залинэ.