Совет Союзыр зэхэщэщэжу Къэрал Щхьэхуитхэм я Зэныбжьэгъугъэ къэунэхуа иужькIэ, дауи, СССР-м футболымкIэ я зэхьэзэхуэхэм я пIэ нэгъуэщIхэр къиуващ. Урысей Федерацэм и чемпионатыр япэу къызэрагъэпэщахэм ящыщщ. СССР-м и етIуанэ лигэм фIэкIа иужь илъэсхэм къызылъымыса Налшык и «Спартак»-р УФ-м и япэ дивизионым къыщыхутащ. Пэжщ, япэщIыкIэ ар абы куэдрэ хэтакъым, ауэ иужькIэ премьер-лигэми нэсыфащ.
Гъуащхьэхъумэу къыщIидзэри, гъуащхьауэ ябгэ хъуат
Иужь илъэс пщыкIутIым Налшык и «Спартак»-м и пашэу щыта Наурыз Басир, и ныбжьыр нэсу топджэгум хэкIыжын хуей щыхъум, капитаныгъэр иратащ Гугъуэт Эдуард. Апхуэдизу пIалъэ кIыхькIэ а къулыкъур зыIыгъам хуэфащэу ар зепхьэну къалэн тынштэкъым. АрщхьэкIэ Гугъуэтым джэгупIэ губгъуэм сытри щызригъэхъулIэфынут.
Налшык и «Спартак»-м Совет Союзым футболымкIэ и япэ лигэр 1980 гъэм ибгына иужькIэ, гупым и тренер нэхъыщхьэ Iэпщэ Александр командэм къыхигъэхьа щIалэщIэхэм ящыщщ Гугъуэт Эдуард. Гъуащхьэтетым къищынэмыщIа, ар щымыджэгуа щIыпIэ щыIэкъым – гъуащхьэхъумэу къыщIидзэри, гъуащхьэхъумэныкъуэ хъуащ, иужьым гъуащхьауэ ябгэу къыщIидзыжащ.
- Эдик техникэ лъагэ зиIэ футболист Iэзэт, жыжьэу щытми, лъэщу еуэрэ щхьэкIи фIыуэ джэгуу, - игу къегъэкIыж Гугъуэтым и гъусэу илъэс куэдкIэ Налшык и «Спартак»-м хэта, командэм и гъуащхьауэ нэхъыфI дыдэ Гъубж Вячеслав. – Зэгуэрым, гъуащхьауэ зыбжанэм фэбжь ягъуэтати, абыхэм ящым зым и пIэкIэ Гугъуэтыр кърагъэхьащ. Ар апхуэдизу фIыуэ икIи псынщIэу а Iуэхум хэзэгъат, ди хьэрхуэрэгъухэм я гъуэм топ куэдрэ дигъэкIырти, къызэрытхэта адрей илъэсхэм гъуащхьауэу къагъэнащ.
Къагъэнами, щIегъуэжакъым. Зэрыхэта 1981 - 1995, 1998 гъэхэм абы Налшык и «Спартак»-м и фащэр щыгъыу зэIущIэ 442-рэ иригъэкIуэкIащ икIи я хьэрхуэрэгъухэм топи 122-рэ яхудигъэкIащ. Ди командэр къызэрыунэхурэ ар гъуащхьауэ нэхъыфIитIым яхэтщ, 136-рэ къыхэжаныкIа Гъубж Вячеслав фIэкIа япэ иримыгъэщауэ. Хьэлэмэтращи, а щIалитIыр джэгупIэ губгъуэм зы анэм къилъхуам хуэдэу щызэрыщIэрт. Нэхъапэм Налшык и «Спартак» стадионым мыпхуэдэу куэдрэ къыщыхъурт: «ЗэIущIэм и кIэухым хьэщIэхэм я гъуэм ерыщу кIуэцIрыкI Гъубжыр штрафнойм щрауд. Пенальти! Ар Гугъуэт Эдуард Iэзэу егъэзащIэри, текIуэныгъэр къытхуехь». Пэж дыдэу, пенальти къэлэжьынкIэ Гъубж Вячеслав хуэдэ ди командэм зэи хэтакъым. Гугъуэт Эдуард метр пщыкIузым и деж щыту я хьэрхуэрэгъухэм яхудигъэкIа топым хуэдиз къызэхъулIаи ди гупым зэи щыIакъым – 49-рэ!
1996 гъэм Налшык и «Спартак»-м аргуэру япэ лигэм игъэзэжащ, иджы урысейпсо футболым. Командэм и тренер нэхъыщхьэу ягъэува Синицын Борис ди деж къыщалъхуа икIи къыщыхъуа щIалэхэм я пIэ хамэ щIыпIэхэм къришахэр къригъэувэу щIидзащ. Къэнахэми пщIэ щIагъуэ яхуищIыртэкъым. Апхуэдэ Iуэху бгъэдыхьэкIэмкIэ мыарэзыуэ гупым хэкIыжащ иджыри къэс абы и тегъэщIапIэ нэхъыщхьэу щытахэу командэм и капитан Гугъуэт Эдуард, гъуащхьауэ нэхъыфI дыдэ Гъубж Вячеслав, къэралым и топджэгу нэхъ Iэзэ дыдэхэм хабжэ Исаев Щамил, гъуащхьэтет Доткъул Владимир сымэ. Ахэр хыхьащ етIуанэ лигэм щыджэгу Бахъсэн и «Автозапчасть»-м икIи ехъулIэныгъэфIхэр кърагъэхьащ, Урысей Федерацэм и кубокым ехьэлIа зэпеуэм и финалым и 1/16-нэ Iыхьэм щынэсу, къэралым и чемпион Владикавказ и «Алания»-м щыхуэзаи къэхъуу.
УФ-м футболымкIэ и етIуанэ лигэм хэт Нарткъалэ и «Нартым» щыджэгуу 1998 гъэр къыщIидзащ Гугъуэт Эдуард. Зэхьэзэхуэм и япэ къекIуэкIыгъуэр иуха иужькIэ, ар ирагъэблэгъэжащ зи Iуэхухэр зэIыхьа Налшык и «Спартак»-м. АрщхьэкIэ зэрыхэтыфар а гъэр иухыхукIэщ – илъэситI и пэкIэ зыхэкIа гупым щыщу къэнэжар мащIэ дыдэт. Арати, топ джэгуныр щигъэтри, сабийхэр абы хуегъэсэным щIидзащ. Гугъуэтыр и унафэщIу щытащ футболымкIэ олимп резервхэр щагъэхьэзыр спорт школым икIи ди республикэм и командэ нэхъыщхьэм щIалэ ахъырзэман куэд хуигъэсащ.
Зэгъунэгъу республикитIым я дэрэжэгъуэ
Гугъуэт Эдуард иужькIэ Налшык и «Спартак»-м и капитан хъуащ Алшагъыр Алий. Абы топджэгум зыщыхуигъэсар ди къалащхьэм щыIэ «Iуащхьэмахуэ» сабий-ныбжьыщIэ спорт школращ. 1982 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэрым и командэ нэхъыщхьэм хагъэхьащ. Армэм щраджа лъэхъэнэми футболыр IэщIыб ищIакъым икIи Прикарпатскэ дзэ округым и щIыхьыр ихъумащ. Къигъэзэжри, зы илъэскIэ Налшык и «Спартак»-м щыджэгуауэ, Мэзкуу ирагъэблэгъащ. АрщхьэкIэ абы и «Спартак»-м и балигъхэм папщIэ зы зэIущIи иримыгъэкIуэкIауэ, къыкIэлъыкIуэ илъэсым Минск и «Динамо»-м хыхьащ.
1991 гъэм Владикавказ и «Спартак»-м (иужькIэ «Алания»-м) и футболист хъуащ. Абы щыджэгухэрт ди лъахэгъухэу Хьэпэ Зауррэ Исаев Щамилрэ. Осетинхэм яхэту 1995 гъэм Урысей Федерацэм и чемпион хъуащ, илъэсищ и пэкIэ дыжьын медалхэр зыIэригъэхьащ.
Налшык и «Спартак»-м 1996 гъэм къигъэзэжри, къыкIэлъыкIуэ илъэсиплIым гупым и капитану щытащ. А лъэхъэнэм апхуэдизу фIыуэ зыкъигъэлъэгъуати, премьер-лигэм щыджэгу «Алания»-м ирагъэблагъэжри, аргуэру илъэситIкIэ хэтащ.
Топ джэгуныр щыщигъэтар къыщыщIидза Налшыкщ. ИужькIэ ди «Спартак»-м и тренер гупым яхэтащ.
Куэд щIакъым, Алшагъыр Алий и ныбжьыр илъэс 50 щрикъум ирихьэлIэу, «Спартак-Налшыкымрэ» Владикавказ и «Алания»-мрэ я ветеранхэм зэныбжьэгъугъэ зэIущIэ Къэбэрдей-Балъкъэрым и къалащхьэм зэрыщрагъэкIуэкIрэ. ГупитIми тайм зырызкIэ яхэта ди щIалэр иужькIэ Iэтауэ джэгупIэ губгъуэм ирахыжащ, пщIэ лей зэрыхуащIыр къагъэлъагъуэу.
Къэзахъстанми нэсат и Iэзагъыр
Заруцкий Александр Налшык къыщыхъуами, топджэгум ди деж зыщигъэсами, Къэбэрдей-Балъкъэрым и щIыхьыр зэи имыхъумэнкIэ хъунт, Наурзокъуэ Юрэ мыхъуатэмэ. Ди «Спартак»-р 1959 гъэм къыщызэрагъэпэщым япэ дыдэу хагъэхьахэм, абы и тренеру щытахэм ящыщ адыгэ щIалэр Кърымым щылажьэу ирихьэлIащ и лъахэгъу Заруцкэм. Ар а щIыпIэм щеджэрти, Наурзокъуэр зи тренер нэхъыщхьэ Феодосие и «Море»-м 1990 гъэм хишащ. ИужькIэ Бахъсэн и «Автозапчасть»-м къашэжащ. 1994 гъэм щыщIэдзауэ, щызэпигъэуаи хэту, Налшык и «Спартак»-м щыджэгуащ. Ар псынщIэ дыдэу гупым и пашэхэм ящыщ зы хъуащ икIи 1998 гъэм ирагъэблэгъащ Урысей Федерацэм и премьер-лигэм зыкъыщызыгъэлъагъуэ Владикавказ и «Алания»-м. АрщхьэкIэ мыгувэу автомобиль зэжьэхэуэм хэхуэри, пIалъэ гуэркIэ спортыр IэщIыб ищIын хуей хъуащ. Апхуэдэу щыт пэтми, «Алания»-м и тренер нэхъыщхьэ Газзаев Валерий абы зыкъомрэ къыщыгугъащ икIи гупым къыхигъэкIын имыдэу илъэситIкIэ иIыгъащ.
ИужькIэ Азие Курытым кIуэри, Астана и «Женис»-м хэту Къэзахъстаным и чемпион хъуащ. Симферополь и «Таврия»-м дэщIыгъуу Украинэм и чемпионатми зыкъыщигъэлъэгъуэну хузэфIэкIащ.
2005 гъэм аргуэру, еплIанэу, Налшык къигъэзэжащ. Ар гуимыхуж илъэст. Заруцкий Александр зи капитан ди «Спартак»-р, зэи къэмыхъуауэ, Урысей Федерацэм футболымкIэ и япэ дивизионым етIуанэ увыпIэр къыщихьри, премьер-лигэм хэтыну Iэмал игъуэтащ. А ехъулIэныгъэ иным ноби дрогушхуэ.
Зы илъэскIэщ Заруцкэр къэралым и командэ нэхъыфIхэм япэщIэту зэрыджэгуар. Псори зэхэту ди республикэм и щIыхьыр зэIущIэ 268-м щихъумарэ, я хьэрхуэрэгъухэм топ 52-рэ яхудигъэкIауэ ар футболым хэкIыжащ. АдэкIэ нэхъ зи щIалэгъуэхэм гъуэгу яритащ, езыр «Спартак-Налшыкым» и спорт директор IэнатIэм пэрыувэри.
ИужькIэ Къэбэрдей-Балъкъэрым спортымкIэ и министрым и къуэдзэу лэжьащ. Иджы физическэ щэнхабзэмрэ спортымрэ я лэжьакIуэхэм я профсоюзхэм я республикэ комитетым и пашэщ. КъищынэмыщIауэ, «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Олимп совет» зэщIэхъееныгъэм и тхьэмадэщ.
Си къуажэгъу лъапIэ
Сыкъыщалъхуа икIи сыщыпсэу Къэхъун къуажэм зы хьэблэм дыдэс си гъунэгъуфIхэм ящыщщ премьер-лигэм щыджэгуа «Спартак-Налшыкым» и капитану щытауэ иджы абы и администратор Къудей Леонид. Ди республикэм и командэ нэхъыфIхэм яхэту илъэс пщыкIутхукIэ Къэбэрдей-Балъкъэрым и щIыхьыр къэралпсо утыкум лъагэу щызыIэта а щIалэм и ныбжьыр илъэс 36-м нэблэгъауэщ топ джэгуныр щыщигъэтар.
Къудей Леонид 1971 гъэм Нарткъалэ къыщалъхуащ икIи абы топ джэгун щыщIидзащ. ИужькIэ, къэзылъхуахэм ядэщIыгъуу, и анэш лъапсэм къэIэпхъуащ. 1992 гъэм Бахъсэн и «Автозапчасть»-м хагъэхьащ икIи къэралым футболымкIэ и етIуанэ дивизионым зэIущIи 176-рэ щригъэкIуэкIащ. Абыхэм топ 20 щыдигъэкIащ.
ИужькIэ, 1998 гъэм Налшык и «Спартак»-м ирагъэблэгъащ икIи къыкIэлъыкIуэ илъэсибгъум а гупым щыджэгуащ. Абы хэту зэIущIэ 239-рэ иригъэкIуэкIащ, командэм и капитану щытащ, я хьэрхуэрэгъухэм топи 9 яхудигъэкIащ. Япэ дивизионым «Спартак»-м и фащэр щыгъыу джэгугъуэ 230-м утыку къыщихьащ.
Зэи къэмыхъуауэ Къэбэрдей-Балъкъэрым и командэр къэралым и нэхъыфI дыдэхэм 2006 гъэм яхэзышахэм, премьер-лигэм фIы дыдэу зыкъыщызыгъэлъэгъуахэм яхэтащ Къудейр. Абы ирихьэлIэу и ныбжьыр илъэс 35-рэ хъуа пэтми, ар къапикIуэтакъым Мэзкуу и «Спартак»-м, «Локомотив»-м, «Москва»-м, Санкт-Петербург и «Зенит»-м, Къэзан и «Рубин»-м, Дон Iус Ростов и «Ростов»-м, нэгъуэщIхэми я гъуащхьауэхэм икIи и джэгукIэм щытхъу иIэу премьер-лигэм зэIущIи 9 щригъэкIуэкIащ.
Налшык и «Спартак»-р къызэрыунэхурэ (1959 гъэ) абы хэту нэхъыбэ дыдэрэ джэгуахэм я гугъу пщIымэ, Къудей Леонид ящыщщ футболист нэхъыфI тIощIым. Псори зэхэту абы етIуанэ, япэ дивизионхэм, премьер-лигэм Къэбэрдей-Балъкъэрым и командэхэм яхэту зэIущIэ 415-рэ щригъэкIуэкIащ икIи топ 29-рэ щыдигъэкIащ. Ар и щапхъэ нэсщ ущалъхуа щIыпIэр, укъызыхэкIа лъэпкъыр фIыуэ лъагъуным, абы и цIэр фIыкIэ гъэIуным.
- Къэбэрдей-Балъкъэрым и футболым апхуэдэ хэлъхьэныгъэ ин хуэзыщIа, зи къаруи, зи узыншагъи щымысхьу командэм илъэс куэдкIэ хэта Къудей Леонид пщIэшхуэ къелэжь, - жиIат Къудей Леонид топджэгум щыхэкIыжым «Спартак-Налшыкым» и тренер нэхъыщхьэ Красножан Юрэ. - Ар нэгъуэщI къалэнхэр иIэу командэм къыхэнэнущ икIи ди щIалэхэр зэхьэзэхуэм хуэзыгъэхьэзырхэм дяпэкIэ яхэтынущ.
Апхуэдэущ зэрыщытри. Къудей Леонид илъэс пщыкIущ хъуауэ «Спартак-Налшыкым» и администраторщ, гупыр зыхуей-зыхуэфIхэмкIэ къызэригъэпэщрэ текIуэныгъэщIэхэм тригъэгушхуэу.
Пенальти Iэзэу еуэ Гугъуэт Эдуард.
Алшагъыр Алий егъэлъапIэ КъБР-м спортымкIэ и министр Хъущт Аслъэнбэч.
Къэзахъстанми щытекIуа Заруцкий Александр.
Къудей Леонид ноби ди гупыр трегъэгушхуэ.
