Зэхуэмыдэ къызэдэфэркъым,
Зэмыфэгъу къызэдэуджыркъым.
Куущ адыгэ лъэпкъым и тхыдэр. Жыжьэ дыдэ къыщожьэ абы и къуэпсхэр. Адыгэхэр Кавказым ис лъэпкъхэм я нэхъыжь дыдэхэм ящыщщ. Абыхэм я псэукIэм, я хабзэм лъэпкъ куэд щIапIыкIащ, щIэхъукIащ. Сэ сыхуейт сытепсэлъыхьыну адыгэпсэр зыдэбзэрабзэ, зыдэщIэращIэ, адыгэ щэнхабзэм и Iыхьэ гъэщIэгъуэн дыдэхэм ящыщ, дэ къыддалъхуауэ къыддэгъуэгурыкIуэ ди адыгэ къафэхэм, ди адыгэ джэгухэм.
Ди жагъуэ зэрыхъущи, ди зэманым адыгэ джэгухэм я мыхьэнэкIи, я зэхэлъыкIэкIи, я екIуэкIыкIэкIи къызэрымыкIуэу зихъуэжащ. Нобэ джэгум щыщу къэнэжар абы и купсэу щыта къафэхэращ. Ар утыкушхуэм къишэжынымкIэ дэIэпыкъуэгъу хъуфынур ди лъэпкъэгъухэрщ, ар къызыдалъхуа ди адыгэпсэрщ.
Дэтхэнэ лъэпкъри зэрызэхуэмыдэм хуэдэу, я къафэхэри, я къэфэкIэхэри зэщхькъым. Ди адыгэ къафэм къегъэлъэгъуэф ди лъэпкъым и дуней тетыкIэр, дуней еплъыкIэр, гупсысэкIэр. Лъэпкъ къафэхэр мыхьэнэшхуэ зиIэ къэхъукъащIэщ. Ахэр лъэпкъым зэпича лъэхъэнэхэр къэзыгъэлъагъуэщ, лъэпкъ щэнхабзэм и фэеплъщ. Адыгэ къафэхэм илъэс мин бжыгъэ я ныбжьщ икIи нобэр къыздэсым дызэрыгушхуэ нарт хъыбарыжьхэм, пшыналъэхэм, уэрэдыжьхэм къадэгъуэгурыкIуэурэ ди нобэрей щIэблэм деж къэсащ.
Адыгэ къафэхэр ауэ сытми къызэрыгуэкIкъым, атIэ цIыхум и къэфэкIэмкIэ и лIыгъэр зыхуэдэр, и къарур здынэсыр, игу илъыр, хэлъ нэмысыр къозыгъащIэщ.
Нобэрей къафэхэм дыщрохьэлIэ джэгухэмрэ сценэхэмрэ. Къэтщтэнщи, псоми яхузэфIэкIынукъым сценэм техьэу къэфэн, апхуэдэ гушхуэныгъэ зыхэлъыр къэфакIуэ гупхэм яхэтхэращ. Ауэ ди адыгэ щIалэгъуалэм дэтхэнэ джэгуми хэтыну и пщэ илъщ, дэтхэнэри къэфэфын хуейщ. Джэгу ухэтыныр мыхьэнэ зимыIэ Iуэхуу къэплъытэ хъунукъым, абы пыщIащ адыгэ хабзэ дахэ куэд. Сыт хуэдэ хабзэри бгъэзэщIэн хуейуэ пIэрэ адыгэ джэгу ухэтын папщIэ? Джэгу укIуэныр, джэгум ухэтыныр хэт и дежкIи къалэнышхуэщ, сыту жыпIэмэ, адыгэ джэгум щыбогъэлъагъуэ узыхуэдэр, укъызыхэкIа лъэпкъыр, узыгъэса адэшхуэ-анэшхуэмрэ адэ-анэмрэ къыпхалъхьэфа гъэсэныгъэр, нэмысыр. Аращ джэгу хыхьэ щIалэхэмрэ пщащэхэмрэ адэ-анэхэр щIеущиер къамыгъэукIытэну, я напэр трамыхыну, емыкIу къамыхьыну, Iэдэбрэ нэмысрэ яхэлъыну.
Адыгэ къафэхэр лIэужьыгъуэ куэд мэхъу, ауэ нобэкIэ джэгухэм щагъэзащIэу къэнахэр мащIэ дыдэщ: къафэ, ислъэмей, зыгъэлъатэ, лъапэщIэсэ, удж, нэгъуэщIхэри. Мы къафэхэм яхэтщ илъэс мин бжыгъэ зи ныбжьхэр. Абыхэм ящыщщ уджри. Уджым хуэдэу ныбжьышхуэ яIэщ адрей адыгэ къафэхэми. Илъэс зыбжанэкIэ узэIэбэкIыжмэ, щIалэгъуалэр къамэхэм, джатэхэм, ириджэгуу, сэхэр дзапэкIэ яIыгъыу къафэрэ къэфэн щаухкIэ утыкум зыщыхрагъасэу щытащ. Нобэрей ди зэманым уеплъмэ, уджхэми, нэгъуэщI къафэхэми захъуэжащ.
Къапщтэмэ, нэбэкIэ нэхъ къызэтенауэ щыIэр «Къафэр» аращ. Мы къафэр къыщIэзыдзэр щIалэращ, абы утыкур зэ-тIэу къикIухьа нэужь пщащэр къыдешри, къытохьэ. ЩIалэми и пкъыр гъэпсауэ, и Iэхэр бгъэ дамэу, уардагъэрэ пагагъэрэ хэлъу, къыдиша пщащэм и нэIэ тримыгъэкIыу къофэ, абы IэпэкIэ емыIусэу. Пщащэм и напIэр имыIэтыщэу, тIэкIу пыгуфIыкIыу, Iэдэбу къэфэн хуейщ. Хабзэ зэрыхъуащи, пщащэмрэ щIалэмрэ щэ зыблэкIыгъуэ зэблэкIмэ, къафэр яух. ЩIалэм пщащэр здэщытам егъэкIуэтэж, мащIэу и щхьэр хуегъэщхъри, фIыщIэ хуещI къызэрыдэфам щхьэкIэ.
Къафэ лIэужьыгъуэхэм ящыщщ «Уэркъ къафэ», «Ислъэмей», «Къэжыхь», «ПIэтIэлей» жыхуиIэхэр. «Къафэм дахэм ухешэ», - жеIэ пасэрейм. Ноби ди къэфакIуэ ансамблхэм адыгэ лIакъуэхэм я къафэ щхьэхуэ щыIахэр сценэм щыдагъэлъагъуж, уеблэмэ, щымыIэжыхэ убыххэм я къафи, Мэздэгу чыристан адыгэхэми я къафи.
Мэпсэу, кIуэ пэтми гуп нэхъыбэм ягъэзащIэ мэхъу ди адыгэ лъэпкъым и набдзэ, адыгэпсэр зыдэбзэрабзэ, дуней псом цIэрыIуэ щыхъуа ди къафэхэр. Щопсэу ахэр гуфIэгъуэкIэ пшынэ щызэгуах дэтхэнэ унагъуэми къуажэми. Сыхуейт, къэкIуэну ди щIэблэми ди адыгэ лъэпкъ къафэхэр ящымыгъупщэу, ар япэкIэ ягъэкIуэтэфу, щIэращIэ зэпыту дунейм тетыну. Адыгэ къафэр кIуэдынукъым, ар зей лъэпкъыр дунейм тетыху.
