ЗэхъуэкIыныгъэ гъэщIэгъуэнхэр зыгъуэт олимпиадэхэр

Анэдэлъхубзэхэмрэ лъэпкъ литературэхэмкIэ Нал-шык къалэ махуитIкIэ щекIуэкIа олимпиадэхэр дыгъуасэ зэфIэкIащ. Ар къызэзыгъэпэщари езыгъэкIуэкIари Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм ЕгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министерствэрщ, щызэхэтар ЕгъэджакIуэхэм я IэщIагъэмрэ щIэ­ныгъэмрэ щыхагъахъуэ центрырщ. АнэдэлъхубзэмкIэ яIэ щIэныгъэр наIуэ ящIыну олимпиадэм цIыхуи 130-м щIигъу къекIуэлIащ.

Олимпиадэхэр IыхьитIу зэхэтт - тхыбзэ лэжьыгъэрэ жьэ­рыIуатэ гъэунэхуныгъэу. Дэтхэнэ зы Iыхьэми еджа­кIуэхэм къалэн щаIащ анэдэлъхубзэмкIэ яIэ есэныгъэри лъэпкъ литературэмкIэ зрагъэгъуэта щIэныгъэри хэIу­-щIыIу щащIыну.
Тхыбзэ Iыхьэри пкъыгъуитIу зэхэухуэнат. Япэ пкъыгъуэр къеджэныгъэ (диктант) жыпхъэм итт. Абдеж къыщыIэта ­хъуа Iуэхугъуэм зрагъэужьыжу, гупсысэрэ купщIэкIэ пэ­джэжу етIуанэ пкъыгъуэм псалъи 100 нэхърэ мынэхъ ­мащIэу цIыкIухэм тхыгъэ (сочиненэ) къыпагъэувэжын ­хуейуэ къалэн яIэт. Ауэ щыхъукIэ етIуанэ пкъыгъуэр къы­зэрыгуэкIтэкъым - абы Iэмалыншэу зэкIэщIэпч мыхъу псалъэ зэхэжыхьахэр, псалъэжьхэр, жыIэгъуэ гъэщIэгъуэнхэр хэбухуанэурэ птхын хуейт. Абы къищынэмыщIауэ, еджа­кIуэхэм я къалэнт къыщIэдзапIэрэ кIэухымрэ зэзыпх фIэ­щыгъэри зы хъуа текстым къыхуагъуэту фIащыну.
Текстхэр тхыдэм, лъэпкъ гъащIэм, цIыху зэхущытыкIэ­хэм, дыкъэзыухъуреихь дунейм ятеухуауэ щытащ.
Тхэныгъэм къищынэмыщIауэ, бзэхабзэм ехьэлIа Iуэху­гъуэ зыбжани зэпкърахын хуейуэ олимпиадэм къигъэувырт. Ахэр зытеухуакIэ зэщхьэщыкIырт. Псалъэм папщIэ, псалъэр макъкIэ зэрызэхэткIэ щызэпкърах, псалъэр зэ­рызэхэт пкъыгъуэкIэ щагъэнахуэ, псалъэухар пкъыгъуэкIэ щызэпкърах, псалъэ зэхэжыхьахэм я мыхьэнэр къыща­Iуатэ, Iуэхугъуэ пыухыкIахэм псалъэжьхэр къыщыхуагъуэт лэжьыгъэхэр хэтащ.
Олимпиадэм къыщыхалъхьа лэжьыгъэхэр гъэзэщIэ­- ным сыхьэтищым нэблагъэкIэ яужь итащ цIыкIухэр.
Тхыбзэ лэжьыгъэхэр щызэфIэкIым, цIыкIухэр етIуанэ ­махуэм жьэрыIуатэ гъэунэхуныгъэхэм хэтыну кърагъэблэгъащ. Къыхэгъэщын хуейщ зэпеуэм хэтахэр 9-11-нэ клас­схэм щIэс ныбжьыщIэхэр ару зэрыщытыр. ЕтIуанэ махуэм класс къэс ирата лэжьыгъэр я гъэпсыкIэкIэ зэщхьэщы-кIырт.
9-нэ классым щIэс цIыкIухэм зэрагъэпэщын хуей къэп­сэлъэныгъэр Iуэхугъуитхуим тещIыхьауэ щытащ. Дэтхэнэ зымкIи цIыкIухэм яIэ гупсысэр, ар я нэгу къызэрыщIэувэр, Iуэху зэхэмыбз гуэр хэлъмэ, зэфIэхыкIэ хъунумкIэ къэп­сэлъэну Iэмал къаритырт. 10-нэ классым щIэсхэр сурэтым-рэ къызэгъэпэщакIуэхэм абы хуащIа фIэщыгъэмрэ зэрипхыу къэпсэлъэн хуейуэ я къалэнт. Ауэ щыхъукIи, ­къэп­сэлъэныгъэр къызэрыгуэкI псалъэмакъ мыхъуу, монолог жыпхъэм иту, къыхуеджэныгъэ, къыхуэгъэушыныгъэ, гупсысэ пыухыкIам ухуэзышэ псалъэ зэгъэпэщауэ щытын хуейт. 11-нэ  классым  щIэсхэм  яIа къалэныр нэхъ ­гу­гъуу къыщIэкIынщ. Зэи зэрымылъэгъуа ныбжьыщIэхэр зэры­цIыхуу нэIуаси зэхуэхъун, псалъэмакъри зэIэпахыу зэп­сэлъэн хуейт. Мы лэжьыгъэр икIи гъэщIэгъуэнт, икIи хьэлъэт. Арами, цIыкIухэм яхузэфIэкIащ зэпцIу хуежьа я гупсысэкIэм балигъ бгъэдыхьэкIэ халъхьэу екIуу а къалэныр кърахьэлIэн. ГурыIуэгъуэт, я еплъыкIэхэм щыщIэ­ныгъэ гуэр яIэми, гуращэ пыухыкIам зэрытелажьэр, ­къапэщылъ Iуэхугъуэхэм ирипIейтейми, сытри къазэры­дэхъунумкIэ гурыщхъуэ зэрамыIэр. НыбжьыщIэхэм я ­пащхьэ къис къэпщытакIуэхэм дзыхь кърагъэзым хуэдэу, еджакIуэ цIыкIухэр зэIухауэ псэлъащ, къалэн яIэри ящы­мыгъупщэу зэрызэфIахынум хущIэкъуащ.
МахуитIкIэ екIуэкIа зэпеуэхэм къыхалъхьа лэжьыгъэр зэрыщыту еджапIэ программэхэм техуэрт, мащIэу гъэгу­гъуауэ, еджакIуэхэм я гупсысэр игъэпхъэру.
Олимпиадэм  и  Iыхьэхэм  еджакIуэхэм къыщахьа бал-лхэр къэпщытакIуэхэм щхьэхуэ-щхьэхуэу ягъэувыжакIэщ. КърикIуахэр зэхалъхьэжа нэужь, олимпиадэм и къызэгъэпэщакIуэхэм абы щытекIуахэмрэ къыщыхэжаныкIа­-хэм­рэ я цIэ-унагъуэцIэр министерствэм и сайтым къра­гъэувэнущ.
УзыщыгуфIыкIын Iуэхущ зэхьэзэхуэм къыхыхьа сабий-хэм я бжыгъэр зэрымымащIэр. Абы гугъэ къыует анэ­дэлъхубзэхэм я пщIэр къызэремыхуэхынумкIэ, абыкIэ зрагъэгъуэт щIэныгъэмрэ есэныгъэхэмрэ кIуэ пэтми зауб­гъуу зэрекIуэкIынумкIэ. Шэч хэлъкъым, анэдэлъхубзэхэмкIэ екIуэкI олимпиадэхэм сабийхэм къыдалъхуа бзэм гулъытэ хэха зэрахуригъэщIым, я зэчийм зэрызригъэужьым.
КъызэгъэпэщакIуэхэм зэрыжаIэмкIэ, дяпэкIэ анэдэлъ­хубзэхэмрэ лъэпкъ литературэхэмкIэ ирагъэкIуэкIыну зэ­пеуэхэм еджапIэ программэхэм къарит щIэныгъэр зы­гъэкуу, джэгукIэ Iэмал зыхэлъ, къызэрымыкIуэ бгъэды­хьэ­кIэхэр зэбэкI лэжьыгъэхэр хэтынущ.
 

ШУРДЫМ Динэ.
Поделиться: