Дауэ гъащIэр къызэрыунэхуар?

Мы хьэршыр зи инагъ сыт хуэдиз щэху хэлъ, цIыхур акъылкIэ нэмысауэ, щIэныгъэр лъэщIэмыхьауэ, нэм имылъагъуу!
ЦIыхум акъылкIэ зыгуэр къыщыгурымыIуэм деж гущIэм къыщызэщIэушэ фIэщхъуныгъэр къыпоувэ. ЩIэныгъэр си гъуазэу илъэсиблкIэ еджапIэ нэхъыщхьэм сыщIэсами, фIэщхъуныгъэм ижь къысщIихуарэ, ар симыхамэми, къызгурымыIуэу зы Iуэхугъуэ щыIэщ – гъащIэм и къэунэхукIар, цIыху и къэхъукIар. Нэхъыбэм я гугъэщ хьэршри абы къыщыхъу псори зы къару абрагъуэ гуэрым (Тхьэм) къигъэщIауэ. Илъэс мин бжыгъэкIэ щIигъэхуабжьэу, къригъаблэу, игъафIэу цIыхум кърихьэкIа фIэщхъуныгъэм гугъущ упэщIэувэну. ЩIэныгъэм къитIэщIа псоми, упэщIэмыувэфыну, лъабжьэшхуэ яIэщ. Арами, упщIэ зыбжанэ сиIэщ я жэуапым сытемыхьэфу, щIэныгъэм къитIэщIамкIи фIэщхъуныгъэм жиIэмкIи арэзы сымыхъуфу.
Дэнэ-тIэ цIыхур къыздикIар? ФIэщхъуныгъэ зыбгъэдэлъым, псалъэм папщIэ, занщIэу мыр жиIэнущ – Тхьэм къигъэщIащ, ди къэкIуэнури кIуэдыжыгъуэри зи IэмыщIэ илъыр аращ.
ЩIэныгъэм сыт-тIэ жиIэр абы теухуауэ? Дарвин Чарльз и эволюцэ теорием и гугъу дывмыгъэщI - номинхэм дакъытекIакъым! Аракъым зи гугъу сщIыххэри! Япэ дыдэу гъащIэр дауэ къызэрыунэхуар жыхуэсIэщ? Зигуэшу, багъуэу къэунэхуа пкъынэм сыт пэщIэдзэ хуэхъуар, дауэ зэрызиужьар, дауэ а налъэ цIыкIур цIыху зэрыхъуар, псэ къызэрыIукIар? УпщIэ псоми я щхьэж къысфIокIуэ мыр - зы пкъынэ закъуэ къэунэхуауэ къызощтэри, хэт и лъхуалъэ абы зыщиужьар? КIэщIу жыпIэмэ, джэд хьэмэрэ джэдыкIэ япэ къэунэхуар жыхуаIэм ещхьщ ар. Джэдыр арамэ, ар къызэрыкIа джэдыкIэр хэт къэзыкIэцIар? ДжэдыкIэр арамэ, хэт къизышар?
Япэ дыдэу гъащIэр псым дыгъэ тепсэкIэрэ къыщыунэхури, абы къыхэкIауэ жеIэ щIэныгъэм. Биологием къызэрищтэмкIэ, а гъащIэр зы налъэ (клеткэ) закъуэм къихъукIащ. ИужькIэ, налъэм зиужьыурэ, зэман куэд дэкIри, зы теплъэ гуэрхэр игъуэту щIидзащ, акъылкIэ уеджэ хъунумэ, гупсысэ гуэрхэри иIэ хъуащ. Тэлай дэкIщ, а псэущхьэхэр псым къыхэкIри, тафэм щыпсэу, хьэуакIэ бауэ хъуащ, сэфэт телъыджэхэм иувэу къэгъуэгурыкIуэурэ икIэм-икIэжым цIыху хъуащ.
НобэкIэ цIыхум ицIыхуу, къызэIуихауэ дунейм химие пкъыгъуэу I20-м щIигъу тетщ. А пкъыгъуэ псори, куэдми мащIэми, цIыхум и Iэпкълъэпкъым зэрыхэлъыр къапщтэмэ, ар щIымрэ псымрэ къызэрыхэкIар пэжу къыщIэкIынущ. Дауэ укъемыплъми (цIыхур Тхьэм ятIэм къыхищIыкIами, езыр-езыру щIыуэпсым къыхэкIами) цIыхур мы ЩIым щыщщ, мыбы къыщыунэхуащ.
ПсалъэкIэ къысхуэмыIуэтэну згъэщIагъуэр нэгъуэщIщ… ГъащIэр зы налъэ закъуэ фIэкI мыхъуу псым къыщыунэхуар пэжмэ, илъэс мелуан бжыгъэ дапщэ ихьа ар псым къыхэкIын, абы зиужьын, микроскопкIэ фIэкI умылъагъур цIыху хуэдиз хъун, иужькIи акъыл телъыджэ игъуэтын папщIэ?! Хьэмэрэ, щIыуэпсым дауэ псым информацэ зэрыритар дунейм псэущхьэ лIэужьыгъуэу тетым я теплъэ яIэжу къигъэщIын папщIэ? Абы къищынэмыщIауэ, Iэмал имыIэу, зэхъу-зэбзу, и кIуэцIфэцIри, зэрыбагъуэ, зэрышхэ, и лъыр зэрызекIуэ пкъыгъуэхэм я лэжьыгъэр зэпыщIауэ зэтеублэным, псэущхьэхэм я Iэпкълъэпкъыр телъыджащэу ухуауэ зиужьыным зэман дапщэ ихьар?! Хьэмэрэ, япэ дыдэу балигъ хъуа цIыхур щыцIыкIум хэт зыгъэшхар, мэжалIэм имыхьыжу балигъыпIэм нэсын папщIэ? Хьэмэрэ, абы лъандэрэ псым къыхэкIа зы псэущхьэ сыту цIыху мыхъуарэ, цIыхубзэкIэ къэмыпсэлъарэ?!
ИщхьэIуэкIэ къызэрыхэдгъэщащи, цIыхум зыгуэр къыщыгурымыIуэм деж фIэщхъуныгъэмкIэ зегъазэ. Дэри абыкIэ деплъэкIмэ, сыт хуэдэ тхылъ лъапIэ къыумыщтами, цIыхуми, ар зытет дунейми, хьэдрыхэми, хьэршми я зэхэлъыкIэр, къэунэхукIэр тынш дыдэу, фIэщ щIыгъуафIэу къеIуатэ - Тхьэм къигъэщIауэ аращ.
Иджыри зы Iуэху еплъыкIэ щыIэщ… Иджы дыдэ щIэныгъэлIхэм «Красный карлик» жыхуиIэ вагъуэм и гъунэгъуу телескопкIэ планети 6 къыщалъэгъуащ. Абыхэм ящыщу 4-м атмосферэ, псы, хьэуа щыIэщ икIи цIыхур щыпсэуфыну дуней хъарзынэщ, и зэпкърылъыкIэкIэ, теплъэкIэ ЩIым и тIолъхуэныкъуэм хуэдэщ. Ауэ ди зэфIэкIхэмкIэ а планетэхэм ящыщу дэ нэхъ ди гъунэгъу дыдэм унэсыным илъэс мин 20 гъуэгуанэ дэлъщ! Апхуэдэ дунейхэр хьэршым щыкуэдщ, псэ зыIут Iэмырхэри цIыхухэри гъунэжщ, ди фIэщ мыхъуми. АтIэ, щIэныгъэлIхэм цIыхум и ДНК-р куууэ яджу, цIыхур мы ЩIым щымыщу къызэрахутар и щыхьэту пIэрэ зы планетэ гуэрым къикIыу, цIыху хьэзыру мы ЩIым дыкъызэритIысхьам?!
Куэд-мащIэми, ди зыужьыныгъэр абы нэсащи, хьэрш жыжьэм ущыпсэу хъуну, нэгъуэщI планетэхэр зэрыщыIэр къахутауэ дыщыгъуазэщ. Арами, зэрыжысIащи, нобэр къыздэсым си фIэщ хъуну зы Iуэху еплъыкIэ срихьэлIакъым гъащIэр къызэрыунэхуам, цIыхур цIыху зэрыхъужам теухуауэ. НэгъуэщI планетэ къикIауэ сощIри, абыи а гъащIэр зэгуэр зыгуэрурэ къыщыунэхуауэ аракъэ? ИгъащIэ лъандэрэ щыIагъэнкъым ар. ПэщIэдзэ гуэр щыIэн хуейкъэ?! ФIэщхъуныгъэмкIэ соплъэкIри, нэрыуфIыцIу абы къиIуатэм арэзы сытехъуэфыркъым. Си фIэщ схуэщIыркъым ятIэм цIыхур къыхащIыкIыу псэ зэрыIуалъхьар. Си нэгу къысхущIэгъыхьэркъым.
 Уэрдыхъум иубыдам хуэдэу, сыкъокIуэкI-сыкъокIуэкIри, къыздыщыщIэздзам сыкъыхуокIуэж зы жэуапи сымыгъуэтауэ. Абы сигу къегъэкIыж зы Iуэхугъуэ: хъумпIэцIэджым цIыхур илъагъуркъым, жи. ЩIимылъагъур нэ имыIэу аракъым, атIэ цIыху зэрыщыIэм хъумпIэцIэджым зыри хищIыкIыркъыми аращ, къыгурыIуэркъым, и нэгу къыхущIэгъыхьэркъым, и акъылыр хурикъуркъым. Дэри арауэ пIэрэ къыдэфыкIыр?! Сэ… къызэфыкIыр.

Фырэ Анфисэ.
Поделиться:

Читать также: