ГъащIэ къегъэлъагъуэ, зыгуэрхэми закърегъэцIыхуж

- Театрым «сыкъыщыхъуащ». Москва дэт ГИТИС-р 1958 гъэм къэзыухыу, Къэбэрдей-Балъкъэрым къэкIуэжахэм си адэ Николаи яхэтт. Мысостышхуэ Пщызэбий, Сокъур ХьэмщIасэ, Къардэн Борис сымэ, нэгъуэщIхэми зы гупу театр гъуазджэр ягъэкIуатэрт. Театрыншэу си гъащIэр си нэгу къысхущIэгъэхьэртэкъым, абыхэм садэплъейурэ апхуэдизкIэ а дахагъэм сызэщIишати. Си адэр спектаклым щыджэгуми-щымыджэгуми, сыщыцIыкIум театрым зэпымыууэ дыкIуэу щытащ. Уеблэмэ гъащIэ Iыхьэшхуэ си нэгум щIэкIым хуэдэу, набдзэгубдзаплъэу утыкум щагъэлъагъуэм сэ сыхэплъэрт. Актёрхэм «къагъэщIыр» сэ апхуэдизкIэ си фIэщ хъурти, зы шэчи къытесхьэртэкъым ар а дакъикъэм къэмыхъупэу. Апхуэдэу Iэзэу джэгуу арагъэнт ахэр, - жеIэ ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрым и актрисэ Мэкъуауэ ФатIимэ. - Зэгуэрым Пщызэбийрэ КIунэрэ хэту зы спектакль деплъу (къысхуэвгъэгъунщ лэжьыгъэм зэреджэр къысхуэщIэжыркъым), абы и кIэ дыдэм Пщызэбий и IитIыр зы башышхуэм кIэрапхэри бгым щадза хуэдэу къагъэлъэгъуат. Сыгъырт, жысIэныр мащIэщ - сыгъуэгырт а дакъикъэм. «Ар дауэ, Пщызэбий яукIауэ?!» - жысIэу си щхьэм къысхуигъэтIасэртэкъым. Артистхэр зэгъусэу утыку къихьэжа нэужь, сощIэж, абыхэм сахэлъадэу сахэзэухьауэ зэрыщытар. АпхуэдизкIэ псори си фIэщ хъурт. Дауи, Пщызэбий и джэгукIэр фIыуэ зымылъагъу, сабийхэр къэгъэнауэ, балигъхэми къахэгъуэтэгъуейт.

ФатIимэ Буреттэ (Хугаев Георгий и «ЩIакIуэ фIыцIэ» спектаклым), Сэлисэт («Гуащэ ябгэ» - Шамхалов Мэжид), Фёклэ Ивановнэ («Фызышэ» - Гоголь Николай), хужьу хуэпа цIыхубз («Пастух Махаз» - Искандер Фазиль), ФатIимэ («ЩыхупIэ» - Зэгъэщтокъуэ Людмилэ), Аннэ Михайловнэ («Уахътыншэхэр» - Розов Виктор), КIулэ (ИугъащIэ лъагъуныгъэм!» Къэрмокъуэ Мухьэмэд), нэгъуэщI цIыхубз роль куэди къехъулIэу игъэзэщIащ. Ауэ зэрыригъэжьар Фырэ Руслан Лохвицкий Михаил и «Уафэгъуагъуэ макъ» романым къытрищIыкIа лэжьыгъэрт.

- Къэбэрдей театрым къехъулIахэм ар ящыщ зыщ. Илъэс зыкъом дэкIауэ, ар етIуанэу щыдгъэувыжам, сэ, дауи, нэхъыбэ къызгурыIуэжат образыр нэхъ нэгъэсауэ къызэрыгъэлъэгъуапхъэм ехьэлIауэ. Ар гъащIэм узыхуигъэIущымрэ уи зэфIэкIымрэ елъытауэ арагъэнщ, - йогупсыс Мэкъуауэр. - Абы къыкIэлъыкIуат Къэрмокъуэ Мухьэмэд и тхыгъэм къытращIыкIа «ИугъащIэ лъагъуныгъэм!» спектаклыр. Ар Абхъазми щыдгъэлъэгъуауэ щытащ. Гуимыхужщ «Гуащэ ябгэ» лэжьыгъэри. Ар, зэрытщIэщи, ди театрым куэдрэ щагъэувыжащ, уеблэмэ Къэбэрдей псор абы «къызыхикIухьа» си гугъэщ. ДыщэкI КIунэ иджыри псэууэ, ЖьакIэмыхъу КIунэрэ абырэ а спектаклым зэгъусэу щыджэгурти, ар плъагъуныр сыт и уасэт?! ИужькIэ ЖьакIэмыхъур - гуащэ ябгэу, ТыIэщ Маринэ нысэу джэгуу хъуащ. Сэ абы Сэлисэт и ролыр щызгъэзэщIат. Апхуэдэурэ зы лэжьыгъэм адейр кIэлъыкIуэурэ, театрым и мызакъуэу, къуажэхэм, гъунэгъу щIыналъэхэм зыкъыщыдгъэлъагъуэурэ екIуэкIащ. Дэбагъуэ Роман режессурэр къыщиухым игъэхьэзыра «Трамвай «ХъуэпсапIэ» спектаклым Хьэмыку Жаннэрэ сэрэ зэшыпхъуитIу (Бланшрэ Стеллэрэ) дыщыджэгуат. Спектаклым мазийкIэ делэжьат. Жаннэ и юбилейм ирихьэлIэу дгъэлъэгъуауэ щытащ. Пьесэр гъэщIэгъуэн дыдэти, си гум къинэжахэм ящыщщ а лэжьыгъэр.

Мэкъуауэ ФатIимэ къэбэрдей радиоми дэлэжьащ, тхыгъэ хьэлэмэт куэд къыщеджащ. Псом хуэмыдэу фIэфIу игу къегъэкIыж тхакIуэ Заходер Борис и псысэхэм, Чипчиков Борис «Нерестились рыбы в лунном свете» и IэдакъэщIэкI хьэлэмэтым къеджэу зэрыщытар. «Иужьрейр лэжьыгъэ хьэлэмэт дыдэт, цIыхубз гъащIэр апхуэдэу Iэзэу цIыхухъум къызэрыритхэкIыфам пщIэ лей зыхууегъэщI. Тхыгъэр къапщтэу кино тепх хъунут…» - дыщIегъу актрисэм.

- Гъэсэныгъэм и гугъу тщIымэ, ар нэхъыбэу унагъуэм къыщежьэ Iуэхуу къыщIэкIынщ. «Уи адэ-анэм уагъэсакъэ?» - жаIэу адыгэр щIэупщIэ хабзэтэкъэ?! Хабзэр унэм къыщIэкIырти аращ. Мы зэманым, ди жагъуэ зэрыхъунщи, куэдым абы мыхьэнэ иратыжыркъым, - къыхегъэщ бзылъхугъэм. - Театрым, дауи, цIыхур къыхуреджэ мамырыгъэм, зэгурыIуэм, гумащIагъэм. Гъуджэм къищым хуэдэу, гъащIэр къегъэлъагъуэ, зыгуэрхэми закърегъэцIыхуж. Абы и лъэныкъуэкIэ театрым и мыхьэнэр инщ, ауэ абыи ди зэманым къыпакIухь хъуа хуэдэу фэ ибоплъ. ПсэукIэм, гъащIэм и ухуэкIэм зэрызихъуэжарагъэнщ. Адыгагъэм цIыхум и пщIэ уригъэбэкъуэнутэкъым зэи, иригъэпцIыжынутэкъым и псалъэм. Дыхуейт, дауи, а фIыгъуэхэр ди щIэблэми яхэлъыну.

Щапхъэу къэсхьынщи, абы и лъэныкъуэкIэ куэд къыхэпхыфынущ «Уахътыншэхэр» тхыгъэм Дэбагъуэ Роман къытрищIыкIа спектаклым. Абы тхыдэмкIэ егъэджакIуэ Аннэ Михайловнэ и ролыр щызгъэзэщIащ. Вероникэ гъащIэм и IэфIыр фIэкIуэдауэ: «Сыт, сыт сыщIэпсэум и мыхьэнэр?!» - щыжиIэм: «Уи ужькIэ къэбгъанэр арауэ къыщIэкIынущ», - къыжреIэ абы Аннэ Михайловнэ. Ар псалъэ пэж дыдэу къысщохъу. НэгъуэщI зы гупсыси щыпхышащ абы, спектаклым лъабжьэ хуэхъуу: «Зауэм ныкъуэдыкъуэ ищIыр Iэпкълъэпкъ закъуэркъым, абы цIыхум и псэри ечатхъэ, и гур еунэщI. Мис ар куэдкIэ нэхъ шынагъуэщ»... Аращи, лъэпкъ театрыр щIэлажьэр цIыхугъэр дигъэхъумэн, дахагъэр, фIыр плъапIэ тхуищIын папщIэщ».

БАГЪЭТЫР Луизэ.
Поделиться: