ЦIыху губзыгъэ и псалъэ уахътыншэщ

Актрисэ щIалэ гуэр  Уайльд Оскар  хуэтхьэусыхэрт гулъытэ зэрыщыщIэм и IуэхукIэ:

- Критикхэм зы  псалъи ятхыркъым  сыкъызэрыунэхуар къыхагъэщу.  ЗэгурыIуауэ, дзэхупс зыIурагъэлъэдам хуэдэу, щэхущ. Сыт сщIэнур?

-ЗапыпщIыжрэ, уэри  псалъэ умытхыжмэ,  уахурикъуащ, -  ечэнджэщащ абы тхакIуэр.

*

Тайлеран дихьэхауэ   Сталь Аннэ яужь итт, ауэ нэгъуэщI бзылъхугъэ гуэрми кIэлъыкIуэрт. Ар къэзыщIа Аннэ бзаджагъэ хуекIуэну мурад ищIри, и псэгъум еупщIащ:

- КъызжеIэт, а «тIуанэ» къысхуэпщIамрэ сэрэ псым дитхьэлэмэ, хэтыт къебгъэлынур?

- Хуабжьу сыщогугъ есыкIэ пщIэуэ, - къитыжащ модрейми жэуап.

*

Ференц Лист  композитор щIалэм и IэдакъэщIэкIхэм нэIуасэ захуищIа иужькIэ:

-Уи лэжьыгъэхэм, пэжу, фIагъ, щIэщыгъуагъ куэд  хэлъщ. Ауэ ди жагъуэ зэрыхъунщи, фIыр - щIэкъым, щIэр – фIыкъым, -къритыжат жэуап.

*

Мазарини кардиналым къэрал мылъкум   ахъшэшхуэ къыхихырт, ауэ хилъхьэжыртэкъым. Еуэри, и лIэгъуэр къыщысым, абы Людовик XIV и  пащхьэ  езым и финансист Кольбер  иришащ,  мы псалъэхэр  жиIэу:

- Зиусхьэн, сэ къэралым  и щIыхуэшхуэ стелъщ, ауэ си яужькIэ мы ахъшэбж щIалэ ахъырзэманыр къызогъанэ, икIи  абыкIэ си щIыхуэр сыпшыныжауэ къысщохъу, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, абы сэ щIыхуэу стелъым нэхърэ куэдкIэ нэхъыбэ къэралым  къыхудигъэхуэнущ.

 *

Австрием  щыщыIэм Бальзак бзэр зэримыщIэм и зэранкIэ, хуабжьу  гугъу  ехьырт. СатуущIэхэр абы куэдрэ къыщыхуэмыарэзы  къэхъурт, яритын хуейм хуэдиз  зэраримытым къыхэкIыу.  ИкIэм – икIэжым, абы хэкIыпIэ  гъэщIэгъуэн къигупсысащ.  Ахъшэ щритым деж, абы сатуущIэм и IэмыщIэм джыжьын ахъшэ ирилъхьэрти и нэкIум иплъэрт, мыарэзымэ-аргуэру зы,  итIани апхудэу ищIырт сатуущIэр къэгуфIэху. КъызэрыгуфIэу, Iэбэти зы дыжьын ахъшэ и IэмыщIэм кърихыжырти, ирикъуу зэрыритам шэч къытримыхьэу ежьэжырт.

*

Зы бейжь гуэр Шаляпин къелъэIуащ и цIэкIэ ящI пшыхьым хухэтыну, икIи уасэу игъэувымкIи щIэупщIащ.

         - Доллар мин, - жиIащ уэрэджыIакIуэм.

         - Хъунщ, ауэ апхуэдэу  щыхъукIэ, уэрэд жыпIа иужькIэ  си хьэщIэхэм уахэсынущ.

         Шаляпиныр мащIэу щIэгуфIыкIри:

         - Уи хьэщIэхэм сахыхьэн хуэмеямэ, доллар щитхукIи уэрэд пхужысIэнут.

*

Франджы король Филлип  VI налогыу къэралым къыхэхъуэр кIуэ пэтми  нэхъ мащIэ хъурти  и блыгущIэтхэр жэуапым иришэлIат. Псори щымт. ИтIанэ, пщым и джэгуакIуэм мыл кIанэ цIыкIу къищтэри, блыгущIэтхэм язым иритри хъурейуэ кърагъэкIуэкIыну яжриIащ. Мылыр пщым деж къыщысам къэмынэIауэ  ткIуат.

         - Мис аращ щхьэусыгъуэр! - жиIащ джэгуакIуэм.

*

Еуэри усакIуэу зыкъэзылъытэж гуэрым «КъэкIуэну щIэблэм деж» фIэщыгъэм щIэт и тхыгъэ Вольтер къыхуихьри, къызэрыщыхъур къищIэну   щIэупщIащ:

         - Зыуи! СызэреплъымкIэ, мыр зыхуэбгъэзахэм я деж нэсынукъым, - жриIащ мыдрейм.

*

Бернард Шоу зыгуэр еупщIат:

- Уи мыгъуагъэхэр ныбжьэгъура хьэмэ жагъуэгъура зыжепIэн хуейр?

- Уи мыгъуагъэхэм ныбжьэгъухэм уахутепсэлъыхь хъунукъым. Ар уи жагъуэгъухэм ядэбгуэшмэ, нэхъыфIщ. НэгъуэщI мыхъуми, дакъикъэ зыбжанэкIэ гурыфIыгъуэу яIэнщ, икIи  жыпIэм и кIэм нэс зэредэIуэнум шэч къытомыхьэми хъунущ.    

*

Къалэ гуэрым  кIуауэ Дюма  тхылъ  щащэ тыкуэным щIыхьащ. И деж зэреблэгъэнур щэхуу къэзыщIа тыкуэнтесым  зигъэщIагъуэжу  тхылъ дэлъхьэпIэхэм  тхакIуэм и тхылъ защIэ ищIащ. Ар щилъагъум, Дюма къэуIэбжьауэ:

         - Мыр сыт?! Адрей тхакIуэхэм я тхылъхэр дэнэ щыIэ? – жиIэри щIэупщIати.

         Тыкуэнтесым жиIэнур имыщIэу: - Адрейхэри? Адрейхэр псори тщащ! – иритащ жэуапу.

 *

Аннэ Сталь еупщIат: - Бзылъхугъэ губзыгъэхэм нэхърэ  дахэхэр цIыхухъухэм нэхъ щIафIэфIыр сыт?

-Абы щэхушхуэ хэлъкъым. ЦIыхухъу нэфхэр мащIэ дыдэщ, ауэ  акъылыншэ дэнкIэ бгъазэми бгъуэтынущ.

  *

Бернард Шоу  и пьесэхэр ягъэкIэщIу зэи идэртэкъым. Зэгуэрым абы къелъэIуащ, и тхьэрыIуэм ебакъуэу, тхыгъэр игъэкIэщIыну,   къуажэ жыжьэ къикIхэр яужьрей поездым къыкIэрымыхун папщIэ.

Драматургым и жэуапыр хьэзырт:

- ВгъэкIэщIу сыарэзыкъым. Поездхэр зэрызекIуэ зэманыр  фхъуэж!

 *

Дюма  дохутыр цIэрыIуэ  гуэрым деж щыхьэщIэрт.  Дохутырыр  тхакIуэм къелъэIуащ, я унэ къеблагъэхэм   къазэрыщыхъуар зратхэ тхылъым псалъэ зыбжанэ  иритхэну. Дюма етх: «Гистель  унагъуэхэм кIуэурэ игъэхъужын зэрыщIидзэрэ, сымаджэщхэр зэхуэпщIыжми хъунущ». Дохутырым ар и гуапэ  дыдэ  хъуауэ: Щытхъупс  къызыбогъэжэхри,- щыжиIэм.

Дюма итхым пищащ: Сымаджэщхэр зэхуэщIыжу кхъэщIэхэр къызэIухын хуейщ».

 *

Твен Марк журналым и редактору щыщытам  къыхуахь  Iэрытх  нэмыщIысахэм къызэрымыкIуэу  гугъу  дехьырт.  Зэгуэрым  Iэрытх мылъхуэсхэр зридза пэгуныжьым иплъэри,  тхылъымпIэу илъыр щилъагъум,  и гур къаскIэри: - Ди жагъуэ зэрыхъунщи, мывэ лъэхъэнэм   къыщыдэкI журналым сыщылажьэкъым, армыхъу, тхылъымпIэу хыфIэздзэм я мывэ зырыз сиIамэ, чэщанэ бэлыхь къысхухэкIынут, - жиIауэ ятхыж.

 

*

Толстой Лев къишагъащIэу   и ныбжьэгъуфI Сологуб хуеблэгъати:

         - Сыту  уцIыху насыпыфIэ, иджы уэ фIыуэ плъагъу псори уиIэщ, - жриIати.

         - Хьэуэ, сэ фIыуэ слъагъу  псори сиIэкъым, ауэ  сиIэ псори  фIыуэ солъагъу,- иритащ абы жэуап.

 *

ЛIы бэвышхуэ гуэрым Шоу Бернард зыхуигъазэри:

         - Уи теплъэмкIэ, уи унагъуэр  шхынщIэлIэу фIылIэ фIэкIа  пщIэнкъым, - жриIати, мыдрейри и жып иIэбакъым:

         - Укъэзылъагъум, си унагъуэр  зыгъэмэжэлIар  уэра ягугъэнщ.

 *

Зэгуэрым Диоген  мывэ  сыным бгъэдыхьауэ   факъырапщIэ щIэлъэIурт, блэкI гуэрым абы гу лъитэри,   мывэ сыным  сыт узэрыщыгугъыр? – жиIэри къеупщIати.

 - ЗыкIи. Апхуэдэ щIыкIэкIэ  зыми  зыри къызэрысхуамыщIэнур хьэкъ зыщысщIыжыуращ, -  иритыжащ жэуап.

 *

Драматург щIалэ  гуэрым  и гушыIэ пьесэм Шоу Бернард къыхуеджэри къызэрыщыхъуам  щIэупщIащ:

         - Мыпхуэдэ  пьесэ мыхьэнэншэ  цIыкIухэр  зытхыну хуитыныгъэ зиIэр драматург цIэрыIуэхэращ.

 

 

 

 

ЗэзыдзэкIар Инэрокъуэ Данэщ.
Поделиться: