Гъуазджэм и цIыху Зыхьэ Заурбий

Лъэпкъ театрым, кином зи цIэр игъафIэ артист пэрыт, Адыгэ Республикэм и цIыхубэ артист, Урысей Федерацэм, Абхъазым, Къэбэрдей-Балъкъэ­рым, Кубаным щIыхь зиIэ я ­артист Зыхьэ Заурбий и ныбжьыр мы гъэм илъэс 75-рэ ирикъуащ. 

Роль щитIым нэблагъэ игъэ­зэщIащ Зыхьэм, дэтхэнэри и ­фIэщу, и иужьрей роль хуэдэу, цIыхум я пащхьэ ирихьащ, аращ ар фIыуэ щIалъагъум и щэху нэхъыщхьэри. 
Зыхьэ Заурбий цIыху телъы­-джэ куэдым я гъащIэ ди пащхьэ кърихьащ, зэм дигъагъыу, зэм дигъэгуфIэу, зэми дигъэгуп­сы­сэу, языныкъуэхэм деж дызы­щIигъэгупсысыжу. Ауэ нобэ сы­хуейщ Заурбий гъащIэм щиIэ ­образыр нэхъ гъунэгъуу фэз­- гъэцIыхуну, бгъэдэлъ артист Iэза­гъэм хуэдэу, цIыхугъэ лъагэ зиIэ адыгэлIу зэрыщытым и гугъу фхуэсщIыну. 
Кавказ Ищхъэрэм и мыза­къуэу, Урысей псом цIэрыIуэ щыхъуа артистыр 1976 гъэм щегъэжьауэ Цей Ибрэхьим и цIэр зезыхьэ Лъэпкъ театрым и актёр пажэщ. Адыгейм и Къэрал саугъэтым и лауреат Зыхьэ Заурбий хуэдэхэм щхьэкIэ и IэщIагъэм езыр къыхихащ жаIэ хабзэщ. 
Ар дохутыр IэщIагъэм илъэсищкIэ хуеджауэ, къигъанэри ­Ленинград къалэм театрым, музы­кэмрэ кинематографиемрэ щыхурагъаджэу дэт къэрал институтым драматическэ гъуазджэмкIэ и студием щIэтIысхьат. Медицинэм дохутыр бэлыхь фIэкIуэдагъэнкIи хъунщ, ауэ лъэпкъ гъуазджэм Зыхьэм хуи­щIа хэлъхьэныгъэр хэмытамэ, щыщIэныгъэ зэриIэнур хьэкът. 
Актёр IэщIагъэм щыхуеджа илъэсхэм Заурбий зи нэIэ щIэта адыгэ студием и егъэджакIуэхэм гулъытэ хэха къыхуащIырт. Зы­хьэм и актёр, театр гъуэгуанэр Сервантес и «Дон Кихот»-мкIэ къригъэжьауэ щытащ. ИкIи къэп­лъытэ хъунущ ар Заурбий хуэ­мэхуауэ. 
Абы яужь Зыхьэм игъэзэщIа образ бжыгъэншэхэм зы яхэту къыщIэкIынкъым цIыхухэм ягу къимынэжауэ. Ар зи фIыгъэр ­актёрым бгъэдэлъа талант иным и закъуэкъым, атIэ езыр роль къэс гумызагъэу зэрелэжьырт, фIыпIэр къызэрилъыхъуэрт. 
Зыхьэр театр утыкум гукъинэжу щыджэгуащ Шекспир и «Король Лир», Гоголь Николай и «Игроки», Айтматов Чингиз и «И дольше века длится день», Володин Александр и «Ящерица», «Две стрелы», Лоркэ Габриэль и «Кровавая свадьба», КIэрашэ Тембот и «Шапсыгъхэм япхъу», «Насып гъуэгу», нэгъуэщI тхакIуэ цIэрыIуэхэми я IэдакъэщIэкIхэм къытращIыкIа спектаклхэм. 
Заурбий трагедиери комедиери зэхуэдэу фIыуэ къызэхъулIэ актёр зырызхэм ящыщщ. Пащтыхь Лир и ролыр актёрым и лэжьыгъэ нэхъыфIхэм ящыщу къалъытэ, дунейпсо классикэ драматургием къыхэщ образыр абы къызэкIуэцIихыу цIыхухэм я пащхьэ гуимыхужу ирихьэн хузэфIэкIащ. Натхъуэ Къадир ­игъэува «Медея»-м Зыхьэм щигъэзэщIа ролыр куэдкIэ Лир пэ­гъунэгъуу къыщIэкIащ. Мыбдежым Заурбий пасэрей адыгэп­щым и образым итщ, абы и хьэл-щэныр, и гупсысэкIэр, щытыкIэр Зыхьэм Iэзагъэ ин хэлъу, уи фIэщ мыхъункIэ Iэмал имыIэу къигъэлъэгъуащ. 
Заурбий гушыIэ спектаклхэм щыхэткIэ къыпхуэмыцIыхужыну зехъуэж, жыпIэнуракъэ, нэ­гъуэщI цIыху уи пащхьэ итым хуэдэщ. Абы и гушыIэхэм уи ­гукъыдэжыр къаIэт икIи и псэ­лъафэр жыIэгъуэ щыпхуэ­хъури мащIэкъым. Драматургием теу­хуауэ цIыху Iущ гуэрым зэ­ры­жиIащи, «Хьэрфхэр зыри ищIыс­къым, псэ хэзылъхьэн артис­тыфIым Iэры­хьэху».
Псом хуэмыдэу Зыхьэм и творческэ гъуэгуанэм си щхьэкIэ сыдэзыхьэхыу, хэзгъэфIыкIыу хэ­лъыр абы и адыгэгурщ, ар сыт хуэдэ образым итми, и бзэм, лъэпкъым, хабзэм зэрахуэ­пэ­жырщ. Адыгагъэр абы и гъуазэу зэрыщытыр сценэм щитми, уэрамым щыдэтми нэрылъагъущ. 
Зыхьэм и режиссёр лэжьыгъэхэр гулъытэншэу къэдгъэнэнкIэ Iэмал иIэкъым. Абы телъы­джэу игъэувауэ щытащ адыгей тхакIуэ, драматург Чапай Мурат и Iэдакъэ къыщIэкIа «Фызабэхэр» драмэр. Ар Зыхьэм къызэре­хъулIам и щыхьэтщ театрым къытрагъэзэжурэ зэрыщагъэ­лъэ­гъуар. Спектаклым и роль нэхъыщхьэхэм яз езы Заурбий ­игъэзэщIат. 
ЗэрыгурыIуэгъуэщи, Зыхьэм и творческэ лэжьыгъэр театр сценэм щигъэзащIэ ролхэмкIэ къэувыIэркъым. Фэ куэдрэ флъэ­гъуауэ къыщIэкIынщ адыгэхэм ятеухуа фильмхэм е теплъэ­гъуэхэм ар хэту. Режиссёр цIэрыIуэ Котт Александр Лермонтов Михаил и «Бэлэ» повестым серие куэд хъууэ къытрищIыкIа кином Заурбий джыназым и ролыр щигъэзэщIащ. 
Абы роль гуимыхужхэр щи­щIащ «Гибель Отрара», «Свидетель», «Сумерки надежд», «Черкесия» фильмхэм. 2018 гъэм ар хэтащ адыгэшхэм ятеухуауэ «Шагъдий. Шабзэшэм нэхърэ нэхъ псынщIэ» фильмым. Иужьрей зэманым траха фильмхэм ящыщу зыкъыщигъэлъэгъуащ МэшбащIэ Исхьэкъ   и «Графиня Аиссе» роман цIэ­рыIуэр и лъабжьэу траха филь­мым (Айшэт и адэш­хуэм и ролыр игъэзащIэу).
 Заурбий жылагъуэ Iуэхухэм хуэжыджэрхэм ящыщщ. ЩIыналъэм щекIуэкI щэнхабзэ Iуэху­гъуэхэм сыт щыгъуи я пашэщ. Къи­щынэмыщIауэ, илъэс куэд­-кIэ Мейкъуапэ щрагъэкIуэкIыу щыта «Кавказский меловой    круг» хэгъэгупсо театр фестивалыр къызэгъэпэщы­ным и лъабжьэр зыгъэтIылъахэм ящыщщ ар. 
Зыхьэм лэжьыгъэшхуэ ирегъэкIуэкI театр щэнхабзэм зегъэужьынымкIэ, сценэм щы­джэгу щIалэгъуалэм, гъуазджэм и ветеранхэм защIэгъэкъуэнымкIэ. 
И лэжьыгъэр, бгъэдэлъ артист зэфIэкI иныр, хэку щэнхабзэмрэ гъуазджэмрэ я зыужьыныгъэм хуищIа хэлъхьэныгъэшхуэхэр ­къалъытэри, УФ-м и Президентым и унафэкIэ, Зыхьэ Заурбий «Зэныбжьэгъугъэм и орден» тыгъэ лъапIэр къыхуагъэфэщащ. 
- Ныбжь гуэрым ущынэсам и деж укъызэплъэкIыж, уи гъащIэр кхъузанэ нейм щIэбгъэкIыж зэ­пытщ, - щыжеIэ Зыхьэм иужь­рей зэманым ита интервьюхэм язым. - Сэ сыкъызэплъэкIыжа иужькIэ, дохутыр IэщIагъэр къэзгъанэу театрыр къызэрыхэсхам зэи сыхущIегъуэжыркъым. Те­атрын­шэу си гъащIэр си нэгу къысхущIэгъэхьэркъым, си гъащIэр аращ езыр. Пэжыр жысIэнщи, дапщэрэ театр утыку си­хьами, сыт щыгъуи сопIейтей. Ауэ утыкум сихьэу джэгун щIэздза иужь­кIэ, ар цIыхухэм къа­зэрыщыхъур, ягу зэрырихьыр щыслъа­гъукIэ, си гур мэпсэхуж. Дэтхэнэми актёрми и ехъулIэ­ныгъэр театр­еплъхэм куэдкIэ елъытащ, ахэращ дэ тегъэщIапIэу диIэр. Къы­зыгурыIуэхэм ящIэ театрым цIыхупсэхэр зэ­рыщагъэхъужыр, сэ ар куэдрэ хьэкъ сщыхъуащ.

 

ЩОМАХУЭ Залинэ.
Поделиться: