Махуэгъэпс

♦Адыгэхэм (шэрджэсхэм) я дунейпсо махуэщ

♦Белоруссием и таможенникым и махуэщ

♦Осетие Ипщэм щагъэлъапIэ я къэралыгъуэр щагъэува махуэшхуэр. 1990 гъэм фокIадэм и 20-м Осетие Ипщэм и лъэпкъ суверенитетым теухуа декларацэр къащтащ.

♦1862 гъэм Санкт-Петербург къэрал консерваторэр къызэIуахащ. Ар Урысейм и япэ музыкэ еджапIэ нэхъыщхьэщ.

♦1918 гъэм Красноводск къалэм инджылыз интервентхэм щаукIащ Кавказ ЩIыбым совет властыр щыгъэувыным и унафэр зыIэщIэлъа, Баку щыщ комиссар 26-рэ.

Iэщэ зыщIым и махуэщ

Японием щагъэлъапIэ зи ныбжь хэкIуэтахэм пщIэ яхуэщIыным и махуэр

1648 гъэм франджы физик, математик цIэрыIуэ Паскаль Блез къихутащ гидростатикэм и хабзэ нэхъыщхьэр.

1888 гъэм дунейм щыяпэу Бельгием щекIуэкIащ цIыхубз нэхъ дахэр къыщыхах зэпеуэ.

ЩIым и озон къатыр хъумэным и дунейпсо махуэщ
Секретарым и махуэщ
Къыргъызстаным къэрал шынагъуэншагъэр къызэгъэпэщынымкIэ и IэнатIэм и лэжьакIуэхэм я махуэщ
Мексикэм и щхьэхуитыныгъэм и махуэщ. 1810 гъэм Мексикэр Испанием къызэрыхэкIым теухуа унафэр къащтащ.
Къэзахъстаным Анэм и махуэр щагъэлъапIэ
1380 гъэм урысыдзэхэр Куликовэ щIыпIэм деж Мамай хъаным и зауэлIхэм щатекIуащ.
1918 гъэм Бэракъ Плъыжь орденыр къащтащ.

Мэзым и махуэр адрей къэралхэм щагъэлъапIэр гъатхэпэм и 21-р арами, Урысейм ар зытехуэр фокIадэм и 15-м къыщегъэжьауэ и 17-ри хыхьэущ. Абы щхьэусыгъуэ иIэщ: Совет Союзым 1977 гъэм и фокIадэм къару щигъуэтат мэз законодательствэу мы IэнатIэм егъэщIылIам. 
АтIэми, Мэзым и махуэр гъэлъэпIэныр япэ дыдэу къыщыхалъхьауэ щытар Мэкъумэш хозяйствэмкIэ европей ассоциацэм 1971 гъэм иригъэкIуэкIа зэхуэсышхуэрт. 

Демократием и дунейпсо махуэщ. ООН-м и Ассамблее Нэхъыщхьэм къищта унафэм ипкъ иткIэ ягъэуващ, 2007 гъэ лъандэрэ ягъэлъапIэ.
УФ-м и санитар-эпидемиологие къулыкъум и лэжьакIуэхэм я махуэщ
Дагъыстэным щыпсэу лъэпкъхэм я зэкъуэтыныгъэм и махуэщ
Беларусь Республикэм и библиотекэхэм я махуэщ
Азербайджаным щагъэлъапIэ щIэныгъэхэм я махуэр
Японием щагъэлъапIэ нэхъыжьхэм пщIэ яхуэщIыным и махуэр

1812 гъэм Москва дыхьащ Наполеон и дзэр. Урысейм и дзэзешэхэр ар бийм зауэншэу иратыну зэгурыIуат, къалэри дзэри хъума хъун папщIэ. Апхуэдэу щытми, ерыскъыпхъэхэр зыщIэлъ хъумапIэхэр бийм Iэрамыгъэхьэн мурадкIэ мафIэ ирадзати, къалэр лыгъейм зэщIищтат. Зы мазэкIэщ франджыхэр Москва зэрыдэсыфар - ерыскъыи зыдэмылъ, цIыхухэри зыдэмысыж къалэм егъэлеяуэ гугъу щехьырти, и армэри зэщIикъуэжри, жэпуэгъуэм и пэщIэдзэм езыр-езыру дэкIыжауэ щытащ Наполеон.

1829 гъэм Урысеймрэ Тыркумрэ Iэ традзащ Адрианополь мамырыгъэ зэгурыIуэныгъэм.

Урысейм и программистхэм я махуэр ягъэлъапIэ
ЩхьэцщIэщэм и махуэщ
Байкал гуэлым и махуэщ
Канадэм адэшхуэ-анэшхуэхэм я махуэр щагъэлъапIэ
1736 гъэм Челябинск къалэм и лъабжьэр ягъэтIылъащ.
1741 гъэм Урысей империем унафэ къыщыдэкIащ лэжьэгъуэ махуэм и мардэр сыхьэт I5-м щIигъу зэрымыхъунум теухуауэ.
1745 гъэм «Атлас российский» географие къыдэкIыгъуэр япэу дунейм къытехьащ.
1762 гъэм Екатеринэ ЕтIуанэр пащтыхь къулыкъум пэрыуващ.

Iэпэхъ щIыным и дунейпсо махуэщ
Лъэпкъ Зэкъуэтхэм я Зэгухьэныгъэм и Ипщэ-Ипщэ зэдэлэжьэныгъэм и махуэщ
1492 гъэм Колумб Христофор Америкэр къызэIуихащ.
1698 гъэм Урысей пащтыхьыгъуэм Таганрог къалэм и лъабжьэр щагъэтIылъащ.

ФокIадэм и 11-р ЦIыхуIэ зы­лъэмыIэса щIыуэпсым и дунейпсо фондыр (World Wide Fund for Nature) къыщызэрагъэпэща махуэщ.

ПщIэ зыхуэсщI Казбек ­Валерий и къуэ! Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Къэралыгъуэм и махуэмкIэ сынохъуэхъу!