Щэнхабзэ

Профсоюзхэм ЩэнхабзэмкIэ я уардэунэм иджыблагъэ щекIуэкIащ «Креативные каникулы» зэхыхьэ дахэр.

Илъэс 20-кIэ «Кабардинка» ансамблым къыщыфащ Iуащхьэмахуэ районым хыхьэ ЛашкIутIэ къуажэм къыщалъхуа Соттаев Къанщауэ Хьэждаут и къуэр. Абы и анэр, ХьэIишэт, адыгэт (Щомахуэхэ япхъущ), и адэр балъкъэрт. 1944 гъэм и гъатхэм балъкъэр лъэпкъыр Хэкум ишын хуейуэ унафэ ткIий щагъэувым, ХьэIишэт и бынищыр кърагъащтэри, и дыщым ирагъэшэжащ, Щомахуэ унэцIэр псоми хуатхри, Къанщауэрэ и къуэш-шыпхъумрэ Зеикъуэ къыщыхъуащ.

 Александрие къалэм дэта библиотекэшхуэм щIэлъа Iэрытххэр хъалиф Умар и унафэкIэ ягъэсауэ жызыIэ хъыбарым лIэщIыгъуэ бжыгъэ и ныбжьщ. Пэжрэ пцIырэ зэхамыгъэкIауэ, ар пасэрейхэми иджырейхэми ислъамыр ягъэпудыну щыхуейм деж, уигу къагъэкIыж, муслъымэнхэр щIэныгъэм зэрыхуэхейм и щыхьэт хуэдэу.

Дызэрыт илъэсым ар илъэс 25-рэ ирокъу адыгэ мухьэжырхэм якIуа гъуэгуанэм кърикIуэжу, Иорданием щытепщэ Хьэшимит пащтыхьыгъуэм и лIыкIуэ, пащтыхь Хъусейн и къуэ Алий щауэ 50 щIыгъуу и хэкумрэ Кавказ Ищхъэрэмрэ шу зекIуэкIэ зэпищIауэ зэрыщытам. 

Дыщэидэр ижь-ижьыж лъандэрэ адыгэм къыдекIуэкI хэдыкIыкIэщ. Пасэм ар къызэрагъэсэбэпу щытар щыгъыныгъуэхэр зэрагъэщIэращIэ Iэмал къудейтэкъым, атIэ абы и тхыпхъэ зэмылIэужьыгъуэхэмкIэ къагъэлъагъуэрт хэт сыт хуэдэ лIакъуэм щыщми. Апхуэдэуи, бзылъхугъэ IэпщIэлъапщIэхэм дыщэ IуданэкIэ лъэпкъ дамыгъэхэр хадыкIырт. Абыхэм гупсысэшхуэ ящIэлът, цIыхубэм ягъэлъапIэрт.

КъуэкIыпIэм щыпсэу къэралхэм я дунейм, я псэукIэм дихьэххэр, дауэ мыхъуми, и кIэм иплъащ серие 250-у зэхэт «Щхьэ псынщIэ» тырку телефильмым. Сыт хуэдизу ар кIыхьу зэпамышами, яIэщIэужагъуэу цIыхур абы емыплъауэ пхужыIэнукъым. Хэти, зэрыжытIащи, абыхэм я гъащIэр, я зэхэтыкIэр псэкIэ къещтэ, хэти фIэщIэщыгъуэщ куэду зэхэухуэна сюжетхэр, дерс къыхэхыпIэ зыхуэхъухэри щыIэщ. Сыт хуэдэ лъэныкъуэкIи къыщеплъи, ахэр псори зэуIуу къыщыбгъуэтынущ абыхэм.

«Iущхэмрэ Iущыцэхэмрэ» зи фIэщыгъэ урысейпсо щIэныгъэ-егъэджэныгъэ хэдэрыхэш зэхьэзэхуэм и 31-нэ хэгъэгупсо зэхыхьэгъуэм и бжьыгъуэ зэфIэхьыр иджыблагъэ зэфIэкIащ, кърикIуахэри наIуэ хъуащ.

Дыщэидэ IэщIагъэр адыгэм ижь-ижьыж лъандэрэ къыдокIуэкI. Абы и щIыкIэм куэдрэ  зихъуэжащ, хэдыкIыкIэ IэмалыщIэхэр къыхыхьащ. Лъэпкъ куэдым яIэщ дыщэпскIэ хэдыкIын IэщIагъэр, ауэ адыгэм хуэдэу абы зезыгъэужьа къэгъуэтыгъуейщ. Псом хуэмыдэу блэкIа лIэщIыгъуэм абы щIэупщIэ ин иIауэ къалъытэ  щIэныгъэлIхэм. Адыгэ фащэр зэрагъэдахэр арат. Хъыджэбзхэр унагъуэ ихьэн ипэ  дэрбзэр IэщIагъэм, дыщэидэм хуагъасэрт, унагъуэ зэрихьэну бостейр пасэу гъэхьэзырын щIэзыдзэри мащIэтэкъым.

КъызэралъытэмкIэ, япэ усэ-гимнхэр ди эрэм ипэкIэ XXIII лIэщIыгъуэм зэхалъхьауэ щытащ. Ахэр и IэдакъэщIэкIт Аккад къэралыгъуэм и пащтыхь Саргон ипхъу Эн-хеду-ана. Пщащэм и усэхэр триухуат мифологием къыхэщыж лIыхъужьхэм.

ДзыхьмыщIхэ Къэралбийрэ Зарэрэ ящыщщ зи зэфIэкIрэ зи гуащIэ мымащIэрэ «Кабардинка» къэфакIуэ гупым езыхьэлIахэм. Абыхэм мызэ-мытIэу къыхуагъэфэщащ СССР-м, УФ-м щэнхабзэмкIэ я министерствэхэм я ЩIыхь тхылъхэр. Ансамблыр зэрыщыIэ илъэс 80-м къриубыдэу, абы хэта цIыхуитIырщ Лэжьыгъэм и Бэракъ Плъыжь орденыр зратар, а тIум (япэу зыхуагъэфэщар Шэру Сонящ) язщ Къэралбий - I976 гъэм абы апхуэдэ пщIэ къыхуащIат. Зарэрэ Къэралбийрэ хэтащ Октябрь революцэр илъэс 60 щрикъум Москва щрагъэкIуэкIа зэхыхьэхэми.