ЛIыгъэрэ акъылрэ

КIыщокъуэм цIыхур егъэлеяуэ фIыуэ елъа­гъури, арагъэнщ езыри псом я щхьэу фIыуэ щIалъагъур. Абы и гъащIэ уэрыр, и тхыгъэхэм куэдрэ къыхигъэщ ады­гэш шагъдий цIэрыIуэм тесу зэпич гъащIэшхуэ гъуэгуанэр гъэнщIащ цIыхубэм и насыпым щIэбэнынымкIэ. Абы и лъэныкъуэкIэ хуабжьу шэрыуэу итхащ критик, филологие щIэныгъэ­хэм я кандидат Сокъур Му­сэрбий: «КIыщокъуэ Алим сыт хуэдэ тхыгъэ и Iэпэм къыщIэкIми, дапхуэдэ Iуэху илэжьми, и гуащIэдэкIым, жыр гъэп­лъакIэ традзам хуэдэу, дамыгъитI телъщ: лIыгъэрэ акъылрэ. Ауэ а тIур цIыхубэм и щIыхьыр къэIэтыным емыпхамэ, тхакIуэм зыуи къридзэркъым, сыту жы­-пIэмэ жыгым я нэхъ дахэри фаджэ мэхъури мэгъуж, къэзылъхуа щIым абы и лъабжьэхэр къыхэптхъмэ…»
ТхакIуэшхуэм цIыхур фIыуэ елъагъу жытIащ. Ауэ абы езым и лъагъукIэ, цIыхум и еплъыкIэ иIэжщ, армыхъумэ зэрыцIыху къудейм и хьэтыркIэ псори зэхуэдэу илъагъуркъым. И тхыгъэ Iэджэми къызэ­ры­щигъэлъа­гъуэм хуэдэу, дунейм щытетым деж зыхэт цIыху­хэми ар йоплъ дэтхэнэми зэрыхуэфащэм, къызэрилэжьыфым хуэдэу. Алим къомыпсалъэу къыщоплъым деж дыди зыхуейр къыбжеIэф. Езым и зыIыгъыкIэмкIэ, дуней тетыкIэмкIэ, и цIыху хэтыкIэмкIэ абы уэри фIым, дахэм, тэмэмагъым, нобэрей гъащIэм декIу цIыху пашэм и хьэл-щэнхэм ухуеузэщI. Алим пIащIэ зэпытщ, аращ шы жэр щIыхуейри, ауэ зэи зихъунщIэркъым, ихъу-илъкъым, атIэ Iуэхур шэщIауэ еIыгъыф, гупсэхуу зэпещIэф.
Зыхалъхуа лIэщIыгъуэм гу хьэлэлрэ псэ къабзэкIэ гуа­щIафIэу хуэлажьэу, лъэпкъ литературэм лъабжьэ быдэ хуэзыгъэтIылъа лIыфIхэм ящыщу пцIыху Алим ущыбгъэдэт къудейкIи нэмысышхуэ, фIэлIыкIыныгъэ хубощI. Ауэ езыр уи ныбжьэгъу къызэрыгуэкI гуэрым хуэдэу икIи къыбдэуэршэрынщ, икIи къыбдэгушыIэнщ, и гурылъ­хэри къыпхуиIуэтэнщ, нэмысым, щIыхьым нэсынщи, гъа­щIэм и гъуджэми наIуэу уригъэплъэнщ.
Гъуэгуанэ кIыхь зэпызыч шум уэлбани къытохъуэ, ар къуэ кууми хуозэ, задэми докI. Дэ тщIэркъэ - бгы лъагэм уэс къабзэр тесэ къудейкъым, борэни тохъуэри, мылу зэщIощтхьэ. Ауэ езыр и пIэм икIыркъым, и хьэл ихъуэ­жыркъым, дыгъэри топсэж. Апхуэдэщ гъащIэм и гъуэ­гуа­нэ мытыншыр лIыгъэ хэлъу зэпызыч цIыхур. «Насып щIэкъуныр арщ насыпыр» жызыIа Алим ещIэ уцIыхуныр зэрынасыпым къыдэщIыгъуу, уцIыхуныр зэрыгугъури. Дауи, дунеижьыр акъылкIэ зыщ, цIыхупсэр гъащIэм и кхъузанэмкIэ зыухуэнщI тхакIуэшхуэм фIыуэ ещIэ насыпымрэ ар уиIэным гугъуехьу пылъымрэ я уасэр зы­хуэдизыр. Аращ Алим къару мыкIуэщI иIэу щIэлэ­жьэ­рейр.
Адыгэ тхакIуэр нэху мыщу Москва къалэшхуэм къыщоушри и стIолым бгъэдотIысхьэ, дунеишхуэм йогупсыс, и адыгэ хэку цIыкIур и гум илъщ, и сабиигъуэр зи щIагъ щрихьэкIа кхъужьей жыгыжьыр и псэм щегъа­фIэ. Матхэ, мэлажьэ, гугъу зрегъэхь, зрегъэхь егъэлеяуэ, зримыгъэхьын лъэкIыну пэтми… ГъащIэм и уасэр зыщIэ лIым ещIэж гугъу зыщIригъэхьыр. ЕщIэж езым хуэдэ тхакIуэ куэд а къэмыуша къалэшхуэм зэрыдэсыр, ещIэж езым хуэдэ куэд зыхэплъэ дунеишхуэм зэрытетари, зэрытетри, къызэрытехъуэнури. Ауэ псэху имыIэу мэ­лажьэ, езыр зыхуэдэ куэдым ящыщ зыми езыр емыщхьын, хэмыгъуэщэн, зэры-Алиму къэнэжын папщIэ.
Ди адыгэ тхакIуэхэм я шу пашэ КIыщокъуэм и Iэдакъэ къыщIэкI дэтхэнэ тхыгъэфIми и лъэпкъыр, тхылъеджэ псори щогуфIыкI. Алим и усэхэм ящыщ зым зэрыщитхащи, дэтхэнэ мэкъумэшыщIэри щIым и пащхьэм зэры-щыжэуаптакIуэм хуэдэу, дэтхэнэ усакIуэри къэрал псом и пащхьэм щыжэуаптакIуэу къелъытэ. Ар зи гурылъу емышу лажьэ тхакIуэшхуэм и лъэпкъ цIыкIур дяпэкIи тхыгъэщIэ хьэлэмэтхэмкIэ зэригъэгуфIэфынум шэч хэлъкъым.