Михалков Никитэ «Урысей
Федерацэм
ЛэжьыгъэмкIэ и ЛIыхъужь» цIэ лъапIэр хуагъэфащэ
Президент Путин Владимир жэпуэгъуэм и 21-м Iэ щIидзащ режиссёр Михалков Никитэ «УФ-м ЛэжьыгъэмкIэ и ЛIыхъужь» цIэ лъапIэр зэрыфIищым теухуа Указым.
«Къэралым и щэнхабзэм, гъуазджэм зегъэужьыным хуищIа хэлъхьэныгъэшхуэхэм, илъэс куэд хъуауэ хьэлэлу зэрылажьэм папщIэ «Урысей Федерацэм ЛэжьыгъэмкIэ и ЛIыхъужь» цIэ лъапIэр Михалков Никитэ Сергей и къуэм - кинорежиссёрым, жылагъуэ лэжьакIуэм - фIэщын», - итщ Указым.
Урысей режиссёр цIэрыIуэм и ныбжьыр илъэс 75-рэ ирикъуащ жэпуэгъуэм и 21-м. И махуэшхуэм ирырагъэхьэлIэри, къэрал гулъытэ хуащIауэ аращ Михалковым, ауэ и юбилейм трамыгъэхуами, а цIэр абы хуэфащэу къэплъытэ хъунущ - и ныбжьыр илъэс пщыкIуплI фIэкIа мыхъуауэ япэу экраным къихьэри, фильм 52-м щыджэгуащ ар, и нэхъыбапIэкIэ роль нэхъыщхьэхэр щигъэзащIэу. Абы нэмыщI, режиссёру 37-рэ трихащ, фильм 29-м я продюсеру щытащ, 28-м я сценарийхэр итхащ.
Михалков Никитэ и лэжьыгъэхэр дуней псом щыцIэрыIуэщ, нэхъ лъапIэ дыдэу къалъытэ саугъэтхэр къыхуагъэфэщауэ. Псалъэм папщIэ, абы «Оскар» саугъэт цIэрыIуэр къратащ и «Утомлённые солнцем» фильмым папщIэ.
КъебжэкIыгъуейщ абы и лэжьыгъэхэм папщIэ къыхуагъэфэща саугъэтхэр, дамыгъэхэр, цIэ лъапIэхэр - ахэр щэ ныкъуэм нызэрохьэс. Михалковым «Хэкум и пащхьэ щиIэ фIыщIэхэм папщIэ» орденым и нагъыщэ псори къыхуагъэфэщащ, УФ-м и Къэрал саугъэтыр щэнейрэ къратащ, РСФСР-м и цIыхубэ артистщ.
Урысейм щыяпэу Кърымым
щаухуэнущ тенджызыпсым шыгъур щыхагъэкъэбзыкI станц
Кърымым и щыхьэрымрэ Симферополь щIыналъэмрэ щыпсэухэр зэфэн, нэгъуэщI зыхуей-зыхуэфIхэмкIэ къагъэсэбэпын псыкIэ тэмэму къызэгъэпэща хъун папщIэ щIыналъэм щаухуэнущ тенджызыпсыр щагъэкъэбзэну станц. ЩIыпIэм щыпсэухэм абыкIэ хъыбар иджыблагъэ яригъэщIащ республикэм и унафэщI Аксёнов Сергей.
«Псым шыгъур хэзылъэсыкI Iэмэпсымэхэр зыщIэтыну станцыр Николаевкэ къуажэм щаухуэнущ. Ар тенджыз Iуфэм Iусщ, Симферополь къалэм километр 30-кIэ пэжыжьэу. Къыхэзгъэщыну сыхуейщ Урысейм нэхъапэм апхуэдэ Iуэху къызэрыщыдамыхар», - жиIащ Кърымым и Iэтащхьэм. Апхуэдэуи Аксёновым къыхигъэщащ Кърымым и къалащхьэр псыкIэ къызэрагъэпэщын папщIэ къыщIэшыпIэщIэу щы яубруун мыгувэу зэрыщIадзэнур.
Псы къыщIэшыпIэхэм нэмыщI, Салгир псыежэхым трагъэувэнущ ар зыгъэкъэбзэну Iэмэпсымэхэр, симферополдэсхэм псы ирикъуу яIэн папщIэ.
«А къыщIэшыпIэхэм япэщIыкIэ кубометр минипщI зы жэщ-махуэм къриубыдэу Симферополь хуаутIыпщыфынущ. И лъэщагъ псомкIи лажьэу ахэр зэтраухуэмэ, псы къабзэу кубометр мин плIыщI зы жэщ-махуэм къыщIашыфынущ икIи цIыхухэм Iэрагъэхьэфынущ», - къыхигъэщащ Аксёновым, зи унафэ ищI щIыналъэм и цIыхухэр зыхэт гугъуехьхэр ящхьэщыхыным теухуауэ къыщыпсалъэм. Апхуэдэуи Аксёновым жиIащ а Iуэхур УФ-м и Президент Путин Владимир и нэIэ зэрыщIэтыр икIи а щытыкIэм къикIыным теухуа пщэрылъхэр Правительствэм зэрыхуищIар.
Республикэм псэупIэ-коммунальнэ хозяйствэмкIэ и министр Черняев Дмитрий зэрыжиIамкIэ, станцым и проектым йолэжь Урысей химико-технологие университетым, Москва Бауман Н. Э. и цIэр зэрихьэу дэт къэрал техникэ университетым я щIэныгъэлIхэр. Тенджыз Iуфэм станцыр щыухуэным, бжьамийхэр ешэлIэнымрэ абы пыщIа адрей лэжьыгъэхэмрэ ихьынур хэмыту, сом мелард 20 - 30 хуэдиз текIуэдэну къалъытащ IэщIагъэлIхэм.
НаIуэу зэрыщытщи, а щIыналъэм исхэр псыкIэ гугъу йохь, ар хуабжьу зэгъэзэхуауэ фIэкIаи къагъэсэбэпыркъым.
Кърымым и псыр Украинэм къикIыу щытащ 2014 гъэ пщIондэ. ХытIыгуныкъуэр Урысейм къыхыхьэжа нэужь, Украинэм игъэбыдащ щIыналъэм псыр къызэрыхуаутIыпщу щыта Ищхъэрэ-Кърым кIэнауэр. Абы цIыхухэр хуабжьу гугъу иригъэхь хъуащ, сыту жыпIэмэ, езы республикэм псы къыщIэшыпIэу, хъумапIэу иIэр къомэщIэкI.
ЦIыхум зэфэн псыр пэбубыдыныр, я нэхъ мащIэрамэ, гущIэгъуншагъэщ - хьэкIэкхъуэкIагъэщ жумыIэнумэ. УФ-м и Президентым деж Граждан жылагъуэм зегъэужьынымрэ цIыхум и хуитыныгъэхэм къащхьэщыжынымкIэ щыIэ советым гъэмахуэ кIуам зыхуигъэзащ ООН-мрэ Европэ Советымрэ, Кърымым щыпсэухэм зэфэну псыр зэрахуримыкъумкIэ, ар Украинэм къазэрыримытымкIэ хъыбар ирагъащIэу.
Тхыгъэм жэуап къезытыжа, ООН-м и Комиссар нэхъыщхьэм и лIыкIуэ Тросселл Элизабет зэрыжиIамкIэ, Кърымым щыпсэухэр псыкIэ къызэгъэпэщынымкIэ жэуап яхь Урысейми Украинэми. АркъудеймкIэ зэфIигъэкIащ Iуэхур.
ЦIыхугъэншагъэ зэралэжьым дуней псом гу лърагъэтэн щхьэусыгъуэу къыщIэкIынут ООН-м зыщIыхуагъэзар, къызэрыдгурыIуэмкIэ. Аращи, зыкIи сэбэп къахуэмыхъуами, дерс къыхахащ ди къэрал IуэхущIапIэхэм - узыщымыгугъын ущымыгугъыу уи щхьэ ифI зыхэлъ зепхуэжын хуейщ. Иджы лэжьыгъэр мэкIуатэ икIи къагъуэта хэкIыпIэр мыгувэу къэщхьэпэу хуежьэнщи, цIыхухэми яIуэтэжынщ. Гугъуехьым цIыхур зэрипсыхьыр хьэкъщи, а щIыналъэм исхэр сыт хуэдэ лъэпощхьэпохэми къапимыкIуэту псэууэ ежьэжынщ. ЩIыналъэм исхэм зэрыжаIэщи, езыхэми ар быдэу я фIэщ мэхъу.
Нобэ
♦Щомыщ хужьым и дунейпсо махуэщ
♦Венгрием щагъэлъапIэ Республикэм и махуэр
♦Урысейм щагъэлъапIэ рекламэ IэнатIэм щылажьэхэм я махуэр
♦1814 гъэм инджылыз хирург Карпю Джозеф Лондон къалэм щригъэкIуэкIащ дунейм щыяпэ пластикэ операцэ.
♦1914 гъэм Япэ дунейпсо зауэм инджылызхэм къыщагъэсэбэпат зи калибрыр мм 457-рэ хъу топ. Абы тонни 127-рэ и хьэлъагът.
♦1914 гъэм Москва Щукиным и цIэр зезыхьэ театральнэ училищэр къыщызэIуахащ.
♦1946 гъэм ООН-м и Ассамблее Нэхъыщхьэм и япэ зэхуэсыр екIуэкIащ.
♦1953 гъэм Сахаров Андрей СССР-м ЩIэныгъэхэмкIэ и академием и действительнэ члену хахащ.
♦1956 гъэм Венгрием зыкъыщаIэтащ совет къэрал ухуэкIэр зымыдэхэм.
♦1974 гъэм Дунейпсо Олимп Комитетым Венэ (Австрие) щригъэкIуэкIа 75-нэ сессием унафэ къыщащтащ ХХII Гъэмахуэ Олимп Джэгухэр СССР-м и къалащхьэ Москва щегъэкIуэкIыным теухуауэ.
♦1995 гъэм Инджылызым щыщ дохутыр Уэстеби Стивен цIыхугум и пIэкIэ токкIэ лажьэ гу япэу ирилъхьат.
♦2002 гъэм Москва и Дубровкэ щIыпIэм щыIэ театр центрым теракт щалэжьащ. Шэшэн щIэпхъаджащIэ 50 ятеуэри, «Норд-Ост» мюзиклым еплъу щIэс цIыху 700-м щIигъур абы щIаубыдащ. Урысейм и дзэхэр Шэшэным кърашыжыну къэзыгъэува гупым зыкIи ягурымыIуэу, Iуэхум хабзэхъумэ IэнатIэхэр хыхьэн хуей хъури унэм ебгъэрыкIуащ. Абы щыгъуэ цIыху мамыру 130-рэ хэкIуэдауэ щытащ.
♦1715 гъэм къалъхуащ урысей император Пётр ЕтIуанэр.
♦1920 гъэм къалъхуащ Италием щыщ сабий тхакIуэ цIэрыIуэ Родари Джанни.
♦1928 гъэм къалъхуащ совет композитор, уэрэдус, УФ-м и цIыхубэ артист Саульский Юрий.
♦1940 гъэм къалъхуащ Бразилием щыщ футболист цIэрыIуэ, дунейм и чемпион щэнейрэ хъуа, «Футболым и пащтыхь» цIэ леймкIэ зэджэ Пеле.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 17 - 20, жэщым градуси 7 - 9 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Дыгъужьыр жьы хъумэ, хьэм и джэгуалъэщ.
