МахуитхукIэ фIэкIа ирамыгъэджэну къыхелъхьэ
Урысей Федерацэм и школ псори махуих еджэгъуэм къытрагъэкIыу махуитхукIэ ирагъэджэным хуэгъэкIуэн хуейщ, сабийхэм загъэпсэхуным зэман нэхъыбэ хухахыфын папщIэ. Апхуэдэ жэрдэм къыхилъхьащ УФ-м ФедерацэмкIэ и Советым и УнафэщI Матвиенкэ Валентинэ.
Апхуэдэу къыщIилъытэм и щхьэусыгъуэхэм я гугъу щищIым къэрал къулыкъущIэм къыхигъэщащ сабийхэр икъукIэ егъэзауэ зэрырагъаджэм, къалэн куэд я пщэ къызэрыдэхуэм IэщIагъэлIхэр хуабжьу зэрытегузэвыхьыр. Зы зыгъэпсэхугъуэ махуэм къриубыдэу зэтеувэжыркъым цIыкIухэм школым щагъэкIуэда къарур, псантхуэр. Абы къыдэкIуэу, Iуэхум къыхалъытащ адэ-анэм я нэхъыбэр тхьэмахуэм къриубыдэу махуитхукIэ фIэкIа зэрымылажьэр икIи нэхъ тэмэм хъунт икIи захуагъэт сабийхэри махуитху еджэгъуэм хуэгъэкIуауэ унагъуэм щIэсхэм я зыгъэпсэхугъуэхэр зэтегъэхуэныр. Сабийхэмрэ адэ-анэхэмрэ зэщIыгъуу загъэпсэхуным мыхьэнэшхуэ зэриIэри къыхагъэщ IэщIагъэлIхэм.
«ЩIэблэр гъэсэн Iуэхум унагъуэм щиIэ мыхьэнэр къэлъытауэ, сабийхэр къэзылъхуахэм нэхъыбэрэ ящIыгъуу, я гурыгъу-гурыщIэхэр зэрыщIэу щытыным хуэлэжьэн хуейщ. Ахэр зэгъусэу музейхэм, паркхэм, нэгъуэщI нэгузегъэужьыпIэхэм кIуэнымкIэ Iэмал нэхъыбэ къахузэгъэпэщыпхъэщ. Адэшхуэ-анэшхуэхэм ябгъэдэсынми, я къуэрылъху-пхъурылъхухэм ахэр гъащIэм яхутепсэлъыхьынми сэбэпынагъыу къихьынури зыкIи нэхъ цIыкIуу пхужыIэнукъым. Нэхъыжьхэрщ тхыдэм и дерс нэхъыфIхэр зытыфынури, ахэр щIэблэм зыхезыгъэщIэфынури», - жиIащ Матвиенкэ.
ФедерацэмкIэ Советым и УнафэщIым къыхигъэщащ языныкъуэ еджапIэхэр махуих лэжьэгъуэм щIытрагъэхьауэ щытар егъэджакIуэхэри дерсхэр щрагъэкIуэкIын пэшхэри къаймэщIэкIыу зэрыщытарщ. «Языныкъуэ школхэр сменитIуи, уеблэмэ сменищуи мэлажьэ. Апхуэдэу щытми, сабийхэр махуитхукIэ фIэкIа емыджэным хуэкIуэн папщIэ зыхуеину псомкIи къызэгъэпэщыпхъэщ», - къыщIигъуащ сенаторым икIи къыхигъэщащ а Iуэхум унафэ тезыщIыхьыфынур щIыналъэхэмрэ еджапIэхэмрэ я Iэтащхьэхэрауэ зэрыщытыр.
Нобэ
♦Урысей Федерацэм и Архивхэм я лэжьакIуэхэм я махуэщ
♦Адыгэ Республикэм и Конституцэм и махуэщ
♦Азербайджаным и лъэпкъ театрым и махуэщ
♦Корее Республикэм щагъэлъапIэ лэжьыгъэм и махуэр
♦1710 гъэм къыдэкIащ урысыбзэкIэ географиер зэрырагъэдж, зэрыбкIэ тедза япэ тхылъыр, «География, или краткое земного мира описание» жыхуиIэр.
♦1806 гъэм император Александр Езанэм и унафэкIэ Москва Кремлым и музей къызэрагъэпэщащ.
♦1905 гъэм Лондон (Инджылыз) къыщызэрагъэпэщащ «Челси» футбол командэр. Иджыпсту ар дунейм щынэхъ цIэрыIуэ дыдэ гупхэм хабжэ.
♦1910 гъэм Китайм къыщыдэкIащ цIыхур ягъэпщылIыныр зымыдэ унафэ.
♦1931 гъэм Печорэ псым и Iуфэм деж Белощелье зыфIаща жылэр (иджы ар Нарьян-Мар къалэрщ) щагъэтIысащ. 1977 гъэм къыщыщIэдзауэ ар Ненецкэ автономнэ округым и къалащхьэщ.
♦1945 гъэм ЦIыхубзхэм я Дунейпсо Демократие Федерацэр (МДФЖ) къэунэхуащ.
♦1845 гъэм къалъхуащ урысей император Романов Александр III (къэрал унафэр 1881 - 1894 гъэхэм IэщIэлъащ).
♦1926 гъэм къалъхуащ совет композитор, фильм куэдым макъамэхэр яхуэзытха, УФ-м и цIыхубэ артист Зацепин Александр. «Бриллиантовая рука», «Кавказская пленница» фильм цIэрыIуэхэм, нэгъуэщIхэми хэт уэрэдхэм я макъамэхэр аращ зытхар.
♦1929 гъэм къалъхуащ КъБР-м щIыхь зиIэ и нартыхугъэкI, Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь Емышэ Хьэлий.
♦1936 гъэм къалъхуащ Швейцарием щыщ спорт къулыкъущIэ, ФутболымкIэ Дунейпсо Федерацэм и унафэщIу щыта Блаттер Йозеф.
♦1939 гъэм къалъхуащ «Адыгэ шхыныгъуэхэр» тхылъыр къыдэзыгъэкIа, лъэпкъ ерыскъыгъуэхэр гурыхьу зыгъэхьэзыр инженер-технолог Къубатий Борис.
♦1940 гъэм къалъхуащ Америкэм щыщ киноактёр цIэрыIуэ Норрис Чак.
♦1946 гъэм къалъхуащ совет актёр, Белоруссием и цIыхубэ артист, СССР-м, УФ-м я Къэрал саугъэтхэр зрата Гостюхин Владимир.
♦1947 гъэм къалъхуащ балетмейстер, УФ-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, Адыгэ Республикэм гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Къул Iэмырбий.
♦1951 гъэм къалъхуащ опернэ уэрэджыIакIуэ, КъБР-м и цIыхубэ артисткэ Бесчокъуэ Майе.
♦1952 гъэм къалъхуащ Адыгэ Республикэм щIыхь зиIэ и журналисткэ Сихъу Гуэщнагъуэ.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык уфауэ щыщытынущ, пIалъэ-пIалъэкIэрэ уэс къыщесынущ. ЩIыIэр махуэм 1 градус, жэщым градуси 3 - 2 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Сэ гъущэрылърэ фыз игъэплъа лIырэ.
